Innlent

Telur vörðuna Illþurrku vera hringgröf úr heiðni

Kristján Már Unnarsson skrifar
Minjavörður Vesturlands hyggst kanna fornan steinhring ofan Skarðs á Skarðsströnd eftir ábendingu um að þar kunni að vera gröf eiginkonu landnámsmannsins Geirmundar heljarskinns. Þetta gætu þá verið einhverjar elstu fornminjar á Íslandi. 

Í þættinum Landnemarnir á Stöð 2 vakti Bergsveinn Birgisson rithöfundur athygli á steinhleðslum sem kallast Illþurrka og eru í fjallaskarði, um þrjá kílómetra austan við bæinn Skarð. Vitnaði Bergsveinn til 170 ára gamalla skrifa Kristjáns Magnusen, kammerráðs á Skarði, sem í héraðslýsingu frá árinu 1842 sagði þetta vera grafreit. Þarna væri grafin eiginkona Geirmundar heljarskinns, sem nefnd hafi verið Illþurrka, en nafnið telur Bergsveinn hljóðgervingu af nafni konu frá fjarlægu landi.

Skarð á Skarðsströnd, landnámsbær Geirmundar heljarskinns. Illþurrka er í skarðinu um þrjá kílómetra fyrir austan bæinn.Stöð 2/Egill Aðalsteinsson.
Bergsveinn fékk álit fornleifafræðings, norskar konu, Gørill Nielsen, sem þekkir til slíkra grafa í Norður-Noregi, og taldi hún engan vafa leika á því að þetta væru fornleifar, að sögn Bergsveins. Þetta væri greinilegur manngerður hringur úr stórum hellusteini. 

Varðan ofan á er talin síðari tíma verk en það er steinhringurinn undir sem Bergsveinn telur að sé hringgröf, eins og tíðkuðust víða í Norður-Skandinavíu í fornheiðni.

Illþurrka. Ef þetta er gröf eiginkonu Geirmundar heljarskinns gæti hún verið 1100 ára gömul.Stöð 2/Egill Aðalsteinsson.
„Slíkar grafir eru til víða í Noregi og mjög merkilegt að enginn hafi veitt þessu athygli. Því að það eru ekki, að mér vitandi, til margar slíkar fornleifar á Íslandi, þessar hringagrafir úr hellusteini,“ segir Bergsveinn. 

Minjavörður Vesturlands, Magnús Sigurðsson, segir að Illþurrka sé hvorki friðlýst né á fornleifaskrá en hann hyggst eftir þessa ábendingu fara á staðinn við fyrsta tækifæri með vorinu og kanna hleðslurnar. 

Bergsveinn Birgisson rithöfundur í viðtali á Ögvaldsnesi í Noregi, en þar er Geirmundur heljarskinn talinn hafa alist upp sem konungssonur.Stöð 2/Egill Aðalsteinsson.

Tengdar fréttir

Er þetta Silfurbrú Ólafar ríku á Skarði?

Steinhlaðin braut, svokölluð Silfurbrú, sem Ólöf ríka er talin hafa látið enska þræla leggja á fimmtándu öld, gæti verið fundin. Bændur á Skarði segjast ekki í vafa um að hleðslur við rætur Skarðsfjalls séu hin forna Silfurbrú. Á fimmtándu öld var Skarð á Skarðsströnd mesta höfuðból landsins. Þar er talið að sama ættin hafi búið frá landnámsöld og núverandi bóndi, Kristinn Jónsson, hikar ekki við að segja að Ólöf ríka sé mesti kvenskörungur sem Ísland hefur alið. Gröf hennar er undir altari Skarðskirkju og altarisbríkin, sem Ólöf er sögð hafa gefið kirkjunni, er talin varðveita mynd hennar. Hefnd Ólafar ríku, vegna dráps Englendinga á eiginmanni hennar, Birni ríka, með orðunum frægu, "eigi skal gráta Björn bónda heldur safna liði", fólst meðal annars í því að hún hneppti fjölda Englendinga í þrældóm og herma sagnir að hún hafi látið þá leggja mikinn hlaðinn steinveg um Skarðsströnd. Með bílvegum og breyttum búskaparháttum greri yfir fornar leiðir en Hilmar, sonur Kristins bónda, leiðir okkur upp að rótum Skarðsfjalls þar sem greina má hleðslur. Hann kveðst sannfærður um að hér sé fundin Silfurbrúin. Þegar við spyrjum hvort Silfurbrúin hafi í raun verið týnd segja Skarðsverjar að hún hafi ef til vill glatast yngri kynslóðum, en eldri menn hafi vitað um þessar hleðslur, þó kannski án þess að gera sér grein fyrir hvað þetta væri. Skriður hafa fallið yfir hana og hún spillst en Hilmar segist þó sjá móta fyrir brautinni á fjögurra til fimm kilómetra kafla og telur að hún gæti hafa verið sjö til átta kílómetra löng.

Sagan þegar örninn flaug með Ragnheiði

Fornar sagnir um að ernir hafi rænt börnum á Íslandi hafa fengið byr undir báða vængi eftir að myndir eru sagðar hafa náðst af slíkum atburði í Kanada. Myndbandið er sagt tekið í almenningsgarði í Montreal og hefur vakið mikla athygli en það sýnir amerískan gullörn steypa sér niður og læsa klónum í ungabarn sem sat á grasflötinni nokkra metra frá föður sínum.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×