Öfgasinnaðir mammonistar Guðmundur Andri Thorsson skrifar 31. júlí 2017 07:00 Dálkahöfundur sem kallar sig Innherja skrifar stundum í Viðskiptablað Morgunblaðsins og má af hinni ábúðarmiklu nafngift ráða að viðkomandi telur sig innvígðan og í hópi útvalinna; „innherji“ er annars vegar löngu aflögð staða á fótboltavelli og hins vegar sá sem stöðu sinnar vegna veit sitthvað sem aðrir vita ekki um rekstur tiltekinna fyrirtækja og stöðuna í viðskiptalífinu. Nafnið sýnir vissa sjálfsmynd; sambærilegt við að dálkahöfundur kallaði sig Menningarvitann eða Gáfnaljósið – í fullri alvöru. Vitrunin á fjallinu Þessir dálkar einkennast af mammonstrúarofsa, eins og verða vill í slíkum safnaðartíðindum, þar sem reynt er að láta öfgafullar kennisetningar mammonista hljóma eins og hvunndagsleg sannindi. Þarna eru stundum viðraðar hugmyndir í anda þeirra trúarbragða að markaðsvæða skuli alla tilveruna, setja verðmiða á allt, koma öllu í eigu einkaaðila, láta allt ganga kaupum og sölum, jörð, vatn, loft, eld. Innherji skrifaði með öðrum orðum grein á dögunum þar sem spurt er nokkuð höstuglega hvort Esjan eigi að vera ókeypis. Þá hafði hann að eigin sögn gengið í fyrsta sinn á Esjuna og af pistlinum að dæma virðist hann ekki hafa byrjað á því að dásama útsýnið eða gefið sér tíma til að gleðjast yfir eigin elju – eða litið í kringum sig og notið þess að vera einn með vindinum og almættinu: nei, fyrsta hugsun hans á fjallinu er þessi: Af hverju er þetta ókeypis? Af hverju er vellíðan mín ókeypis? Má vellíðan vera ókeypis? Hann segir: „Það eru þekkt sannindi að menn kunna oft betur að meta hluti sem þeir greiða fyrir en þá sem þeir fá ókeypis“. Nú má vera að þetta sé kennt sem þriðja lögmál Friedmans í viðskiptafræðideildum háskólanna en þessi fullyrðing verður ekki „þekkt sannindi“ fyrir það. Svona hugsa bara mammonistar. Að baki býr sú trú að mælikvarði allra gæða sé markaðsvirði, peningarnir sem fólk er reiðubúið að greiða fyrir þau. Og það sem ekki sé á markaði og ekki sé greitt fyrir sé þar með einskis virði. Innherja finnst vellíðan sinni eftir fjallgönguna vera sýnd óvirðing þegar ekki býr að baki greiðsla, verða einskis virði, óraunveruleg – ómæld. Þau eru reyndar mörg til sem kunna því betur að meta hluti sem þau borga minna fyrir þá. Og við, sem ekki erum öfgasinnaðir mammonistar, myndum hins vegar taka svo til orða að það séu einmitt „þekkt sannindi“ að allt hið besta í lífinu sé ókeypis, og fáist ekki keypt: kærleikur, gleði, heilbrigði, faðmlag, hlátur, grátur, samvera, góður svefn, hugsjónir, tenging við almættið, unaðssemdir náttúrunnar – lífsaflið sjálft. Sumt í lífinu er ómetanlegt, verður ekki mælt á peningalegan mælikvarða, getur ekki gengið kaupum og sölum: er hvorki ókeypis né keypis. Til dæmis Esjan og tilfinning okkar fyrir henni. Náttúrugæði hf Nú vitum við ekkert hver sá Innherji er sem heimtar að fá að borga einhverjum þegar honum líður vel – en maður sér bóla á svona hugmyndum æ oftar nú þegar þeim öflum vex ásmegin sem vilja koma fleiri sameiginlegum gæðum landsmanna í eigu einkaaðila, eins og gert var við fiskinn í sjónum á sínum tíma. Næsta verkefni mammonistanna er náttúran. Í síðustu Bólu var mikið reynt í þessum efnum, og gekk þar hart fram einn helsti hugmyndafræðingur og höfundur kvótastefnunnar í sjávarútvegi, Ragnar Árnason prófessor við HÍ. Árið alræmda 2006 var haldin ráðstefna í desember á vegum öfgasinnaðra mammonista í HÍ, sem kalla sig „Rannsóknarmiðstöð um samfélags- og efnahagsmál“. Þar varpaði Ragnar fram þeirri hugmynd að stofnað yrði hlutafélagið „Náttúrugæði hf“ sem tæki við öllum náttúrugæðum í opinberri eigu; allir Íslendingar gætu orðið hluthafar og hver og einn ráðstafað sínum hlut að eigin vild. Það hefði aldeilis verið gaman ef Þingvellir hefðu verið keyptir fyrir aflandskrónur af hrokagikkjunum sem óðu hér uppi á þessum árum – Þingvellir group – en ekki var að heyra að Ragnar hefði áhyggjur af samþjöppun í eignarhaldi. Honum var náttúran raunar hugleikin á þessum árum; tveimur árum fyrr, 2004, hafði hann mælt gegn því að Ísland gerðist aðili að Kyoto-bókuninni, enda hefðu gróðurhúsaáhrifin góð áhrif á íslenskan sjávarútveg. Hann