Fentanýl gengur kaupum og sölum á Facebook Nadine Guðrún Yaghi skrifar 27. ágúst 2016 08:00 Fentanýl er margfalt sterkara en heróín og morfín. Fentanýl er rótsterkt lyfseðlisskylt verkjalyf en misnotkun þess hefur færst í aukana undanfarið og þá sérstaklega í Bandaríkjunum þar sem rekja má tugi dauðsfalla til notkunar lyfsins síðustu mánuði. Á Íslandi má rekja tvö dauðsföll í ár til lyfsins að frátöldu atviki um síðustu helgi ef í ljós kemur að lyfið var raunverulega dánarorsökin.Miklu sterkara en heróín Lyfið er hundrað sinnum sterkara en morfín og fimmtíu sinnum sterkara en heróín. Lyfið hefur slævandi áhrif og er ávanabindandi. Lyfið er í plástursformi en er einnig til í töfluformi, nefúða og kristöllum. Þegar lyfið er misnotað er það reykt með efnum á borð við marijúana eða að því er sprautað í æð.Ólafur B. Einarsson, verkefnastjóri lyfjamála hjá embætti landlæknis.Lyfið er ætlað fólki sem glímir við langvinna verki og er til að mynda notað af krabbameinssjúklingum við miklum verkjum, sem og í líknandi meðferð. Lyfinu fylgja hættulegar aukaverkanir og sérstaklega ef áfengis er neytt samhliða. Þá getur það hamlað því mikið að súrefni komist til heila. Ef of stór skammtur er tekinn hættir einstaklingurinn að anda og fer þar af leiðandi í hjartastopp. Samkvæmt upplýsingum frá embætti landlæknis á notkun lyfsins eingöngu að vera stýrt af lækni. Embættið hefur áhyggjur af misnotkun lyfsins hér landi. „Ef andlát þessa unga manns um helgina má rekja til eitrunar af völdum verkjalyfja þá er það alls ekki einsdæmi heldur eitt af mörgum dauðsföllum sem við sjáum þar sem ungir einstaklingar deyja vegna misnotkunar ávanabindandi lyfja,“ segir Ólafur B. Einarsson, verkefnastjóri lyfjamála hjá embættinu. Árið 2015 fengu 523 einstaklingar ávísað fentanýli á Íslandi en allir voru þeir að glíma við langvarandi eða erfiða verki. „Til samanburðar fengu rúmlega 24.000 einstaklingar ávísað parkódín forte á sama tíma,“ segir Ólafur.FentanylAf einstökum morfínlyfjum sem eru misnotuð má nefna Contalgin, Oxycontin, Ketogan, Tramadol, Buprenorfin og fentanýl. Þessi lyf virka mismunandi á ópíóða viðtaka í heila ásamt því að líkaminn meðhöndlar þau á mismunandi hátt. Verkunin er því mismunandi milli lyfja og getur þar að auki verið mismunandi eftir einstaklingum. „Að einstaklingar séu að taka þessi lyf sjálfir og jafnvel á annan hátt en til er ætlast er stórhættulegt og bendir til þess að þeir viti ekki um hættuna,“ segir Ólafur.Hvernig kemst lyfið í umferð? „Einhver hópur fólks gerir sér upp veikindi til að fá ávísað ávanabindandi lyfjum og kemur lyfjunum í sölu. Við höfum heyrt um alls konar leiðir en flestar ábendingar sem við höfum fengið eru um einstaklinga sem selja á Facebook. Við höfum líka heyrt um einstaklinga sem selja lyf annarra og þá frá nokkrum sjúklingum. Þegar grunur er um misnotkun lyfja þá reyna læknar að fylgjast með því hvort viðkomandi sjúklingur sé í raun og veru að taka inn lyfið en það getur verið erfitt að sannreyna að svo sé,“ segir Ólafur. Þannig telur hann að ávanabindandi lyf sem fari í ólöglega sölu séu lyf af markaði hér á landi Viðmælendur Fréttablaðsins sem þekkja til í heimi fíkniefnanna útskýra að það sé vinsælt að „krossa“. Þá séu notuð saman örvandi lyf og sljóvgandi lyf á borð við fentanýl.„Tollurinn finnur alls konar efni. Við höfum ekki upplýsingar um að það séu að finnast læknalyf í þessu magni sem gæti skýrt þetta framboð,“ segir hann. Ólafur útskýrir að Ísland hafi verið hæst í ávísunum á sterkum verkjalyfjum og fleiri lyfjum af öllum Norðurlöndunum árið 2013. Nýjar tölur fyrir ópíóða bendi til þess að notkun sé enn að aukast. „Þessar tölur og samanburður við útlönd benda til þess að það þurfi að taka ávísanir margra ávanabindandi lyfja til endurskoðunar, sérstaklega í ljósi þess ástands sem virðist vera á fíkniefnamarkaði hér á landi þar sem lyfseðilsskyld lyf leika lykilhlutverk,“ segir Ólafur. Runólfur tekur undir með Ólafi og segir að lyfið komist í sölu á svörtum markaði í gegnum einstaklinga sem fá lyfinu ávísað frá lækni. Þó sé eitthvað um að lyfinu sé smyglað til landsins „Þetta eru bæði plástrar sem er verið að ávísa hér á landi en svo erum við líka að heyra að þetta komi erlendis frá en þá í kristallaformi,“ segir Runólfur og bætir við að lögreglan hafi þó ekki náð haldi á lyfjum sem komi þannig. Bæði Ólafur og Runólfur telja að lyfið hafi gengið kaupum og sölum á samfélagsmiðlinum Facebook. „Hluti af þessum síðum sem við lokuðum fyrir skömmu síðan var með læknadóp,“ segir Runólfur.Slær mann alveg útÍ grein The New York Times um lyfið lýsir 46 ára fíkill áhrifum fentanýls. „Maður getur ekki hreyft sig. Þegar maður sprautar sig með fentanýli finnur maður áhrifin áður en maður hefur klárað að sprauta sig,“ sagði fíkillinn og bætti við: „Þetta slær mann alveg út.“Vinsælt að krossaViðmælendur Fréttablaðsins sem þekkja til í heimi fíkniefnanna útskýra að það sé vinsælt að „krossa“. Þá séu notuð saman örvandi lyf og sljóvgandi lyf á borð við fentanýl. „Þetta er þekkt í þessum heimi. Mjög margir sem eru langt leiddir nota bæði saman. Örvandi lyf eru til dæmis kókaín eða amfetamín,“ segir Runólfur. Tengdar fréttir Fentanýl á Menningarnótt: Lögreglu reynist erfitt að hafa uppi á vitnum að atburðum næturinnar Um kunnuglegt stef er að ræða í málum þar sem grunur leikur á um ofneyslu fíkniefna. 26. ágúst 2016 14:45 Missti son sinn vegna misnotkunar á morfínplástri: „Hann var stóra ástin í mínu lífi“ Sonur Guðnýar Rannveigar Reynisdóttur var á biðlista eftir meðferð á Vogi þegar hann lést. 27. ágúst 2016 07:00 Gísli Pálmi beitti skyndihjálp á vin sinn Rapparinn Gísli Pálmi Sigurðsson beitti skyndihjálp á vin sinn er hann missti meðvitund í miðbænum aðfaranótt sunnudags. 25. ágúst 2016 19:47 Mest lesið Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Innlent Mættur í Samfylkinguna Innlent Ítalía tekur aftur upp agaviðurlög frá tíma Mussolini Erlent Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Innlent Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Innlent Einn stærsti fellibylur síðustu hundrað ára veldur usla í Flórída Erlent Grunur um að fiskar úr landeldi hafi komist í sjó Innlent Fleiri fréttir Laxalúsin sækir í sig veðrið fyrir vestan Grunur um að fiskar úr landeldi hafi komist í sjó Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Mættur í Samfylkinguna Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Einn af 103 ökumönnum reyndist yfir mörkum Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Sjá meira
