Þráin sem yfirtók lífið

Bókmenntir

Blátt blóð

Oddný Eir Ævarsdóttir

Bjartur





Hvað gerir kona þegar þráin eftir að eignast barn verður öllu yfirsterkari í lífi hennar? Og hvaða áhrif hefur það á sjálfsmynd hennar og mannsins hennar þegar ekki tekst að fullnægja þeirri þrá? Þessum spurningum, og mörgum öðrum, leitast Oddný Eir Ævarsdóttir við að svara í nýjustu bók sinni, Blátt blóð, sem byggð er á hennar eigin reynslu af mislukkuðum tilraunum til barneigna.

Svörin liggja svo sem ekki á lausu en Oddný Eir tekst á við spurningarnar af einstakri einlægni og hugprýði, dregur ekkert undan og skapar verk sem ómar í huga lesandans eftir að lestri lýkur. Ómar svo sterkt að áður en hann veit af er hann farinn að lesa bókina aftur.

Bókin er byggð upp af örstuttum köflum þar sem dregnar eru upp örmyndir úr lífi Oddnýjar sem hverfast allar um þessa alltumlykjandi ósk; að verða barnshafandi. Húmorinn er aldrei langt undan en engu að síður kraumar sársaukinn undir í hverri myndinni af annarri og sker lesandann í hjartað um leið og hann flissar og hlær vegna þeirrar kómíkur sem litar textann. Það er ekki lítið afrek að skapa slíkar andstæður í upplifun.

Í upphafi bókar er Oddný í lesbísku sambandi sem hún sér fyrir sér að geti auðveldlega rúmað barnið sem hún þráir. Fljótlega áttar hún sig þó á að það er ekki málið og hefur leit að karlmanni sem hefur næga karlmennsku til að leyfa sér að vera kvenlegur.

Eftir að hún finnur hann þróast málin hratt, en allt kemur fyrir ekki; barnið langþráða lætur bíða eftir sér með óhjákvæmilegum afleiðingum fyrir sambandið og ástina. Ekki síst eftir að í ljós kemur að það er maðurinn sem ekki er fær um að geta barn. Smátt og smátt tekur þráin eftir barninu öll völd, hver einasti karlmaður verður hugsanlegur sæðisgjafi, léttar samræður við karlmenn í samkvæmum enda í bón um sæðisgjöf og maðurinn sem hún elskar kiknar undan álaginu þrátt fyrir góðan ásetning um stuðning og ást. Sambandið flosnar upp og hún leggur af stað í leit að nýjum föður fyrir barnið sem þrátt fyrir að vera ekki til er kjarninn í tilveru hennar, það sem allt hennar líf snýst um.

Blátt blóð er ekki auðveld lesning, þrátt fyrir framúrskarandi texta og dásamlega léttleikandi kímni. Eins og í fyrri bókum sínum er Oddný í miklum heimspekilegum pælingum, meðal annars um eðli kvenleika og karlmennsku, um það hvernig við skilgreinum okkur í veröldinni og áhrif áanna á sjálfsmynd okkar. Hver erum við? Hvert er hlutverk okkar? Hvert viljum við stýra forlögunum?

Það er stórt spurt og svör Oddnýjar miðast auðvitað bara við hennar eigin upplifun en ég held við finnum öll dálítið af sjálfum okkur í þessu uppgjöri ef við lesum það með opnum huga en ekki eins og eitthvert gluggagægislegt Séð og heyrt-viðtal. Þegar öllu er á botninn hvolft er hér nefnilega verið að fást við kjarnann í lífi okkar allra; hver er ég og hvert er hlutverk mitt í tilverunni? Það er ekkert smáræði.

Niðurstaða: Einstaklega sterkt og heiðarlegt uppgjör konu við barnleysi sitt. Bók sem hægt er að lesa aftur og aftur og sjá alltaf nýja fleti á.