Fjærsýni Jón Páll Hreinsson skrifar 6. október 2016 07:00 Undanfarið hefur farið fram kröftug umræða um eldisuppbyggingu á Vestfjörðum í fjölmiðlum landsins. Sem betur fer. Umræðan hefur öðru fremur verið á forsendum náttúru og lífríkis, vernd og skynsemi hafa verið þar í forgrunni. Þar hafa menn tínt margt til í sínum rökfærslum, sumt gott, annað ekki eins gott. Eins og gengur. Það sem mér hefur fundist erfitt í umræðunni er að hún er oft á tíðum máluð of sterkum litum. Ég fæ oft á tilfinninguna að ef ég mæli með fiskeldi sé ég á móti stangveiði og náttúruvernd og að stangveiðimenn þurfi sjálfkrafa að vera á móti fiskeldi. Þetta er hvimleitt því það er mér jafn mikilvægt að njóta hinnar fallegu náttúru Íslands, þ.m.t. stangveiði, sem ég geri ríkulega ár hvert, og það er mikilvægt fyrir mig að mannlíf og samfélag eflist með tilkomu fiskeldis á Vestfjörðum. Nú síðast reit Magnús Guðmundsson hugleiðingu í Fréttablaðið undir yfirskriftinni Skammsýni. Fyrst skal honum þakkað fyrir innleggið. Það er mikilvægt fyrir alla sem að þessu máli koma að öll sjónarmið komi fram og ég efast ekki um að þetta sé Magnúsi hjartans mál, þótt mig gruni að okkar hagsmunir séu ekki þeir sömu. Þar rekur Magnús með nokkuð dramatískum hætti hvaða afleiðingar það geti haft að hefja sjóeldi í Ísafjarðardjúpi. Þar tínir hann til nokkuð algeng rök sem jafnan eru notuð gegn fiskeldi eins og viðkvæma náttúru, verndun villtra laxastofna, og aðför gegn arðbærri atvinnugrein, stangveiði. Ágætis yfirreið hjá Magnúsi. En mig langar að benda á eitt. Umhverfismatið. Hið lögformlega ferli, aðferð á forsendum vísindanna til að leiða fram hlutlaust mat á hvort uppbygging sjóeldis hafi of skaðleg áhrif á umhverfi sitt til að hægt sé að leyfa það. Umhverfismat segir okkur m.a. á faglegan, vísindalegan og hlutlausan hátt hvort áhrif á náttúruna séu of mikil, hvort annað lífríki skaðist og hvort sjóeldi geti mögulega skaðað aðra stofna, svo sem villta laxastofna svo fátt eitt sé nefnt. Nú síðast kláraðist umhverfismat vegna eldisstækkunar í Patreksfirði og Tálknafirði, upp í 17 þús. tonn. Skipulagsstofnun samþykkti umhverfismatið í áliti sínu frá 23. september sl. Það má segja að öllum vangaveltum Magnúsar sé svarað í umræddu mati, á hlutlausan og faglegan hátt. Skipulagsstofnun tekur fram í áliti sínu að að mörgu sé að hyggja í umræddri eldisframleiðslu og ekki allt jákvætt. En samandregin niðurstaða er að neikvæð áhrif af sjóeldi séu óveruleg og að öllu afturkræf: Mengun sé staðbundin og afturkræf og gangi að öllu leyti til baka á hvíldartíma eldissvæða. Áhrif sjúkdóma séu lítil og lítil áhætta sé á að villtir laxfiskar skaðist vegna eldis. Áhrif eldis á genamengi villtra laxastofna eru talin lítil og óveruleg.Náttúran njóti vafans Þetta segir okkur að viðkvæm náttúra fær að njóta vafans. Litlar líkur eru á að villtir laxastofnar spillist og arðbærum atvinnurekstri veiðiréttarhafa sé ógnað. Það þýðir hins vegar ekki að björninn sé unninn. Í áliti Skipulagsstofnunar er gerð rík krafa til fiskeldisfyrirtækjanna um vinnubrögð og umgengni við náttúruna. Gerð er rík krafa um að fyrirtækin fylgi ströngustu stöðlum í greininni og eftirlit verður virkt og strangt. Virðing og verndun náttúrunnar byggist á umgengni okkar um hana. Við sem búum og nýtum náttúruna hér á Vestfjörðum gerum þá kröfu að fiskeldisfyrirtækin umgangist þessa auðlind af virðingu og alvöru. Við treystum þeim fyrir þessu og það er þeirra að standast traust okkar. Ef það er gert, mun náttúran njóta vafans. Það eru á að giska 15 ár síðan Vestfirðingar ákváðu í sameiningu að fjórðungurinn skyldi vera stóriðjulaus. Það var gert á Fjórðungsþingi Vestfirðinga, samþykkt samhljóða. Samþykktin lifir enn og sannfæring Vestfirðinga er jafn sterk. Við berum virðingu fyrir náttúrunni og viljum að hún njóti vafans. Við þekkjum hvernig það er að lifa af gjöfum náttúrunnar og höfum gert það í þúsund ár. Það hefur verið takmark okkar allan þann tíma að nýta okkur gjafir náttúrunnar til að efla mannlíf og samfélag í byggðum Vestfjarða og það er enn okkar takmark. Það er óumdeilt að fiskeldi mun efla og styrkja byggðir á Vestfjörðum eins og dæmin sanna. Það viljum við gera áfram með því að vinna saman með eldisfyrirtækjunum með hagsmuni náttúrunnar að leiðarljósi. Við Magnús vil ég segja eitt að lokum. Ég veit ekkert skemmtilegra en að setja í nýgenginn íslenskan lax í fallegri á. Ég ætla að gera það áfram eins lengi og ég hef heilsu til og áhuga á. Kannski hittumst við einhvern tíma á bakkanum og getum þá rætt eldismálin á opinn og hreinskiptinn máta. Ég ber virðingu fyrir hagsmunum stangveiðimanna og veiðiréttarhafa, en hagsmunirnir mega ekki bera skynsamlega og hófstillta umræðu ofurliði. Það væri skammsýni.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir Skoðun Menntaumræða á villigötum Gunnlaugur Magnússon Skoðun Eru móttökuskólar málið? Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir Skoðun Ef það er enginn bóndi – þá er enginn matur Eyjólfur Ingvi Bjarnason Skoðun Opið bréf til foreldra í Drafnarsteini Halldóra Guðmundsdóttir Skoðun Hélst þú upp á krabbameinið? Áslaug Eiríksdóttir Skoðun Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson Skoðun Hvað með afköst ríkisins? Ágúst Kristján Steinarsson Skoðun Menningarblöndun: Styrkur samfélagsins Jasmina Vajzović Crnac Skoðun Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Menntaumræða á villigötum Gunnlaugur Magnússon skrifar Skoðun Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Eru móttökuskólar málið? Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvað með afköst ríkisins? Ágúst Kristján Steinarsson skrifar Skoðun Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Ef það er enginn bóndi – þá er enginn matur Eyjólfur Ingvi Bjarnason skrifar Skoðun Menningarblöndun: Styrkur samfélagsins Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Horfin þjóð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til borgarstjórnar vegna málefna í Grafarvogi Kristjana Knudsen skrifar Skoðun Opið bréf til foreldra í Drafnarsteini Halldóra Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing um lög versus viðhorf Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Frægðarvæðing og innihald í stjórnmálum Steingrímur J. Sigfússon skrifar Skoðun Frelsi - ekkert miðjumoð! Kári Allansson,Ívar Orri Ómarsson skrifar Skoðun Litlir sigrar, stór áhrif – Hvernig iðjuþjálfar Ljóssins hjálpa krabbameinsgreindum að auka og viðhalda virkni, gleði og styrk Guðný Katrín Einarsdóttir skrifar Skoðun Er ekki best að fara í framboð? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Er best að gera ekki neitt þegar börn búa ekki við jöfn tækifæri? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Einokun að eilífu, amen Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Fjölmennar kvennastéttir Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Fjölmörg hlutverk skólafólks! Gróa Arndal Axelsdóttir skrifar Skoðun Hvernig samfélag? Egill Rúnar Sigurðsson skrifar Skoðun Hvers vegna segir Lilja ekki satt? Björn B Björnsson skrifar Skoðun 49 ár Bryndís Guðmundsdóttir,Helga Björg O. Ragnarsdóttir,María Björk Lárusdóttir,Rósa Björk Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Tilraunaverkefnið Ísland Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Frumvarp til fjárlaga 2025 - Áherslur ÖBÍ réttindasamtaka Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Venjulegt fólk á þing – umbætur strax Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Við ætlum áfram, ekki afturábak Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálaflokkar og stefnur – Vöndum valið Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Að geta fundið til með börnum: Heildstæð nálgun í skólakerfinu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Sigrumst á mænusótt (lömunarveiki) sem enn er á sveimi! Alma D. Möller skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur farið fram kröftug umræða um eldisuppbyggingu á Vestfjörðum í fjölmiðlum landsins. Sem betur fer. Umræðan hefur öðru fremur verið á forsendum náttúru og lífríkis, vernd og skynsemi hafa verið þar í forgrunni. Þar hafa menn tínt margt til í sínum rökfærslum, sumt gott, annað ekki eins gott. Eins og gengur. Það sem mér hefur fundist erfitt í umræðunni er að hún er oft á tíðum máluð of sterkum litum. Ég fæ oft á tilfinninguna að ef ég mæli með fiskeldi sé ég á móti stangveiði og náttúruvernd og að stangveiðimenn þurfi sjálfkrafa að vera á móti fiskeldi. Þetta er hvimleitt því það er mér jafn mikilvægt að njóta hinnar fallegu náttúru Íslands, þ.m.t. stangveiði, sem ég geri ríkulega ár hvert, og það er mikilvægt fyrir mig að mannlíf og samfélag eflist með tilkomu fiskeldis á Vestfjörðum. Nú síðast reit Magnús Guðmundsson hugleiðingu í Fréttablaðið undir yfirskriftinni Skammsýni. Fyrst skal honum þakkað fyrir innleggið. Það er mikilvægt fyrir alla sem að þessu máli koma að öll sjónarmið komi fram og ég efast ekki um að þetta sé Magnúsi hjartans mál, þótt mig gruni að okkar hagsmunir séu ekki þeir sömu. Þar rekur Magnús með nokkuð dramatískum hætti hvaða afleiðingar það geti haft að hefja sjóeldi í Ísafjarðardjúpi. Þar tínir hann til nokkuð algeng rök sem jafnan eru notuð gegn fiskeldi eins og viðkvæma náttúru, verndun villtra laxastofna, og aðför gegn arðbærri atvinnugrein, stangveiði. Ágætis yfirreið hjá Magnúsi. En mig langar að benda á eitt. Umhverfismatið. Hið lögformlega ferli, aðferð á forsendum vísindanna til að leiða fram hlutlaust mat á hvort uppbygging sjóeldis hafi of skaðleg áhrif á umhverfi sitt til að hægt sé að leyfa það. Umhverfismat segir okkur m.a. á faglegan, vísindalegan og hlutlausan hátt hvort áhrif á náttúruna séu of mikil, hvort annað lífríki skaðist og hvort sjóeldi geti mögulega skaðað aðra stofna, svo sem villta laxastofna svo fátt eitt sé nefnt. Nú síðast kláraðist umhverfismat vegna eldisstækkunar í Patreksfirði og Tálknafirði, upp í 17 þús. tonn. Skipulagsstofnun samþykkti umhverfismatið í áliti sínu frá 23. september sl. Það má segja að öllum vangaveltum Magnúsar sé svarað í umræddu mati, á hlutlausan og faglegan hátt. Skipulagsstofnun tekur fram í áliti sínu að að mörgu sé að hyggja í umræddri eldisframleiðslu og ekki allt jákvætt. En samandregin niðurstaða er að neikvæð áhrif af sjóeldi séu óveruleg og að öllu afturkræf: Mengun sé staðbundin og afturkræf og gangi að öllu leyti til baka á hvíldartíma eldissvæða. Áhrif sjúkdóma séu lítil og lítil áhætta sé á að villtir laxfiskar skaðist vegna eldis. Áhrif eldis á genamengi villtra laxastofna eru talin lítil og óveruleg.Náttúran njóti vafans Þetta segir okkur að viðkvæm náttúra fær að njóta vafans. Litlar líkur eru á að villtir laxastofnar spillist og arðbærum atvinnurekstri veiðiréttarhafa sé ógnað. Það þýðir hins vegar ekki að björninn sé unninn. Í áliti Skipulagsstofnunar er gerð rík krafa til fiskeldisfyrirtækjanna um vinnubrögð og umgengni við náttúruna. Gerð er rík krafa um að fyrirtækin fylgi ströngustu stöðlum í greininni og eftirlit verður virkt og strangt. Virðing og verndun náttúrunnar byggist á umgengni okkar um hana. Við sem búum og nýtum náttúruna hér á Vestfjörðum gerum þá kröfu að fiskeldisfyrirtækin umgangist þessa auðlind af virðingu og alvöru. Við treystum þeim fyrir þessu og það er þeirra að standast traust okkar. Ef það er gert, mun náttúran njóta vafans. Það eru á að giska 15 ár síðan Vestfirðingar ákváðu í sameiningu að fjórðungurinn skyldi vera stóriðjulaus. Það var gert á Fjórðungsþingi Vestfirðinga, samþykkt samhljóða. Samþykktin lifir enn og sannfæring Vestfirðinga er jafn sterk. Við berum virðingu fyrir náttúrunni og viljum að hún njóti vafans. Við þekkjum hvernig það er að lifa af gjöfum náttúrunnar og höfum gert það í þúsund ár. Það hefur verið takmark okkar allan þann tíma að nýta okkur gjafir náttúrunnar til að efla mannlíf og samfélag í byggðum Vestfjarða og það er enn okkar takmark. Það er óumdeilt að fiskeldi mun efla og styrkja byggðir á Vestfjörðum eins og dæmin sanna. Það viljum við gera áfram með því að vinna saman með eldisfyrirtækjunum með hagsmuni náttúrunnar að leiðarljósi. Við Magnús vil ég segja eitt að lokum. Ég veit ekkert skemmtilegra en að setja í nýgenginn íslenskan lax í fallegri á. Ég ætla að gera það áfram eins lengi og ég hef heilsu til og áhuga á. Kannski hittumst við einhvern tíma á bakkanum og getum þá rætt eldismálin á opinn og hreinskiptinn máta. Ég ber virðingu fyrir hagsmunum stangveiðimanna og veiðiréttarhafa, en hagsmunirnir mega ekki bera skynsamlega og hófstillta umræðu ofurliði. Það væri skammsýni.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson Skoðun
Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Litlir sigrar, stór áhrif – Hvernig iðjuþjálfar Ljóssins hjálpa krabbameinsgreindum að auka og viðhalda virkni, gleði og styrk Guðný Katrín Einarsdóttir skrifar
Skoðun Er best að gera ekki neitt þegar börn búa ekki við jöfn tækifæri? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun 49 ár Bryndís Guðmundsdóttir,Helga Björg O. Ragnarsdóttir,María Björk Lárusdóttir,Rósa Björk Bergþórsdóttir skrifar
Skoðun Að geta fundið til með börnum: Heildstæð nálgun í skólakerfinu Inga Sigrún Atladóttir skrifar
Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson Skoðun
Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir Skoðun