Viðvörunarbjöllur vegna vaxandi verkalyfjanotkunar Una Sighvatsdóttir skrifar 6. júlí 2016 19:15 Verkjalyfjanotkun á Íslandi hefur farið vaxandi í samanburði við aðrar þjóðir og munar þar mestu um lyf sem innihalda ópíóða. Þeim er ávísað gegn svæsnum verkjum en valda einnig vímuáhrifum. Á fyrstu fjórum mánuðum þessa árs varð hátt í 20% aukning í ávísunum á hvern sjúkling parkódín forte og aðrar gerðir ópíóða hafa einnig sótt á síðustu ár, samkvæmt grein í nýjasta hefti Læknablaðsins. Ef litið er til lengri tíma kemur í ljós að heildarnotkun ópíóða hefur meira en tvöfaldast á 20 árum.Hættuleg fíkn sem getur leitt til bráðs dauða Hjá landlæknisembættinu klingja varúðabjöllur yfir þróuninni, enda hætt við því að þessi lyf séu misnotuð og fíknin er banvæn. „Þegar maður er orðinn ópíat fíkill þá er maður í mjög hættulegu ástandi. Þetta eru lyf sem í stórum skömmtum eru hreinlega dauðleg, ef þú tekur of stóran skammt af ópíati þá ferðu bara í öndunarstopp. Þannig að þetta er mjög hættuleg fíkn,“ segir Leifur Bárðarson staðgengill landlæknis. Á síðasta ári hafði landlæknir til skoðunar 36 dauðsföll þar sem grunur var á lyfjaeitrun. Ópíóðar fundust í 19 hinna látnu, eða rúmlega helmingi tilfella. Leifur segir því bráðnauðsynlegt að kortleggja stöðuna. „Sérstaklega þegar maður fær svona upplýsingar um að eitthvað sé að breytast. Þá verður maður að leita logandi ljósi að því að huga að skýringum: Af hverju er þetta? Og þá verður maður bara að leggjast í vinnu. Það er töluvert mikil vinna, en það verður bara einfaldlega að leggjast í hana því þetta er hættulegt ástand.“Bandaríkjamenn gripu til aðgerða vegna áhættu á sprautufíkn Landlæknisembættið mun fara rækilega yfir málin á næstunni og að sögn Leifs meðal annars skoða hvort einhverjir séu að fá áberandi mikið uppáskrifað af ópíóða-lyfjum, og hafa þá samband við viðkomandi lækna. „Það má ekki gleyma því að á meðan við höfum ekki gert neinar athugasemdir þá hafa læknar ótakmarkaðan rétt til þess að ávísa lyfjum. Lækningaleyfið er ótakmarkað." Bandaríska landlæknisembættið hóf í vor herferð til að reyna að hefta ávísanir ópíóíða, enda hefur misnotkun þeirra reynst auka líkur á heróínfíkn þar í landi. Engar sambærilegar rannsóknir eru til á Íslandi um að ópíóðafíkn auki líkur á sprautufíkn og Leifur segir að lyfjagagnagrunnur, sem komst í fulla notkun fyrir rúmu ári, eigi að koma í veg fyrir að fíklar gangi milli lækna í lyfjaleit.Engir læknar undir grun Hann segir ekki grun uppi um að ákveðnir læknar fari vísvitandi óvarlega með lyfjaávísanir. „En kannski gæti maður hinsvegar sagt að ég held að margir gætu verið miklu meira athugulir og spyrja sjúklinga sína oftar krítískra spurninga þegar þeir koma að biðja um verkjalyf.“ Fullt tilefni sé því fyrir embættið að stuðla að vitundaraukningu meðal lækna sem ávísa þessum lyfjum. „Já ég held að það. Maður þarf alltaf að vera dálítið á tánum, því maður er að láta sjúkling hafa hættuleg efni.“ Mest lesið „Fyrst hélt ég að þetta væri eitthvað grín“ Innlent „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Innlent „Við þrífumst ekki til lengdar ein“ Innlent „Í guðanna bænum höldum vöku okkar við aksturinn" Innlent Þrír látnir eftir skotárás í Uppsölum Erlent Allt í rugli á Rauðahafi Erlent Von á allhvössum vindi og rigningu Veður Hraðbankinn enn ekki látinn í friði Innlent Ný stjórn Ríkisútvarpsins kjörin Innlent Vill taka upp stöðvarskyldu tveimur árum eftir að hún var afnumin Innlent Fleiri fréttir Vesturbæingar búa sig undir fjögurra vikna sundlaugarlokun Mikill reykur vegna elds í bílatætara Vill taka upp stöðvarskyldu tveimur árum eftir að hún var afnumin Ný stjórn Ríkisútvarpsins kjörin Létt í lund þrátt fyrir margra klukkustunda bið eftir Lissabon „Í guðanna bænum höldum vöku okkar við aksturinn" „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Ráðherra skoðar frekari girðingar á strandveiðar Rafmagnið komið í lag og verðbólgan eykst á ný „Fyrst hélt ég að þetta væri eitthvað grín“ Fá ekki áheyrn vegna stympinga kennara og nemanda Hraðbankinn enn ekki látinn í friði Foreldrar eigi að byrja á því að setja sjálfum sér skjátíma „Við þrífumst ekki til lengdar ein“ Reyndu að brjótast inn í hraðbanka Mikilvægt að vera betri í bakgarðinum en óvelkomnir gestir „Við erum mjög háð rafmagninu“ Gyltur gjóta þrettán til sextán grísum í hverju goti Öryggi ógnað og refsingar fyrnist Starfsfólk Isavia of smeykt til að taka á kaffistofumálinu Fólk eigi ekki að breyta sínu daglega lífi vegna frásagna af hópnauðgun Sambandsleysi í suðri og óviðunandi ástand í fangelsum Vilja láta rannsaka aðild flóttateymis í máli Oscars Fangelsi oft eina úrræðið Allt á áætlun en Spánarfarar beðnir um að fylgjast með Björn tekur við af Helga Ráðist að fólki við Breiðholtsskóla um hábjartan dag Um níutíu hælisleitendur setið í fangelsi síðustu mánuði fyrir brottvísun Kryfja mál Ásthildar Lóu fyrir opnum tjöldum Saka Ingu um metnaðarleysi eftir skipun flokksmanna í stjórn Sjá meira
Verkjalyfjanotkun á Íslandi hefur farið vaxandi í samanburði við aðrar þjóðir og munar þar mestu um lyf sem innihalda ópíóða. Þeim er ávísað gegn svæsnum verkjum en valda einnig vímuáhrifum. Á fyrstu fjórum mánuðum þessa árs varð hátt í 20% aukning í ávísunum á hvern sjúkling parkódín forte og aðrar gerðir ópíóða hafa einnig sótt á síðustu ár, samkvæmt grein í nýjasta hefti Læknablaðsins. Ef litið er til lengri tíma kemur í ljós að heildarnotkun ópíóða hefur meira en tvöfaldast á 20 árum.Hættuleg fíkn sem getur leitt til bráðs dauða Hjá landlæknisembættinu klingja varúðabjöllur yfir þróuninni, enda hætt við því að þessi lyf séu misnotuð og fíknin er banvæn. „Þegar maður er orðinn ópíat fíkill þá er maður í mjög hættulegu ástandi. Þetta eru lyf sem í stórum skömmtum eru hreinlega dauðleg, ef þú tekur of stóran skammt af ópíati þá ferðu bara í öndunarstopp. Þannig að þetta er mjög hættuleg fíkn,“ segir Leifur Bárðarson staðgengill landlæknis. Á síðasta ári hafði landlæknir til skoðunar 36 dauðsföll þar sem grunur var á lyfjaeitrun. Ópíóðar fundust í 19 hinna látnu, eða rúmlega helmingi tilfella. Leifur segir því bráðnauðsynlegt að kortleggja stöðuna. „Sérstaklega þegar maður fær svona upplýsingar um að eitthvað sé að breytast. Þá verður maður að leita logandi ljósi að því að huga að skýringum: Af hverju er þetta? Og þá verður maður bara að leggjast í vinnu. Það er töluvert mikil vinna, en það verður bara einfaldlega að leggjast í hana því þetta er hættulegt ástand.