Vöxtur útflutnings þarf að aukast Sæunn Gísladóttir skrifar 17. ágúst 2016 10:00 Útflutningur hefur vaxið hægt og orðið einsleitari, en ferðaþjónusta stendur nú undir þriðjungi heildarútflutnings segir í skýrslunni. Vísir/Pjetur Útflutningur hefur vaxið hægt síðustu ár og orðið einsleitari. Ísland er enn langt frá því að brúa framleiðnibilið gagnvart grannríkjum. Í stað hærri framleiðni vinnuafls hefur vinnuframlag Íslendinga aukist enn frekar miðað við samanburðarlönd. Til að hagvöxtur geti bæði verið kröftugur og sjálfbær til lengri tíma þarf að stórefla alþjóðageirann. Þetta kemur fram í nýju riti Viðskiptaráðs, Leiðin að aukinni hagsæld, sem kemur út í dag. Í ritinu eru helstu greiningar Íslandsskýrslu ráðgjafarfyrirtækisins McKinsey & Company frá 2012 uppfærðar, efnahagsleg framvinda síðustu ára rýnd í ljósi niðurstaðna hennar og mat lagt á framvindu umbótatillagna sem lagðar voru fram í kjölfar útgáfu hennar. Þegar skýrsla McKinsey kom út hafði Ísland glímt við viðvarandi viðskiptahalla og lága framleiðni. McKinsey lagði fram stefnu um að auka framleiðni í innlendri þjónustu og stuðla að tilfærslu vinnuafls yfir í alþjóðageirann, þar sem vaxtartækifæri væru meiri. Það er mat Viðskiptaráðs að áhersla McKinsey á að auka framleiðni og uppbyggingu útflutningsgreina hafi náð áheyrn helstu hagsmunaaðila. Í ritinu kemur fram að vel hefur gengið að viðhalda ytra jafnvægi síðustu ár með lækkun erlendra skulda í kjölfar hagfelldra nauðasamninga við kröfuhafa föllnu bankanna og viðskiptaafgangi. Blikur séu hins vegar á lofti um að það gæti raskast á næstu árum. Útflutningur hafi einnig þróast öfugt við markmið McKinsey um hraðan og fjölbreyttan útflutningsvöxt. Vöxtur útflutnings hafi verið undir markmiði á tímabilinu, á síðustu fjórum árum hefur landsframleiðsla vaxið um samtals tólf prósent á meðan útflutningur hefur vaxið um átta prósent. Vöxturinn hefur nær eingöngu verið drifinn áfram af ferðaþjónustu. Einsleitari útflutningur geri íslenska hagkerfið berskjaldaðra fyrir áföllum en áður. Til að tryggja ytra jafnvægi þarf bæði að tryggja að útflutningur þróist í samræmi við vöxt hagkerfisins og að erlend staða þjóðarbúsins versni ekki, það er að vöxtur hagkerfisins sé ekki tekinn að láni. Fram kemur í ritinu að um þriðjungur umbótatillagna sem mótaðar voru í kjölfar McKinsey-skýrslunnar, með Samráðsvettvangi, hafi verið innleiddur á síðustu árum. Vel hafi gengið að innleiða þær tillögur sem snúa að þjóðhagsrammanum, alþjóðageiranum og innlendri þjónustu og opinberri þjónustu. Lítil framvinda hafi hins vegar átt sér stað í auðlindageiranum. Viðskiptaráð telur það varhugavert, sérstaklega í ljósi þess að geirinn stendur undir bróðurparti af útflutningstekjum Íslands og aukningu þeirra undanfarin ár. Ólíklegt er að allar tillögur Samráðsvettvangsins komist til framkvæmda. Viðskiptaráð telur engu að síður að tillögurnar myndi mikilvægan grunn fyrir framtíðarstefnumörkun í efnahagsmálum og því sé afar brýnt að halda áfram með umfjöllun um efni þeirra. Ein lykilskilaboð Íslandsskýrslu McKinsey voru að útflutningsvöxtur þyrfti að stærstum hluta að koma frá alþjóðageiranum, þeim hluta hagkerfisins sem flytur út vörur og þjónustu án þess að treysta á náttúruauðlindir. Til að hagvöxtur geti bæði verið kröftugur og sjálfbær til lengri tíma þarf að mati Viðskiptaráðs að stórefla alþjóðageirann. Íslendingar reiði sig í meiri mæli en áður á nýtingu takmarkaðra náttúruauðlinda, en heildarumsvif fyrirtækja innan alþjóðageirans hafi staðið í stað. Stjórnvöld þurfi áfram að vinna að umbótum sem styðja við hagvaxtaráætlun Íslands til lengri tíma litið. Mest lesið Sekta Google um meira en allan pening heimsins Viðskipti erlent Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Atvinnulíf Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðskipti innlent Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Viðskipti innlent Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því Atvinnulíf „Fyrsta verk er án gríns að fá mér lýsi og tékka á Vísi“ Atvinnulíf „Ekkert ósvipaður leikur og menn léku í bönkunum fyrir bankahrun“ Atvinnulíf Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Viðskipti innlent Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Viðskipti innlent Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Viðskipti innlent Fleiri fréttir Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Bein útsending: Haustfundur Landsvirkjunar Ráðnir forstöðumenn hjá OK Reikna með tæplega þrjátíu milljarða minni fjárfestingu í Carbfix Verðbólga hjaðnar en kílómetragjaldið verður tekið inn í mælingu Ragnar, Pálmar og Haraldur til Verna Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Samkeppniseftirlitið í sáttaviðræðum við Festi Hlutdeildarlán dugðu fyrir 61 íbúð 97 brautskráðust frá HR Fundurinn virðist ekki hafa aukið trú fjárfesta Furðulegt að gjaldtaka taki ekki mið af styrkleika Fjögur erlend fyrirtæki keppa um rekstur Fríhafnarinnar Hagnaður dróst saman um þriðjung og skoða hlutafjáraukningu Bein útsending: Kynna afkomuna og fara nánar yfir breytingarnar Breki áfram formaður Bjarmi sest í stjórnina og Trausti tekur við Tekur við formennsku í hugverkaráði Samtaka iðnaðarins Framkvæmdir hafnar við Búrfellslund Nikótínpúðar gætu hækkað um 300 kall með nýju gjaldi Ætla að sækja einn og hálfan milljarð frá skemmtiferðaskipum Vaxtatekjur Íslandsbanka drógust saman milli ára Fjögur félög Bergvins gjaldþrota Gera langtímasamning við eitt stærsta fyrirtæki Noregs Guðjón og Kristinn Þór nýir sviðsstjórar hjá VSB Fimm milljarðar í tekjur af vöxtum á mánuði Skerða líka raforku fyrir norðan og austan Sjá meira
Útflutningur hefur vaxið hægt síðustu ár og orðið einsleitari. Ísland er enn langt frá því að brúa framleiðnibilið gagnvart grannríkjum. Í stað hærri framleiðni vinnuafls hefur vinnuframlag Íslendinga aukist enn frekar miðað við samanburðarlönd. Til að hagvöxtur geti bæði verið kröftugur og sjálfbær til lengri tíma þarf að stórefla alþjóðageirann. Þetta kemur fram í nýju riti Viðskiptaráðs, Leiðin að aukinni hagsæld, sem kemur út í dag. Í ritinu eru helstu greiningar Íslandsskýrslu ráðgjafarfyrirtækisins McKinsey & Company frá 2012 uppfærðar, efnahagsleg framvinda síðustu ára rýnd í ljósi niðurstaðna hennar og mat lagt á framvindu umbótatillagna sem lagðar voru fram í kjölfar útgáfu hennar. Þegar skýrsla McKinsey kom út hafði Ísland glímt við viðvarandi viðskiptahalla og lága framleiðni. McKinsey lagði fram stefnu um að auka framleiðni í innlendri þjónustu og stuðla að tilfærslu vinnuafls yfir í alþjóðageirann, þar sem vaxtartækifæri væru meiri. Það er mat Viðskiptaráðs að áhersla McKinsey á að auka framleiðni og uppbyggingu útflutningsgreina hafi náð áheyrn helstu hagsmunaaðila. Í ritinu kemur fram að vel hefur gengið að viðhalda ytra jafnvægi síðustu ár með lækkun erlendra skulda í kjölfar hagfelldra nauðasamninga við kröfuhafa föllnu bankanna og viðskiptaafgangi. Blikur séu hins vegar á lofti um að það gæti raskast á næstu árum. Útflutningur hafi einnig þróast öfugt við markmið McKinsey um hraðan og fjölbreyttan útflutningsvöxt. Vöxtur útflutnings hafi verið undir markmiði á tímabilinu, á síðustu fjórum árum hefur landsframleiðsla vaxið um samtals tólf prósent á meðan útflutningur hefur vaxið um átta prósent. Vöxturinn hefur nær eingöngu verið drifinn áfram af ferðaþjónustu. Einsleitari útflutningur geri íslenska hagkerfið berskjaldaðra fyrir áföllum en áður. Til að tryggja ytra jafnvægi þarf bæði að tryggja að útflutningur þróist í samræmi við vöxt hagkerfisins og að erlend staða þjóðarbúsins versni ekki, það er að vöxtur hagkerfisins sé ekki tekinn að láni. Fram kemur í ritinu að um þriðjungur umbótatillagna sem mótaðar voru í kjölfar McKinsey-skýrslunnar, með Samráðsvettvangi, hafi verið innleiddur á síðustu árum. Vel hafi gengið að innleiða þær tillögur sem snúa að þjóðhagsrammanum, alþjóðageiranum og innlendri þjónustu og opinberri þjónustu. Lítil framvinda hafi hins vegar átt sér stað í auðlindageiranum. Viðskiptaráð telur það varhugavert, sérstaklega í ljósi þess að geirinn stendur undir bróðurparti af útflutningstekjum Íslands og aukningu þeirra undanfarin ár. Ólíklegt er að allar tillögur Samráðsvettvangsins komist til framkvæmda. Viðskiptaráð telur engu að síður að tillögurnar myndi mikilvægan grunn fyrir framtíðarstefnumörkun í efnahagsmálum og því sé afar brýnt að halda áfram með umfjöllun um efni þeirra. Ein lykilskilaboð Íslandsskýrslu McKinsey voru að útflutningsvöxtur þyrfti að stærstum hluta að koma frá alþjóðageiranum, þeim hluta hagkerfisins sem flytur út vörur og þjónustu án þess að treysta á náttúruauðlindir. Til að hagvöxtur geti bæði verið kröftugur og sjálfbær til lengri tíma þarf að mati Viðskiptaráðs að stórefla alþjóðageirann. Íslendingar reiði sig í meiri mæli en áður á nýtingu takmarkaðra náttúruauðlinda, en heildarumsvif fyrirtækja innan alþjóðageirans hafi staðið í stað. Stjórnvöld þurfi áfram að vinna að umbótum sem styðja við hagvaxtaráætlun Íslands til lengri tíma litið.
Mest lesið Sekta Google um meira en allan pening heimsins Viðskipti erlent Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Atvinnulíf Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðskipti innlent Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Viðskipti innlent Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því Atvinnulíf „Fyrsta verk er án gríns að fá mér lýsi og tékka á Vísi“ Atvinnulíf „Ekkert ósvipaður leikur og menn léku í bönkunum fyrir bankahrun“ Atvinnulíf Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Viðskipti innlent Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Viðskipti innlent Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Viðskipti innlent Fleiri fréttir Breytt skipurit og nýir stjórnendur hjá Sýn Viðræðum slitið um samruna Samkaupa, Heimkaupa og Orkunnar Hagnaður Arion banka eykst um tæpa tvo milljarða Auknar líkur á annarri vaxtalækkun Bein útsending: Haustfundur Landsvirkjunar Ráðnir forstöðumenn hjá OK Reikna með tæplega þrjátíu milljarða minni fjárfestingu í Carbfix Verðbólga hjaðnar en kílómetragjaldið verður tekið inn í mælingu Ragnar, Pálmar og Haraldur til Verna Skellt í lás í Sambíóinu í Keflavík í kvöld Samkeppniseftirlitið í sáttaviðræðum við Festi Hlutdeildarlán dugðu fyrir 61 íbúð 97 brautskráðust frá HR Fundurinn virðist ekki hafa aukið trú fjárfesta Furðulegt að gjaldtaka taki ekki mið af styrkleika Fjögur erlend fyrirtæki keppa um rekstur Fríhafnarinnar Hagnaður dróst saman um þriðjung og skoða hlutafjáraukningu Bein útsending: Kynna afkomuna og fara nánar yfir breytingarnar Breki áfram formaður Bjarmi sest í stjórnina og Trausti tekur við Tekur við formennsku í hugverkaráði Samtaka iðnaðarins Framkvæmdir hafnar við Búrfellslund Nikótínpúðar gætu hækkað um 300 kall með nýju gjaldi Ætla að sækja einn og hálfan milljarð frá skemmtiferðaskipum Vaxtatekjur Íslandsbanka drógust saman milli ára Fjögur félög Bergvins gjaldþrota Gera langtímasamning við eitt stærsta fyrirtæki Noregs Guðjón og Kristinn Þór nýir sviðsstjórar hjá VSB Fimm milljarðar í tekjur af vöxtum á mánuði Skerða líka raforku fyrir norðan og austan Sjá meira