Óhugnanleg reynsla Helga Seljan af svefnrofalömun: „Ég eyddi heilu nóttunum í forgarði helvítis“ Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 23. mars 2017 12:45 Helgi Seljan glímdi við svefnrofalömun upp úr tvítugu. vísir/andri marinó Helgi Seljan, sjónvarpsmaður, er einn af þeim sem hefur glímt við svefntruflun sem kölluð er svefnrofalömun. Í nýrri bók Erlu Björnsdóttur, doktors í sálfræði, um svefn segir Helgi frá þessari lífsreynslu sinni og eru lýsingar hans heldur óhugnanlegar. Svefnrofalömun er þriðja einkenni drómasýki en getur þó líka gerst án þess að viðkomandi glími við drómasýki. Í bókinni, sem heitir einfaldlega Svefn, segir að svefnrofalömun lýsi sér í því að einstaklingurinn lamast algjörlega þegar hann sofnar eða þegar hann vaknar. Þá getur hann hvorki hreyft legg né lið en er þó með fullri meðvitund. Ofskynjanir geta stundum verið hluti af svefnrofalömun en lömunin varir oftast stutt og er hægt að fá viðkomandi úr þessu ástandi með því að snerta hann eða tala við hann. Í samtali við Vísi segir Erla að það sé algengt að fólk upplifi svefnrofalömun einhvern tímann á ævinni. Það sé þó mikilvægt að muna að lömunin er ekki hættuleg þó að þetta sé vissulega mjög óhugnanleg reynsla.Erla Björnsdóttir.vísir/gvaPúkar, rottur og afturgengnar, andlitslausar konur sátu um Helga„Þetta tengist oft álagi, óreglulegum svefntímum og þetta er ekki hættulegt. Það er mjög mikilvægt að maður viti það þegar þetta gerist því þetta er mjög óhugnanlegt og óþægileg reynsla. En þetta gengur oftast yfir á hálfri til einni mínútu og þá fær fólk mátt í útlimina þó að fólki finnist þetta kannski miklu lengri tíma. Maður þarf bara einhvern veginn að anda sig í gegnum það og sannfæra sig um að þetta sé skaðlaust,“ segir Erla en bætir við að fólk þurfi dálítið að endurskoða lífstílinn ef þetta gerist. Í bókinni segir Helgi frá því að hann hafi átt í ofboðslega flóknu sambandi við fyrirbærið svefn. Svefninn hafi bæði nýst honum til góðs og ills, þó oftast til góðs. Svefninn hafi veitt honum skálkaskjól, þangað hafi hann flúið en á móti hefur hann líka vanrækt svefninn eða ofnotað hann. Helgi segir svo frá því hvernig svefnrofalömunin var í hans tilfelli: „Á tímabili í kringum tvítugt kveið ég því svo að sofna að ég var við það að sturlast. Ástæðan var sjúklegar draumfarir mínar og martraðir. Líkast til hefur lifnaðurinn á mér haft mest um það að segja að ég eyddi heilu nóttunum í forgarði helvítis. Upplifði það að vakna gjörsamlega lamaður en þó enn sofandi, á meðan um mig sátu púkar, rottur og afturgengnar, andlitslausar konur. Svona gekk þetta í marga mánuði þar til þetta hætti allt í einu, eins og hendi væri veifað.“ Helgi segir að sú tilfinning að sofna þreyttur og sáttur og setja þar með punkt aftan við daginn hafi verið honum farsælasta byrjun næsta dags. Það takist þó ekki alltaf að setja punktinn aftan við daginn en það sé ekki gott til lengdar að haga svefninum þannig. Svefnleysi algengasta svefnvandamál Íslendinga Erla, sem hefur sérhæft sig í rannsóknum á svefni og því að hjálpa fólki sem á erfitt með svefn, hefur unnið að bókinni frá því hún hóf doktorsnám sitt árið 2009 og byggir í henni á sinni þekkingu, reynslu, eigin rannsóknum sem og rannsóknum annarra. „Svefninn er rosalega stórt „topic“ og þegar ég byrjaði að rannsaka svefninn þá fannst mér svo skrýtið að það væri ekki til neitt aðgengilegt efni um svefn á íslensku. Þetta er ein af grunnstoðum heilsu, við eigum mikið af efni um næringu og hreyfingu en það var ekkert til um hann nema erlendar vísindagreinar. Þannig að mér fannst mikilvægt að útbúa bók sem myndi fjalla á heildrænan hátt um svefninn,“ segir Erla.Það er mikilvægt að huga að svefninum.vísir/gettyAðspurð hvert sé algengasta svefnvandamál Íslendinga í dag segir Erla það vera svefnleysi. „Fólk er undir miklu álagi og miklu álagi og það getur ekki sofið. Það er það sem kemur oftast inn á mitt borð. Þetta er fólk á öllum aldri og því miður hefur orðið mikil aukning hjá mér í komum barna og unglinga. Mér sýnist svefnvandi vera að aukast hjá yngra fólki og það sjáum við líka á svefnlyfjaávísunum að þær eru að aukast hjá yngra. Svefnleysi hrjáir líka alls konar fólk því það er alveg óháð stétt og stöðu og getur hent hvern sem er að missa svefn.“Þurfum að ræða meira um svefn Erla segir að orsakarnar fyrir svefnleysi geti verið margar; of mikið álag, breytingar á lífi fólks, of mikil streita eða lífstíllinn og nefnir hún til dæmis að fólk drekki of mikið kaffi eða sé of mikið í snjalltækjunum. Það getur því verið ótal margt sem hrindir þessu af stað. „Svo verður svefnleysið vítahringur og öðlast svolítið sitt eigið líf óháð orsökinni. Þetta verður 24 tíma vandamál, það er þetta verður ekki bara næturvandamál heldur hefur áhrif á líf fólks á daginn og fólk jafnvel kvíðir fyrir því að fara að sofa.“ Að mati Erlu þarf að ræða svefn mun meira í samfélaginu og fræða fólk meira um mikilvægi hans, bæði í skólum og fyrirtækjum. „Sem betur fer hefur fræðslan aukist síðan ég byrjaði í þessu og það er meiri ásókn í fræðslu um svefn en hún mætti vera miklu, miklu meiri því það hefur bara svo mikil áhrif á námsárangur og framleiðni í vinnu ef svefninn er ekki í lagi.“ Mest lesið Sat yfir líki í fjóra sólarhringa Innlent Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Innlent Opinn en mannlaus veitingastaður Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Vígahópum vex ásmegin: Stór hluti Sahelsvæðisins í hættu Erlent Skilríki afhent í Hagkaupum í Skeifunni Innlent Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Innlent Fethullah Gülen er látinn Erlent Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Innlent Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Innlent Fleiri fréttir Skilríki afhent í Hagkaupum í Skeifunni Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Mun ræða við formenn flokkanna um fjárlögin Dagmar Ýr tekur við stöðu sveitarstjóra af Birni Sat yfir líki í fjóra sólarhringa Grindavíkurbær nú opinn almenningi Opinn en mannlaus veitingastaður Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Segist ekki hafa verið beitt þrýstingi Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðausturkjördæmi Fjallið hafi verið hátt og ekki tekist að klífa það „Ég lagði allt undir“ Ásmundur og Ólöf ræða stöðuna á Stuðlum og framboðslistar Sjálfstæðisflokksins Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðvesturkjördæmi Þau taka þátt í prófkjöri Pírata Bryndís Haraldsdóttir tekur þriðja sætið Samþykktu framboðslista Sjálfstæðismanna í Suðurkjördæmi Græningjar vilja fara fram í öllum kjördæmum Jens í fyrsta og Njáll Trausti í öðru Bjarkey gefur ekki kost á sér Þórdís Kolbrún bar sigur úr býtum í Kraganum Björn hafði betur gegn Teiti Sanna leiðir lista Sósíalistaflokks í Reykjavík suður Ingveldur skákaði tveimur sitjandi þingmönnum Guðrún oddviti og Vilhjálmur í öðru sæti í Suðurkjördæmi Miðbær með skautasvelli byggður í Þorlákshöfn Teitur dregur oddvitaframboðið til baka Flutningurinn góður fyrir Framsókn en slæmur fyrir Sjálfstæðisflokk Sjá meira
Helgi Seljan, sjónvarpsmaður, er einn af þeim sem hefur glímt við svefntruflun sem kölluð er svefnrofalömun. Í nýrri bók Erlu Björnsdóttur, doktors í sálfræði, um svefn segir Helgi frá þessari lífsreynslu sinni og eru lýsingar hans heldur óhugnanlegar. Svefnrofalömun er þriðja einkenni drómasýki en getur þó líka gerst án þess að viðkomandi glími við drómasýki. Í bókinni, sem heitir einfaldlega Svefn, segir að svefnrofalömun lýsi sér í því að einstaklingurinn lamast algjörlega þegar hann sofnar eða þegar hann vaknar. Þá getur hann hvorki hreyft legg né lið en er þó með fullri meðvitund. Ofskynjanir geta stundum verið hluti af svefnrofalömun en lömunin varir oftast stutt og er hægt að fá viðkomandi úr þessu ástandi með því að snerta hann eða tala við hann. Í samtali við Vísi segir Erla að það sé algengt að fólk upplifi svefnrofalömun einhvern tímann á ævinni. Það sé þó mikilvægt að muna að lömunin er ekki hættuleg þó að þetta sé vissulega mjög óhugnanleg reynsla.Erla Björnsdóttir.vísir/gvaPúkar, rottur og afturgengnar, andlitslausar konur sátu um Helga„Þetta tengist oft álagi, óreglulegum svefntímum og þetta er ekki hættulegt. Það er mjög mikilvægt að maður viti það þegar þetta gerist því þetta er mjög óhugnanlegt og óþægileg reynsla. En þetta gengur oftast yfir á hálfri til einni mínútu og þá fær fólk mátt í útlimina þó að fólki finnist þetta kannski miklu lengri tíma. Maður þarf bara einhvern veginn að anda sig í gegnum það og sannfæra sig um að þetta sé skaðlaust,“ segir Erla en bætir við að fólk þurfi dálítið að endurskoða lífstílinn ef þetta gerist. Í bókinni segir Helgi frá því að hann hafi átt í ofboðslega flóknu sambandi við fyrirbærið svefn. Svefninn hafi bæði nýst honum til góðs og ills, þó oftast til góðs. Svefninn hafi veitt honum skálkaskjól, þangað hafi hann flúið en á móti hefur hann líka vanrækt svefninn eða ofnotað hann. Helgi segir svo frá því hvernig svefnrofalömunin var í hans tilfelli: „Á tímabili í kringum tvítugt kveið ég því svo að sofna að ég var við það að sturlast. Ástæðan var sjúklegar draumfarir mínar og martraðir. Líkast til hefur lifnaðurinn á mér haft mest um það að segja að ég eyddi heilu nóttunum í forgarði helvítis. Upplifði það að vakna gjörsamlega lamaður en þó enn sofandi, á meðan um mig sátu púkar, rottur og afturgengnar, andlitslausar konur. Svona gekk þetta í marga mánuði þar til þetta hætti allt í einu, eins og hendi væri veifað.“ Helgi segir að sú tilfinning að sofna þreyttur og sáttur og setja þar með punkt aftan við daginn hafi verið honum farsælasta byrjun næsta dags. Það takist þó ekki alltaf að setja punktinn aftan við daginn en það sé ekki gott til lengdar að haga svefninum þannig. Svefnleysi algengasta svefnvandamál Íslendinga Erla, sem hefur sérhæft sig í rannsóknum á svefni og því að hjálpa fólki sem á erfitt með svefn, hefur unnið að bókinni frá því hún hóf doktorsnám sitt árið 2009 og byggir í henni á sinni þekkingu, reynslu, eigin rannsóknum sem og rannsóknum annarra. „Svefninn er rosalega stórt „topic“ og þegar ég byrjaði að rannsaka svefninn þá fannst mér svo skrýtið að það væri ekki til neitt aðgengilegt efni um svefn á íslensku. Þetta er ein af grunnstoðum heilsu, við eigum mikið af efni um næringu og hreyfingu en það var ekkert til um hann nema erlendar vísindagreinar. Þannig að mér fannst mikilvægt að útbúa bók sem myndi fjalla á heildrænan hátt um svefninn,“ segir Erla.