Hinsta kveðja Cohens

„Jæja Marianne, þá er komið að því að við erum orðin svo gömul að líkamar okkar láta undan, og ég held að ég muni fylgja þér mjög bráðlega. Vittu til að ég er rétt á eftir þér og ef þú teygir út höndina held ég að þú náir mér.“

Þessi hógværu en undurfögru orð sendi Leonard Cohen í bréfi til músu sinnar og fyrrverandi ástkonu Marianne Ihlen í júlí síðastliðnum. Hans hinsta kveðja á dánarbeði hennar. „Þú veist að ég hef alltaf elskað þig fyrir fegurð þína og visku, en ég þarf ekki að tala meira um það því auðvitað veistu það. Mig langar að óska þér góðrar ferðar. Vertu sæl, gamli vinur. Endalaus ást, sjáumst á förnum vegi.“

Þremur mánuðum og tveimur vikum síðar hefur hann lagt í ferðalagið á eftir henni, ljóðskáldið og tónskáldið sem hefur snert svo marga. Cohen er þriðji tónlistarmaðurinn, af þessum virkilega stóru, sem hefur dáið á árinu. Fyrst fóru David Bowie og Prince. Þrefaldur harmdauði fyrir heimsbyggðina.

Leonard Cohen var 82 ára gamall og það var í ljósi þess sem ég leitaði að tónleikamiðum þann fyrsta þessa mánaðar, í þeirri veiku von að ég gæti kannski boðið pabba á Cohen og við feðginin séð stjörnuna áður en hans síðasti sjens rynni upp. En þá var það orðið of seint.

Trúin alltumlykjandi

Leonard Cohen fæddist í Montreal í Kanada árið 1934. Afi hans var rabbíi og stofnandi kanadíska gyðingasöfnuðsins. Cohen hefur sjálfur sagst hafa fengið mjög trúarlegt uppeldi og verið sagt að hann væri beinn afkomandi Arons, spámanns gyðinga.

Söngvum hans hefur enda verið líkt við bænir. Djúp röddin sem tónar lögin, ýmist ástarlög, lög losta, eða texta þrungna pólitískri meiningu – stundum allt í senn – með mjög sterkri nærveru söngvarans; ekki ósvipað rödd prests sem berst fram steinsteypta kirkjubyggingu. Eins og köld forsæla kirkjunnar eftir sjóðheitan sólardag við Miðjarðarhafið. Bakraddirnar raula bjarta tóna eins og barnakór.

Það tók Cohen fimm ár að koma einu af hans þekktustu lögum, Hall­elujah, saman. Hann laug því að Bob Dylan að lagasmíðin hefði aðeins tekið tvö ár. Lagið er fullt tilvísana til Biblíunnar en er á sama tíma lostafullt. Sagan segir að Cohen hafi skrifað áttatíu drög að laginu og að endingu setið fáklæddur á hótelherbergi í New York og barið höfðinu í gólfið.

„Well your faith was strong but you needed proof

You saw her bathing on the roof

Her beauty and the moonlight over­threw ya

She tied you to her kitchen chair

And she broke your throne and she cut your hair

And from your lips she drew the Hallelujah“

Kvennagullið Cohen

„Hvað veldur því að konur hafa verið svona blíðar við þig, af hverju vilja þær sýna þér nekt sína?“ spurði sænski blaðamaðurinn Stína Dabrowski í viðtali árið 2001. „Ja, ég er ekki eini karlmaðurinn sem hefur reynslu af því. Þetta er það sem gengur á milli karla og kvenna. Ég vona að ég sé ekki að segja þér nein tíðindi, Stína,“ svaraði Cohen kíminn.

Konur eru gullni þráðurinn í gegnum feril Cohens. Karlmenn sem taka viðtöl við skáldið sjá þessa kvenhylli í hillingum en konur virðast vera þeirrar skoðunar að hann skilji þær í öðrum hæðum en aðrir karlmenn. Marianne lýsti fyrsta skiptinu sem hún hitti Cohen á grísku eyjunni Hýdru í viðtali við blaðamanni Kari Hesthamar árið 2005.

„Það var eins og hann hefði strax alveg ótrúlega samúð með mér og barninu mínu. Ég man vel eftir því þegar augu okkar mættust fyrst ,hvernig ég fann það í gegnum allan líkamann. Þú veist hvernig það er. Það er ótrúleg tilfinning.“

Konurnar í lífi Cohen hafa samt fengið að kynnast því að hann var þeim ótrúr, eða kannski voru lögmálin önnur og frjálslyndið meira hjá hópnum sem lifði og hrærðist í kringum Hótel Chelsea í New York á sjöunda áratugnum. Það er að minnsta kosti ýmislegt sem bendir til þess í texta lagsins Chelsea Hotel #2 þar sem Cohen lýsir skyndikynnum með söngkonunni Janis Joplin

„You were talking so brave and so sweet,

Giving me head on the unmade bed,

While the limousines wait in the street.“

Fyrsta lagið sem ég heyrði með Cohen var lagið I’m your man. Líklega hef ég verið tólf ára og það var eins og það dýpkaði skilning minn á einhverju sem er í ljósárafjarlægð frá börnum á þessum aldri. Það er eiginlega hægt að segja að texti Leonards Cohen hafi sett upp staðalinn fyrir öll ástarsambönd sem eftir áttu að koma. Fyrir það er ég afskaplega þakklát.

Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu