Héti þessi eyja Vesturey ef Eyjamenn hefðu valið? Kristján Már Unnarsson skrifar 15. janúar 2015 09:57 Neðansjávareldgosið hófst 14. nóvember 1963. Rúmum 3 vikum síðar, 9. desember, hlaut eyjan nafnið Surtsey. Mynd/Erling Ólafsson. Mývetningar fá að eiga frumkvæði að nafngift nýrra náttúrufyrirbæra sem verða til vegna eldgossins í Holuhrauni, samkvæmt frumvarpi um örnefni, sem Illugi Gunnarsson menntamálaráðherra vonast til að verði fljótlega að lögum frá Alþingi. Það gerir ráð fyrir að viðkomandi sveitarstjórn finni ný nöfn, í samráði við örnefnanefnd, en ráðherra þarf þó að staðfesta tillöguna. Ekki er víst að Surtsey héti því nafni í dag, ef þessari aðferð hefði verið beitt árið 1963. Þá gerðist það, þremur vikum eftir upphaf neðansjávargossins, að Gylfi Þ. Gíslason menntamálaráðherra fól örnefnanefnd að gera tillögu um nafn. Kristján Eldjárn þjóðminjavörður var þá formaður nefndarinnar en aðrir nefndarmenn voru Halldór Halldórsson, Ágúst Böðvarsson, Pálmi Einarsson og Magnús Már Lárusson. Í frásögn Halldórs Halldórssonar af aðdraganda nafngiftarinnar, sem birtist 30 árum síðar í Lesbók Morgunblaðsins, kemur fram að Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur hafi þrýst á að nafn kæmi fljótt en hann var fenginn til að vera ráðgjafi nefndarinnar. „Ég minnist þess að Sigurður Þórarinsson sagði mér á fundinum að nauðsynlegt væri að festa nafn á eyjunni vegna þess hve mikið væri skrifað um eldgosið og eyjuna bæði hérlendis og erlendis,“ sagði Halldór. Meðal annarra nafna sem til greina komu á nýju eyjuna voru Svartey og Vesturey. „Ekki felldi Sigurður Þórarinsson sig við nafnið Svartey og sagði, ef til vill meira í gamni en alvöru, að eyjan kynni síðar að verða hvít af fuglsdriti og yrði Svartey þá öfugmæli. Þegar nafnið Svartey var úr sögunni, fórum við Sigurður að stinga saman nefjum í því skyni að reyna að gefa eyjunni þjóðlegt og helst dálítið frumlegt nafn, laust við alla lágkúru. Hrökk þá út úr okkur nafnið Surtshellir. Og þá var vandinn leystur. Auðvitað skyldi eyjan heita Surtsey. Hvor okkar varð fyrri til að nefna nafnið Surtsey, man ég ekki. Hitt er ég viss um að hugmyndin að baki er okkar beggja, það var örnefnið Surtshellir og hugmyndin um eldjötuninn Surt, sem flugu okkur báðum í hug,“ segir í frásögn Halldórs. Ráðherra féllst á þessa tillögu örnefnanefndar og þann 9. desember 1963 auglýsti ráðherra formlega að eyjan skyldi heita Surtsey og gígurinn Surtur. En þar með var málinu ekki lokið. Margir í Vestmannaeyjum lýstu óánægju með Surtseyjarnafnið og fjórum dögum síðar, þann 13. desember, sigldi hópur Eyjamanna við illan leik út í gjósandi eyjuna og setti þar niður íslenska fánann, skjaldarmerki Vestmannaeyja og skilti sem á stóð „Vesturey“. Samtök voru stofnuð í Vestmannaeyjum, Vestureyjarsamtökin, og hófu þau undirskriftasöfnun þar sem Surtseyjarnafninu var lýst sem óhæfu og þess krafist að nafni Surtseyjar yrði breytt í Vesturey. Undirskriftirnar voru afhentar örnefnanefnd í marsmánuði 1964. Í apríl sama ár sendi örnefnanefnd svar til baka þar sem kröfu um nafnbreytingu var hafnað. Heitir eyjan því enn í dag „Surtsey“. Þá er einnig spurning hvort Eldfell á Heimaey héti því nafni í dag, hefðu Eyjamenn fengið að ráða. Meðal þeirra var ríkur vilji fyrir því árið 1973 að nýja fellið fengið nafnið Kirkjufell. Niðurstaða örnefnanefndar var tilkynnt 24. apríl 1973, þremur mánuðum eftir að gosið hófst. Hið nýja eldfjall skyldi heita Eldfell. Þá voru enn rúmir tveir mánuðir til gosloka og ekki séð hvert endanlegt útlit fjallsins yrði. Tengdar fréttir Hvaða nöfn eiga Mývetningar að gefa gígnum og hrauninu? Það verða að öllum líkindum Mývetningar sem fá það verkefni að finna nöfn á nýju eldstöðina og hraunið norðan Vatnajökuls. 13. janúar 2015 18:45 Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Pilturinn áfram bak við lás og slá Sjá meira
Mývetningar fá að eiga frumkvæði að nafngift nýrra náttúrufyrirbæra sem verða til vegna eldgossins í Holuhrauni, samkvæmt frumvarpi um örnefni, sem Illugi Gunnarsson menntamálaráðherra vonast til að verði fljótlega að lögum frá Alþingi. Það gerir ráð fyrir að viðkomandi sveitarstjórn finni ný nöfn, í samráði við örnefnanefnd, en ráðherra þarf þó að staðfesta tillöguna. Ekki er víst að Surtsey héti því nafni í dag, ef þessari aðferð hefði verið beitt árið 1963. Þá gerðist það, þremur vikum eftir upphaf neðansjávargossins, að Gylfi Þ. Gíslason menntamálaráðherra fól örnefnanefnd að gera tillögu um nafn. Kristján Eldjárn þjóðminjavörður var þá formaður nefndarinnar en aðrir nefndarmenn voru Halldór Halldórsson, Ágúst Böðvarsson, Pálmi Einarsson og Magnús Már Lárusson. Í frásögn Halldórs Halldórssonar af aðdraganda nafngiftarinnar, sem birtist 30 árum síðar í Lesbók Morgunblaðsins, kemur fram að Sigurður Þórarinsson jarðfræðingur hafi þrýst á að nafn kæmi fljótt en hann var fenginn til að vera ráðgjafi nefndarinnar. „Ég minnist þess að Sigurður Þórarinsson sagði mér á fundinum að nauðsynlegt væri að festa nafn á eyjunni vegna þess hve mikið væri skrifað um eldgosið og eyjuna bæði hérlendis og erlendis,“ sagði Halldór. Meðal annarra nafna sem til greina komu á nýju eyjuna voru Svartey og Vesturey. „Ekki felldi Sigurður Þórarinsson sig við nafnið Svartey og sagði, ef til vill meira í gamni en alvöru, að eyjan kynni síðar að verða hvít af fuglsdriti og yrði Svartey þá öfugmæli. Þegar nafnið Svartey var úr sögunni, fórum við Sigurður að stinga saman nefjum í því skyni að reyna að gefa eyjunni þjóðlegt og helst dálítið frumlegt nafn, laust við alla lágkúru. Hrökk þá út úr okkur nafnið Surtshellir. Og þá var vandinn leystur. Auðvitað skyldi eyjan heita Surtsey. Hvor okkar varð fyrri til að nefna nafnið Surtsey, man ég ekki. Hitt er ég viss um að hugmyndin að baki er okkar beggja, það var örnefnið Surtshellir og hugmyndin um eldjötuninn Surt, sem flugu okkur báðum í hug,“ segir í frásögn Halldórs. Ráðherra féllst á þessa tillögu örnefnanefndar og þann 9. desember 1963 auglýsti ráðherra formlega að eyjan skyldi heita Surtsey og gígurinn Surtur. En þar með var málinu ekki lokið. Margir í Vestmannaeyjum lýstu óánægju með Surtseyjarnafnið og fjórum dögum síðar, þann 13. desember, sigldi hópur Eyjamanna við illan leik út í gjósandi eyjuna og setti þar niður íslenska fánann, skjaldarmerki Vestmannaeyja og skilti sem á stóð „Vesturey“. Samtök voru stofnuð í Vestmannaeyjum, Vestureyjarsamtökin, og hófu þau undirskriftasöfnun þar sem Surtseyjarnafninu var lýst sem óhæfu og þess krafist að nafni Surtseyjar yrði breytt í Vesturey. Undirskriftirnar voru afhentar örnefnanefnd í marsmánuði 1964. Í apríl sama ár sendi örnefnanefnd svar til baka þar sem kröfu um nafnbreytingu var hafnað. Heitir eyjan því enn í dag „Surtsey“. Þá er einnig spurning hvort Eldfell á Heimaey héti því nafni í dag, hefðu Eyjamenn fengið að ráða. Meðal þeirra var ríkur vilji fyrir því árið 1973 að nýja fellið fengið nafnið Kirkjufell. Niðurstaða örnefnanefndar var tilkynnt 24. apríl 1973, þremur mánuðum eftir að gosið hófst. Hið nýja eldfjall skyldi heita Eldfell. Þá voru enn rúmir tveir mánuðir til gosloka og ekki séð hvert endanlegt útlit fjallsins yrði.
Tengdar fréttir Hvaða nöfn eiga Mývetningar að gefa gígnum og hrauninu? Það verða að öllum líkindum Mývetningar sem fá það verkefni að finna nöfn á nýju eldstöðina og hraunið norðan Vatnajökuls. 13. janúar 2015 18:45 Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Pilturinn áfram bak við lás og slá Sjá meira
Hvaða nöfn eiga Mývetningar að gefa gígnum og hrauninu? Það verða að öllum líkindum Mývetningar sem fá það verkefni að finna nöfn á nýju eldstöðina og hraunið norðan Vatnajökuls. 13. janúar 2015 18:45