“Bandaríkjamenn gripu til aðgerða vegna áhættu á sprautufíkn Landlæknisembættið mun fara rækilega yfir málin á næstunni og að sögn Leifs meðal annars skoða hvort einhverjir séu að fá áberandi mikið uppáskrifað af ópíóða-lyfjum, og hafa þá samband við viðkomandi lækna. „Það má ekki gleyma því að á meðan við höfum ekki gert neinar athugasemdir þá hafa læknar ótakmarkaðan rétt til þess að ávísa lyfjum. Lækningaleyfið er ótakmarkað." Bandaríska landlæknisembættið hóf í vor herferð til að reyna að hefta ávísanir ópíóíða, enda hefur misnotkun þeirra reynst auka líkur á heróínfíkn þar í landi. Engar sambærilegar rannsóknir eru til á Íslandi um að ópíóðafíkn auki líkur á sprautufíkn og Leifur segir að lyfjagagnagrunnur, sem komst í fulla notkun fyrir rúmu ári, eigi að koma í veg fyrir að fíklar gangi milli lækna í lyfjaleit.Engir læknar undir grun Hann segir ekki grun uppi um að ákveðnir læknar fari vísvitandi óvarlega með lyfjaávísanir. „En kannski gæti maður hinsvegar sagt að ég held að margir gætu verið miklu meira athugulir og spyrja sjúklinga sína oftar krítískra spurninga þegar þeir koma að biðja um verkjalyf.“ Fullt tilefni sé því fyrir embættið að stuðla að vitundaraukningu meðal lækna sem ávísa þessum lyfjum. „Já ég held að það. Maður þarf alltaf að vera dálítið á tánum, því maður er að láta sjúkling hafa hættuleg efni.“
Mest lesið „Fyrst hélt ég að þetta væri eitthvað grín“ Innlent „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Innlent „Við þrífumst ekki til lengdar ein“ Innlent „Í guðanna bænum höldum vöku okkar við aksturinn" Innlent Þrír látnir eftir skotárás í Uppsölum Erlent Allt í rugli á Rauðahafi Erlent Von á allhvössum vindi og rigningu Veður Hraðbankinn enn ekki látinn í friði Innlent Ný stjórn Ríkisútvarpsins kjörin Innlent Vill taka upp stöðvarskyldu tveimur árum eftir að hún var afnumin Innlent Fleiri fréttir Vesturbæingar búa sig undir fjögurra vikna sundlaugarlokun Mikill reykur vegna elds í bílatætara Vill taka upp stöðvarskyldu tveimur árum eftir að hún var afnumin Ný stjórn Ríkisútvarpsins kjörin Létt í lund þrátt fyrir margra klukkustunda bið eftir Lissabon „Í guðanna bænum höldum vöku okkar við aksturinn" „Viltu ekki tala við mig eins og ég sé gamalmenni“ Ráðherra skoðar frekari girðingar á strandveiðar Rafmagnið komið í lag og verðbólgan eykst á ný „Fyrst hélt ég að þetta væri eitthvað grín“ Fá ekki áheyrn vegna stympinga kennara og nemanda Hraðbankinn enn ekki látinn í friði Foreldrar eigi að byrja á því að setja sjálfum sér skjátíma „Við þrífumst ekki til lengdar ein“ Reyndu að brjótast inn í hraðbanka Mikilvægt að vera betri í bakgarðinum en óvelkomnir gestir „Við erum mjög háð rafmagninu“ Gyltur gjóta þrettán til sextán grísum í hverju goti Öryggi ógnað og refsingar fyrnist Starfsfólk Isavia of smeykt til að taka á kaffistofumálinu Fólk eigi ekki að breyta sínu daglega lífi vegna frásagna af hópnauðgun Sambandsleysi í suðri og óviðunandi ástand í fangelsum Vilja láta rannsaka aðild flóttateymis í máli Oscars Fangelsi oft eina úrræðið Allt á áætlun en Spánarfarar beðnir um að fylgjast með Björn tekur við af Helga Ráðist að fólki við Breiðholtsskóla um hábjartan dag Um níutíu hælisleitendur setið í fangelsi síðustu mánuði fyrir brottvísun Kryfja mál Ásthildar Lóu fyrir opnum tjöldum Saka Ingu um metnaðarleysi eftir skipun flokksmanna í stjórn Sjá meira