Óttast að íslenskir nafnasiðir deyi út Una Sighvatsdóttir skrifar 15. júní 2016 19:30 Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum. Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Regnbogafánar bannaðir í skólum og ríkisstofnunum Erlent Færri ánægðir með Trump og efnahagsmálin Erlent Síður með ofbeldi barna spretti upp eins og gorkúlur Innlent Stór hópur fullorðins fólks á Íslandi lifir eins og börn Innlent Orkuveitan vill reisa fimmtán vindmyllur Innlent Hvetja landsmenn til að búa sig undir neyðarástand Innlent Nýtt gervigreindaræði vekur upp spurningar um höfundarétt Innlent Ætla að bæta þjónustu en störfum fækki í einhverjum tilvikum Innlent Taka fyrir afnám réttinda grásleppusjómanna Innlent Sakar Rússa um tugi þúsunda stríðsglæpa Erlent Fleiri fréttir Samþykki annarra verði ekki lengur skilyrði fyrir hunda- og kattahaldi Tók upp hníf eftir útistöður við mann á hóteli Síður með ofbeldi barna spretti upp eins og gorkúlur Orkuveitan vill reisa fimmtán vindmyllur Nemendur Vallaskóla í þremur fyrstu sætunum í Stóru upplestrarkeppninni Ætla að bæta þjónustu en störfum fækki í einhverjum tilvikum Nýtt gervigreindaræði vekur upp spurningar um höfundarétt Taka fyrir afnám réttinda grásleppusjómanna Fyrstu hundrað dagar ríkisstjórnarinnar og gervigreindaræði Efling ungmennastarfs í Breiðholti meðal aðgerða „Allt að því hroki eða yfirlæti“ að tala um reynsluleysi „Hér er verið að saka fólk um alvarlega þætti“ Banaslys á Suðurlandsvegi eftir grjóthrun Skipar stýrihóp um áfengis- og vímuefnameðferð „Ég vil að þú sért alltaf með farða, annars sjást bólurnar þínar“ Vilja úthýsa einkaþotum og þyrlum Hvetja landsmenn til að búa sig undir neyðarástand Björn hvergi af baki dottinn Sjór gekk yfir fjárhús í Vík og allt á floti Suðurlandsvegi lokað vegna alvarlegs slyss Hveitibrauðsdögunum lokið: Ríkisstjórnin pólitískt stórtækari en von var á Menningarslys verði frumvarpið samþykkt Spyr um ábyrgð skólastjóra í stóra skómálinu Segir ÍR að slökkva á skiltinu Ríkisstjórnin hefur starfað í hundrað daga og fjármálaáætlun kynnt Bein útsending: Gera upp fyrstu hundrað daga ríkisstjórnarinnar Stór hópur fullorðins fólks á Íslandi lifir eins og börn Hallarekstur stöðvaður á næstu tveimur árum Áfram talinn vanhæfur til að taka sæti í ráðinu Bein útsending: Ráðherra kynnir fjármálaáætlun Sjá meira
Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum.
Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Regnbogafánar bannaðir í skólum og ríkisstofnunum Erlent Færri ánægðir með Trump og efnahagsmálin Erlent Síður með ofbeldi barna spretti upp eins og gorkúlur Innlent Stór hópur fullorðins fólks á Íslandi lifir eins og börn Innlent Orkuveitan vill reisa fimmtán vindmyllur Innlent Hvetja landsmenn til að búa sig undir neyðarástand Innlent Nýtt gervigreindaræði vekur upp spurningar um höfundarétt Innlent Ætla að bæta þjónustu en störfum fækki í einhverjum tilvikum Innlent Taka fyrir afnám réttinda grásleppusjómanna Innlent Sakar Rússa um tugi þúsunda stríðsglæpa Erlent Fleiri fréttir Samþykki annarra verði ekki lengur skilyrði fyrir hunda- og kattahaldi Tók upp hníf eftir útistöður við mann á hóteli Síður með ofbeldi barna spretti upp eins og gorkúlur Orkuveitan vill reisa fimmtán vindmyllur Nemendur Vallaskóla í þremur fyrstu sætunum í Stóru upplestrarkeppninni Ætla að bæta þjónustu en störfum fækki í einhverjum tilvikum Nýtt gervigreindaræði vekur upp spurningar um höfundarétt Taka fyrir afnám réttinda grásleppusjómanna Fyrstu hundrað dagar ríkisstjórnarinnar og gervigreindaræði Efling ungmennastarfs í Breiðholti meðal aðgerða „Allt að því hroki eða yfirlæti“ að tala um reynsluleysi „Hér er verið að saka fólk um alvarlega þætti“ Banaslys á Suðurlandsvegi eftir grjóthrun Skipar stýrihóp um áfengis- og vímuefnameðferð „Ég vil að þú sért alltaf með farða, annars sjást bólurnar þínar“ Vilja úthýsa einkaþotum og þyrlum Hvetja landsmenn til að búa sig undir neyðarástand Björn hvergi af baki dottinn Sjór gekk yfir fjárhús í Vík og allt á floti Suðurlandsvegi lokað vegna alvarlegs slyss Hveitibrauðsdögunum lokið: Ríkisstjórnin pólitískt stórtækari en von var á Menningarslys verði frumvarpið samþykkt Spyr um ábyrgð skólastjóra í stóra skómálinu Segir ÍR að slökkva á skiltinu Ríkisstjórnin hefur starfað í hundrað daga og fjármálaáætlun kynnt Bein útsending: Gera upp fyrstu hundrað daga ríkisstjórnarinnar Stór hópur fullorðins fólks á Íslandi lifir eins og börn Hallarekstur stöðvaður á næstu tveimur árum Áfram talinn vanhæfur til að taka sæti í ráðinu Bein útsending: Ráðherra kynnir fjármálaáætlun Sjá meira
Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32