Það er mikilvægt að huga að svefninum.vísir/gettyAðspurð hvert sé algengasta svefnvandamál Íslendinga í dag segir Erla það vera svefnleysi. „Fólk er undir miklu álagi og miklu álagi og það getur ekki sofið. Það er það sem kemur oftast inn á mitt borð. Þetta er fólk á öllum aldri og því miður hefur orðið mikil aukning hjá mér í komum barna og unglinga. Mér sýnist svefnvandi vera að aukast hjá yngra fólki og það sjáum við líka á svefnlyfjaávísunum að þær eru að aukast hjá yngra. Svefnleysi hrjáir líka alls konar fólk því það er alveg óháð stétt og stöðu og getur hent hvern sem er að missa svefn.“Þurfum að ræða meira um svefn Erla segir að orsakarnar fyrir svefnleysi geti verið margar; of mikið álag, breytingar á lífi fólks, of mikil streita eða lífstíllinn og nefnir hún til dæmis að fólk drekki of mikið kaffi eða sé of mikið í snjalltækjunum. Það getur því verið ótal margt sem hrindir þessu af stað. „Svo verður svefnleysið vítahringur og öðlast svolítið sitt eigið líf óháð orsökinni. Þetta verður 24 tíma vandamál, það er þetta verður ekki bara næturvandamál heldur hefur áhrif á líf fólks á daginn og fólk jafnvel kvíðir fyrir því að fara að sofa.“ Að mati Erlu þarf að ræða svefn mun meira í samfélaginu og fræða fólk meira um mikilvægi hans, bæði í skólum og fyrirtækjum. „Sem betur fer hefur fræðslan aukist síðan ég byrjaði í þessu og það er meiri ásókn í fræðslu um svefn en hún mætti vera miklu, miklu meiri því það hefur bara svo mikil áhrif á námsárangur og framleiðni í vinnu ef svefninn er ekki í lagi.“
Mest lesið Sat yfir líki í fjóra sólarhringa Innlent Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Innlent Opinn en mannlaus veitingastaður Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Vígahópum vex ásmegin: Stór hluti Sahelsvæðisins í hættu Erlent Skilríki afhent í Hagkaupum í Skeifunni Innlent Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Innlent Fethullah Gülen er látinn Erlent Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Innlent Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Innlent Fleiri fréttir Skilríki afhent í Hagkaupum í Skeifunni Enn að átta sig á breyttri stöðu eftir tapið fyrir Þórdísi Mun ræða við formenn flokkanna um fjárlögin Dagmar Ýr tekur við stöðu sveitarstjóra af Birni Sat yfir líki í fjóra sólarhringa Grindavíkurbær nú opinn almenningi Opinn en mannlaus veitingastaður Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokk á útleið Húsnæði Stuðla ráði ekki við málaflokkinn og úrbætur gengið hægt Sé líklega met að vera hafnað af flokki sínum tvisvar í sama mánuði Segist ekki hafa verið beitt þrýstingi Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðausturkjördæmi Fjallið hafi verið hátt og ekki tekist að klífa það „Ég lagði allt undir“ Ásmundur og Ólöf ræða stöðuna á Stuðlum og framboðslistar Sjálfstæðisflokksins Þau skipa framboðslista Sjálfstæðismanna í Norðvesturkjördæmi Þau taka þátt í prófkjöri Pírata Bryndís Haraldsdóttir tekur þriðja sætið Samþykktu framboðslista Sjálfstæðismanna í Suðurkjördæmi Græningjar vilja fara fram í öllum kjördæmum Jens í fyrsta og Njáll Trausti í öðru Bjarkey gefur ekki kost á sér Þórdís Kolbrún bar sigur úr býtum í Kraganum Björn hafði betur gegn Teiti Sanna leiðir lista Sósíalistaflokks í Reykjavík suður Ingveldur skákaði tveimur sitjandi þingmönnum Guðrún oddviti og Vilhjálmur í öðru sæti í Suðurkjördæmi Miðbær með skautasvelli byggður í Þorlákshöfn Teitur dregur oddvitaframboðið til baka Flutningurinn góður fyrir Framsókn en slæmur fyrir Sjálfstæðisflokk Sjá meira