Fentanýl er rótsterkt lyfseðlisskylt verkjalyf en misnotkun þess hefur færst í aukana undanfarið og þá sérstaklega í Bandaríkjunum þar sem rekja má tugi dauðsfalla til notkunar lyfsins síðustu mánuði. Á Íslandi má rekja tvö dauðsföll í ár til lyfsins að frátöldu atviki um síðustu helgi ef í ljós kemur að lyfið var raunverulega dánarorsökin.Miklu sterkara en heróín Lyfið er hundrað sinnum sterkara en morfín og fimmtíu sinnum sterkara en heróín. Lyfið hefur slævandi áhrif og er ávanabindandi. Lyfið er í plástursformi en er einnig til í töfluformi, nefúða og kristöllum. Þegar lyfið er misnotað er það reykt með efnum á borð við marijúana eða að því er sprautað í æð.Ólafur B. Einarsson, verkefnastjóri lyfjamála hjá embætti landlæknis.Lyfið er ætlað fólki sem glímir við langvinna verki og er til að mynda notað af krabbameinssjúklingum við miklum verkjum, sem og í líknandi meðferð. Lyfinu fylgja hættulegar aukaverkanir og sérstaklega ef áfengis er neytt samhliða. Þá getur það hamlað því mikið að súrefni komist til heila. Ef of stór skammtur er tekinn hættir einstaklingurinn að anda og fer þar af leiðandi í hjartastopp. Samkvæmt upplýsingum frá embætti landlæknis á notkun lyfsins eingöngu að vera stýrt af lækni. Embættið hefur áhyggjur af misnotkun lyfsins hér landi. „Ef andlát þessa unga manns um helgina má rekja til eitrunar af völdum verkjalyfja þá er það alls ekki einsdæmi heldur eitt af mörgum dauðsföllum sem við sjáum þar sem ungir einstaklingar deyja vegna misnotkunar ávanabindandi lyfja,“ segir Ólafur B. Einarsson, verkefnastjóri lyfjamála hjá embættinu. Árið 2015 fengu 523 einstaklingar ávísað fentanýli á Íslandi en allir voru þeir að glíma við langvarandi eða erfiða verki. „Til samanburðar fengu rúmlega 24.000 einstaklingar ávísað parkódín forte á sama tíma,“ segir Ólafur.FentanylAf einstökum morfínlyfjum sem eru misnotuð má nefna Contalgin, Oxycontin, Ketogan, Tramadol, Buprenorfin og fentanýl. Þessi lyf virka mismunandi á ópíóða viðtaka í heila ásamt því að líkaminn meðhöndlar þau á mismunandi hátt. Verkunin er því mismunandi milli lyfja og getur þar að auki verið mismunandi eftir einstaklingum. „Að einstaklingar séu að taka þessi lyf sjálfir og jafnvel á annan hátt en til er ætlast er stórhættulegt og bendir til þess að þeir viti ekki um hættuna,“ segir Ólafur.Hvernig kemst lyfið í umferð? „Einhver hópur fólks gerir sér upp veikindi til að fá ávísað ávanabindandi lyfjum og kemur lyfjunum í sölu. Við höfum heyrt um alls konar leiðir en flestar ábendingar sem við höfum fengið eru um einstaklinga sem selja á Facebook. Við höfum líka heyrt um einstaklinga sem selja lyf annarra og þá frá nokkrum sjúklingum. Þegar grunur er um misnotkun lyfja þá reyna læknar að fylgjast með því hvort viðkomandi sjúklingur sé í raun og veru að taka inn lyfið en það getur verið erfitt að sannreyna að svo sé,“ segir Ólafur. Þannig telur hann að ávanabindandi lyf sem fari í ólöglega sölu séu lyf af markaði hér á landi Viðmælendur Fréttablaðsins sem þekkja til í heimi fíkniefnanna útskýra að það sé vinsælt að „krossa“. Þá séu notuð saman örvandi lyf og sljóvgandi lyf á borð við fentanýl.„Tollurinn finnur alls konar efni. Við höfum ekki upplýsingar um að það séu að finnast læknalyf í þessu magni sem gæti skýrt þetta framboð,“ segir hann. Ólafur útskýrir að Ísland hafi verið hæst í ávísunum á sterkum verkjalyfjum og fleiri lyfjum af öllum Norðurlöndunum árið 2013. Nýjar tölur fyrir ópíóða bendi til þess að notkun sé enn að aukast. „Þessar tölur og samanburður við útlönd benda til þess að það þurfi að taka ávísanir margra ávanabindandi lyfja til endurskoðunar, sérstaklega í ljósi þess ástands sem virðist vera á fíkniefnamarkaði hér á landi þar sem lyfseðilsskyld lyf leika lykilhlutverk,“ segir Ólafur. Runólfur tekur undir með Ólafi og segir að lyfið komist í sölu á svörtum markaði í gegnum einstaklinga sem fá lyfinu ávísað frá lækni. Þó sé eitthvað um að lyfinu sé smyglað til landsins „Þetta eru bæði plástrar sem er verið að ávísa hér á landi en svo erum við líka að heyra að þetta komi erlendis frá en þá í kristallaformi,“ segir Runólfur og bætir við að lögreglan hafi þó ekki náð haldi á lyfjum sem komi þannig. Bæði Ólafur og Runólfur telja að lyfið hafi gengið kaupum og sölum á samfélagsmiðlinum Facebook. „Hluti af þessum síðum sem við lokuðum fyrir skömmu síðan var með læknadóp,“ segir Runólfur.Slær mann alveg útÍ grein The New York Times um lyfið lýsir 46 ára fíkill áhrifum fentanýls. „Maður getur ekki hreyft sig. Þegar maður sprautar sig með fentanýli finnur maður áhrifin áður en maður hefur klárað að sprauta sig,“ sagði fíkillinn og bætti við: „Þetta slær mann alveg út.“Vinsælt að krossaViðmælendur Fréttablaðsins sem þekkja til í heimi fíkniefnanna útskýra að það sé vinsælt að „krossa“. Þá séu notuð saman örvandi lyf og sljóvgandi lyf á borð við fentanýl. „Þetta er þekkt í þessum heimi. Mjög margir sem eru langt leiddir nota bæði saman. Örvandi lyf eru til dæmis kókaín eða amfetamín,“ segir Runólfur.
Tengdar fréttir Fentanýl á Menningarnótt: Lögreglu reynist erfitt að hafa uppi á vitnum að atburðum næturinnar Um kunnuglegt stef er að ræða í málum þar sem grunur leikur á um ofneyslu fíkniefna. 26. ágúst 2016 14:45 Missti son sinn vegna misnotkunar á morfínplástri: „Hann var stóra ástin í mínu lífi“ Sonur Guðnýar Rannveigar Reynisdóttur var á biðlista eftir meðferð á Vogi þegar hann lést. 27. ágúst 2016 07:00 Gísli Pálmi beitti skyndihjálp á vin sinn Rapparinn Gísli Pálmi Sigurðsson beitti skyndihjálp á vin sinn er hann missti meðvitund í miðbænum aðfaranótt sunnudags. 25. ágúst 2016 19:47 Mest lesið Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Innlent Mættur í Samfylkinguna Innlent Ítalía tekur aftur upp agaviðurlög frá tíma Mussolini Erlent Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Innlent Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Innlent Einn stærsti fellibylur síðustu hundrað ára veldur usla í Flórída Erlent Grunur um að fiskar úr landeldi hafi komist í sjó Innlent Fleiri fréttir Laxalúsin sækir í sig veðrið fyrir vestan Grunur um að fiskar úr landeldi hafi komist í sjó Færri ánægðir með Höllu en Guðna og Ólaf Ragnar Mættur í Samfylkinguna Sagður hafa nauðgað konu fyrir níu árum Ekkert gert til að gera nikótínpúða jafn óaðlaðandi og sígarettur Matvælastofnun kærði tvo búfjáreigendur til lögreglu Einn af 103 ökumönnum reyndist yfir mörkum Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Sjá meira
Fentanýl á Menningarnótt: Lögreglu reynist erfitt að hafa uppi á vitnum að atburðum næturinnar Um kunnuglegt stef er að ræða í málum þar sem grunur leikur á um ofneyslu fíkniefna. 26. ágúst 2016 14:45
Missti son sinn vegna misnotkunar á morfínplástri: „Hann var stóra ástin í mínu lífi“ Sonur Guðnýar Rannveigar Reynisdóttur var á biðlista eftir meðferð á Vogi þegar hann lést. 27. ágúst 2016 07:00
Gísli Pálmi beitti skyndihjálp á vin sinn Rapparinn Gísli Pálmi Sigurðsson beitti skyndihjálp á vin sinn er hann missti meðvitund í miðbænum aðfaranótt sunnudags. 25. ágúst 2016 19:47