Ljúfsár en langur gleðiharmleikur

Leikhús

Góði dátinn Svejk og Hasek vinur hans

Karl Ágúst Úlfsson

Leikstjóri: Ágústa Skúladóttir

Leikarar: Hannes Óli Ágústsson, Karl Ágúst Úlfsson, Þórunn Lárusdóttir, Eyvindur Karlsson, Lárus Vilhjálmsson

Leikmynd og búningar: Guðrún Öyahals

Tónlist: Eyvindur Karlsson

Lýsing: Hermann Björnsson

Hljóð: Guðjón Guðjónsson

Leikrit byggt á Góði dátinn Svejk eftir Jaroslav Hasek og The Bad Bohemian eftir Cecil Parrott



Síðastliðin sunnudag frumsýndi Gaflaraleikhúsið í Hafnarfirði verk um síðustu ár Jaroslavs Hasek og hans undraverða sköpunarverk, góða dátann Svejk.

Höfundarverk Haseks lifir enn þá góðu lífi en skáldsagan er auðvitað í miklu uppáhaldi hjá þjóðinni. Textinn er tímalaus og umbúðalausu skotin á allar þær birtingamyndir sem yfirvaldið tekur sér vekja enn þá upp kjánahroll og hlátur. Þetta kostulega ófremdarástand kannast Íslendingar við. Karl Ágúst Úlfsson skrifar leikhandritið og tekur þá djörfu ákvörðun setja Hasek sjálfan inn sýninguna, í eins konar hliðarverki við sögu Svejks.

Hannes Óli Ágústsson fær það flókna verkefni að leika hinn umkomulausa, vitgranna og orðmarga Josef Svejk. Samkvæmt nefnd herlækna er Svejk opinber vanviti; of heimskur til að sinna herstörfum, of takmarkaður til að vera fangelsaður en ekki nægilega geðveikur til að dvelja á geðsjúkrahúsi. Hannes Óli kemur þessum einfalda manni vel til skila án þess að týna hans mannlegu brestum, sakleysið uppmálað og skilningsleysið algjört.

Karl Ágúst leikur Hasek sem barðist við áfengissýki og fjármálaóreiðu síðustu ár lífs síns en söguna um Svejk kláraði hann ekki því hann dó fyrir aldur fram. Í leik Karls Ágústs virkar Hasek meira eins og sögumaður frekar en heildstæð persóna, kómíkin verður dramatíkinni yfirsterkari og erfitt er að tengjast honum tilfinningaböndum.

Þórunn Lárusdóttir leikur fjölmörg hlutverk en hið stærsta er eiginkona Haseks, hin rússneska Shura. Þórunn er fjölhæf leikkona sem getur brugðið sér í allra kvikinda líki. Hún blómstrar í kómísku senunum en henni fipast í þeim dramatískari, kannski vegna þess að handritið gefur aldrei til kynna af hverju Shura styður Hasek svona innilega. Einnig má setja spurningamerki við rússneska hreiminn hennar. Í stað þess að undirstrika hversu utanveltu hún var í Tékklandi þá minnir hún á karakter úr ‘Allo ‘Allo! eða Allt í hers höndum eins og það var þýtt hér um árið.

Fjórði meðlimur leikarahópsins er Eyvindur Karlsson sem einnig sér um tónlistina. Líkt og Þórunn bregður hann sér í fjölmörg smærri hlutverk en er eftirminnilegastur sem Lúkás höfuðsmaður. Gítarhljómar, píanótónar og blásturshljóðfæri byggja hljóðheiminn, lögin eru ljúf en hefðu mátt vera fjölbreyttari.

Ágústa Skúladóttir leikstýrir þessari lágstemmdu sýningu ágætlega en kómísku snerpuna og hraðann vantar. Hluta ábyrgðarinnar má varpa á handritið sem er hreinlega of langt. Hliðarsaga Haseks er áhugaverð og færir mannlega harmleikinn inn í sýninguna en skortir drifkraft og söngatriðin snarstöðva alla framvindu. Karl Ágúst er snjall textahöfundur, en spyrja má hvort sönglögunum sé hreinlega ofaukið í sýningunni. Fjórði veggurinn er brotinn með reglulegu millibili, stundum hnyttilega en þó ekki með nægilega markvissum hætt.

Umgjörð sýningarinnar er vel úthugsuð og áferðarfögur en leikrými Gaflaraleikhússins er með því skemmtilegra á stórhöfuðborgarsvæðinu. Leikmynd og búningar eru í hæfum höndum Guðrúnar Öyahals en þrátt fyrir örlítið litleysi þá eru margar sviðslausnirnar vel útfærðar og hljóðfærin falleg skygging á heildarmyndinni. Lýsing Hermanns Björnssonar er sömuleiðis vel heppnuð.

Saga Svejks er tímalaus eins og áður segir. Saga Haseks kannski líka. Þrátt fyrir djarfa tilraun til að blanda sögum þeirra tveggja saman þá heppnast hún ekki nægilega vel. Harmurinn er aldrei nægilega sláandi og grínið ekki nægilega fyndið þrátt fyrir ágætis frammistöðu leikaranna.

Niðurstaða: Bráðfyndin á köflum en skortir þéttari umgerð.