var búinn að reikna það út. Hann er geysilegur hagfræðingur hann Ragnar Árnason, svo mikill að hann væri vís með að reikna það út að heimsendir margborgaði sig. Hagfræðin er að sönnu nytsamleg grein og getur komið að góðu haldi sem hjálpartæki þegar taka þarf ákvarðanir. En hún segir ekki til um rétt og rangt og þegar kemur að náttúrufræðum er Ragnar augljóslega eins og hver annar grillufangari. Það er allt í lagi að til séu sérvitringar sem telja að Þingvellir og aðrar þjóðargersemar séu best komnar í eigu auðmanna sem rukka svo okkur hin fyrir að koma þar nærri – en óþarfi er að láta sem slíkar grillur séu niðurstaða fræðilegra umþenkinga eða vísindalegra rannsókna. Innherji klöngraðist sem sé upp á Esju og gleymdi alveg að dást að útsýninu af því að hann var svo mikið að skima eftir einhverjum sem tæki við greiðslum. Fyrir tvöþúsund árum fór annar maður upp á annað fjall – ofurhátt – og samferðamaður hans sýndi honum útsýnið, sem var öll ríki veraldar, og sagði við hann: „Allt þetta mun ég gefa þér ef þú fellur fram og tilbiður mig.“ Hann fékk svarið: „Vík burt Satan.“ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Krossinn er fallegur Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Innviðir og orkuskipti Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson skrifar Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Krossinn er fallegur skrifar Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Að gráta í rigningunni - og dansa Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Smækkunar“gler Viðskiptaráðs Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki henda! Eyjólfur Pálsson skrifar Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir skrifar Skoðun Frigg nemendagrunnur – bylting í íslensku skólastarfi Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar Skoðun Manstu þegar Messenger var ekki til? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun „Flestum í Noregi er illa við EES“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óheillaþróun á íslenskum vinnumarkaði Gunnar Sigvaldason,Árni B. Björnsson skrifar Skoðun Að virkja upp í loft Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn, the party of hungry children Ian McDonald skrifar Skoðun Talsmenn tolla gefa engan afslátt Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Samstaða kennara skiptir máli Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fram undan í íslenskum stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Leiðin til að elska mig Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Hamstrar barnið þitt blýanta? Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun Ég má það fyrst ég kemst upp með það Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Ætlar Akureyrarbær að snuða íbúa? Sunna Hlín Jóhannesdóttir,Hilda Jana Gísladóttir skrifar Skoðun Miðaldra á hjúkrunarheimili! Jóhanna Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Dálkahöfundur sem kallar sig Innherja skrifar stundum í Viðskiptablað Morgunblaðsins og má af hinni ábúðarmiklu nafngift ráða að viðkomandi telur sig innvígðan og í hópi útvalinna; „innherji“ er annars vegar löngu aflögð staða á fótboltavelli og hins vegar sá sem stöðu sinnar vegna veit sitthvað sem aðrir vita ekki um rekstur tiltekinna fyrirtækja og stöðuna í viðskiptalífinu. Nafnið sýnir vissa sjálfsmynd; sambærilegt við að dálkahöfundur kallaði sig Menningarvitann eða Gáfnaljósið – í fullri alvöru. Vitrunin á fjallinu Þessir dálkar einkennast af mammonstrúarofsa, eins og verða vill í slíkum safnaðartíðindum, þar sem reynt er að láta öfgafullar kennisetningar mammonista hljóma eins og hvunndagsleg sannindi. Þarna eru stundum viðraðar hugmyndir í anda þeirra trúarbragða að markaðsvæða skuli alla tilveruna, setja verðmiða á allt, koma öllu í eigu einkaaðila, láta allt ganga kaupum og sölum, jörð, vatn, loft, eld. Innherji skrifaði með öðrum orðum grein á dögunum þar sem spurt er nokkuð höstuglega hvort Esjan eigi að vera ókeypis. Þá hafði hann að eigin sögn gengið í fyrsta sinn á Esjuna og af pistlinum að dæma virðist hann ekki hafa byrjað á því að dásama útsýnið eða gefið sér tíma til að gleðjast yfir eigin elju – eða litið í kringum sig og notið þess að vera einn með vindinum og almættinu: nei, fyrsta hugsun hans á fjallinu er þessi: Af hverju er þetta ókeypis? Af hverju er vellíðan mín ókeypis? Má vellíðan vera ókeypis? Hann segir: „Það eru þekkt sannindi að menn kunna oft betur að meta hluti sem þeir greiða fyrir en þá sem þeir fá ókeypis“. Nú má vera að þetta sé kennt sem þriðja lögmál Friedmans í viðskiptafræðideildum háskólanna en þessi fullyrðing verður ekki „þekkt sannindi“ fyrir það. Svona hugsa bara mammonistar. Að baki býr sú trú að mælikvarði allra gæða sé markaðsvirði, peningarnir sem fólk er reiðubúið að greiða fyrir þau. Og það sem ekki sé á markaði og ekki sé greitt fyrir sé þar með einskis virði. Innherja finnst vellíðan sinni eftir fjallgönguna vera sýnd óvirðing þegar ekki býr að baki greiðsla, verða einskis virði, óraunveruleg – ómæld. Þau eru reyndar mörg til sem kunna því betur að meta hluti sem þau borga minna fyrir þá. Og við, sem ekki erum öfgasinnaðir mammonistar, myndum hins vegar taka svo til orða að það séu einmitt „þekkt sannindi“ að allt hið besta í lífinu sé ókeypis, og fáist ekki keypt: kærleikur, gleði, heilbrigði, faðmlag, hlátur, grátur, samvera, góður svefn, hugsjónir, tenging við almættið, unaðssemdir náttúrunnar – lífsaflið sjálft. Sumt í lífinu er ómetanlegt, verður ekki mælt á peningalegan mælikvarða, getur ekki gengið kaupum og sölum: er hvorki ókeypis né keypis. Til dæmis Esjan og tilfinning okkar fyrir henni. Náttúrugæði hf Nú vitum við ekkert hver sá Innherji er sem heimtar að fá að borga einhverjum þegar honum líður vel – en maður sér bóla á svona hugmyndum æ oftar nú þegar þeim öflum vex ásmegin sem vilja koma fleiri sameiginlegum gæðum landsmanna í eigu einkaaðila, eins og gert var við fiskinn í sjónum á sínum tíma. Næsta verkefni mammonistanna er náttúran. Í síðustu Bólu var mikið reynt í þessum efnum, og gekk þar hart fram einn helsti hugmyndafræðingur og höfundur kvótastefnunnar í sjávarútvegi, Ragnar Árnason prófessor við HÍ. Árið alræmda 2006 var haldin ráðstefna í desember á vegum öfgasinnaðra mammonista í HÍ, sem kalla sig „Rannsóknarmiðstöð um samfélags- og efnahagsmál“. Þar varpaði Ragnar fram þeirri hugmynd að stofnað yrði hlutafélagið „Náttúrugæði hf“ sem tæki við öllum náttúrugæðum í opinberri eigu; allir Íslendingar gætu orðið hluthafar og hver og einn ráðstafað sínum hlut að eigin vild. Það hefði aldeilis verið gaman ef Þingvellir hefðu verið keyptir fyrir aflandskrónur af hrokagikkjunum sem óðu hér uppi á þessum árum – Þingvellir group – en ekki var að heyra að Ragnar hefði áhyggjur af samþjöppun í eignarhaldi. Honum var náttúran raunar hugleikin á þessum árum; tveimur árum fyrr, 2004, hafði hann mælt gegn því að Ísland gerðist aðili að Kyoto-bókuninni, enda hefðu gróðurhúsaáhrifin góð áhrif á íslenskan sjávarútveg. Hann var búinn að reikna það út. Hann er geysilegur hagfræðingur hann Ragnar Árnason, svo mikill að hann væri vís með að reikna það út að heimsendir margborgaði sig. Hagfræðin er að sönnu nytsamleg grein og getur komið að góðu haldi sem hjálpartæki þegar taka þarf ákvarðanir. En hún segir ekki til um rétt og rangt og þegar kemur að náttúrufræðum er Ragnar augljóslega eins og hver annar grillufangari. Það er allt í lagi að til séu sérvitringar sem telja að Þingvellir og aðrar þjóðargersemar séu best komnar í eigu auðmanna sem rukka svo okkur hin fyrir að koma þar nærri – en óþarfi er að láta sem slíkar grillur séu niðurstaða fræðilegra umþenkinga eða vísindalegra rannsókna. Innherji klöngraðist sem sé upp á Esju og gleymdi alveg að dást að útsýninu af því að hann var svo mikið að skima eftir einhverjum sem tæki við greiðslum. Fyrir tvöþúsund árum fór annar maður upp á annað fjall – ofurhátt – og samferðamaður hans sýndi honum útsýnið, sem var öll ríki veraldar, og sagði við hann: „Allt þetta mun ég gefa þér ef þú fellur fram og tilbiður mig.“ Hann fékk svarið: „Vík burt Satan.“
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar
Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar
Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar
Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun