Fangar Guðmundur Andri Thorsson skrifar 6. febrúar 2017 08:00 Í gærkvöldi var síðasti þátturinn sýndur af Föngum á RÚV. Þegar þetta er skrifað veit maður ekki hvernig þetta allt saman endaði – vonandi vel. Forðum var það einkum á Stöð tvö sem slíkar íslenskar framhaldsseríur gengu – með heiðarlegum undantekningum auðvitað – en þau hjá RÚV hafa nú rekið af sér slyðruorðið. Það jafnast fátt á við að horfa á gott íslenskt leikið sjónvarpsefni á sunnudagskvöldi – nema náttúrlega góð bók.Of eða vanGallar? Ætli það ekki? Persónan sem Unnur Ösp leikur kannski gerð að fullmiklum einfeldningi. Og við myndum alveg átta okkur á því hvílíkur labbakútur lögmaðurinn er sem Gísli Örn leikur, þó að hann væri ekki japlandi á tyggjói í réttarsalnum. Systirin sem Halldóra Geirharðsdóttir leikur þyrfti kannski ekki að vera alveg svona hörð og köld – stundum hefur einmitt orðið á vegi manns fólk sem er mjög kaldlynt og brosmilt í senn og hefur sitt fram með köldu brosi og alúðlegu viðmóti. Og svona: maður sér sums staðar að ýmsum þykir hin sterka samþætting valda og kynferðismisnotkunar jaðra við klisjugerð – þó að auðvelt sé að svara því til að svona sé þetta nú einu sinni í okkar samfélagi. Við erum tiltölulega nýfarin að horfast í augu við þessa meinsemd, sem nær svo djúpt og er enn svo umlukin skömm og þagnarhjúp. Svo er eflaust hægt að finna eitthvað að plottinu og innri rökvísi þar – til þess þarf plottvísara fólk en mig. Þetta er sem sé skrifað á sunnudegi og enn vitum við ekki hvernig greiðist úr málum; maður verður bara að vona að ódámurinn hljóti makleg málagjöld en stúlkunum verði hjálpað til að komast á farsælli brautir í lífinu. Því að hvað sem líður því sem kann að vera of eða van í þáttunum þá skiptir það ekki máli hjá hinu, að áhöfninni á bak við þessa þætti hefur tekist að búa til mannlíf handa okkur að fylgjast með og lifa okkur inn í – og spegla okkur í. Þeim hefur lánast að smíða atburðarás sem hreyfir við okkur þannig að okkur langar að vita hvernig endirinn verður (varð). Og það sem er auðvitað mest um vert: Þeim hefur auðnast að skapa sterkar og sérstæðar persónur sem allar eru staddar í sínum eigin örlögum, allar lúta sínum sérstöku lögmálum, allar eru sérstakir persónuleikar en ekki dúkkulísur. „Of stórt“Maður man ekki eftir því að hafa séð jafngóðan leik í íslensku leiknu sjónvarpsefni. Einu sinni var mikið talað um að leikurum úr stóru leikhúsunum hætti til að leika „of stórt“ þegar þeir léku í sjónvarpi. Væru alltof mikið að baða út höndunum og þruma ræður sínar eins og öllu varðaði að í þeim heyrðist á fjórtánda bekk. Sjálfur tók ég aldrei eftir þessu meinta vandamáli en þessi umræða varð hins vegar til þess að leikarar tóku að skrúfa niður í orku sinni og persónutöfrum þannig að þeir hættu næstum að sjást og maður hætti alveg að heyra orðaskil í íslensku leiknu efni; fólk muldraði í bringu sér og gætti þess vandlega að setja engan hljóm í röddina – því að yrði of „stórt“ – og þannig roluðust leikararnir um rotinpúrulegir og svipbrigðalausir og óskiljanlegir í nokkur ár. Það er nú aldeilis öðru nær með þær stórkostlegu leikkonur sem eru í Föngum, í hverri magnaðri senunni á fætur annarri. Karlarnir leika allir stórvel en þetta er samt sería þar sem leikkonurnar glansa. Persónan sem Unnur Ösp leikur kann að vera gerð að fullmiklum einfeldningi en það breytir ekki að því að við finnum sárt til með henni, hlæjum með henni – og að henni – og skynjum hana sem raunverulega og vitum á einhvern hátt að saga hennar er sönn, ólán hennar raunverulegt … Hið sama gildir með persónu Halldóru Geirharðsdóttur: við trúum á hana, vitum að hún er leiksoppur líka, með sitt falska örugga en samanbitna fas. Og þannig má ganga á röðina: senan dásamlega þar sem persóna Margrétar Helgu lætur dæluna ganga í fáránlegri frásögn sem ætlar engan endi að taka … svipurinn á fangaverði Arndísar Hrannar, þetta sambland af því að hafa séð þetta allt og gera sér engar grillur en geta ekki gert að því að þykja vænt um skjólstæðingana … svipurinn á Steinunni Ólínu alltaf … Kristbjörg Kjeld í öllum sínum senum – konan sem vill ekki vita það sem hún veit … ógæfan og óbærileg sorgin sem greypt er í hvern andlitsdrátt Nínu Daggar … byrði barnsins sem við finnum í hverri hreyfingu Kötlu Njálsdóttur … sorgarhjúpurinn kringum Lindu, aðalpersónuna sem Þorbjörg Helga Dýrfjörð leikur svo vel. Sem sagt gott. Og maður gerist heimtufrekur. Nú bíður maður eftir seríu um Hrunið – sem við rithöfundar höfum enn ekki náð að skrifa verulega bitastæðar skáldsögur um – og seríum þar sem fjallað er um refskák stjórnmálanna að hætti Dana. Já og auðvitað peysufatadramanu upp úr Dalalífi … Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum skrifar Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Draumalandið Björn Þorláksson skrifar Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta og orkuvinnsla fara vel saman Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Hvaða aukna aðgengi, Willum Þór? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Hvers vegna skortir hjúkrunarrými á Íslandi? Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Þegar Vestfjörðum gengur vel, gengur Íslandi vel Jón Páll Hreinsson skrifar Skoðun Ummæli borgarstjóra og óbragð í munni Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar að nauðsynjar snúast um viðskipti Davíð Routley skrifar Skoðun Grasker mannréttinda á degi hinna framliðnu Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Sköpun er efnahagsmál: Tími fyrir öðruvísi nálgun Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar Skoðun Máttur orðanna: Breyting á orðavali getur breytt hugarfarinu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn með útgjaldablæti er vandamál fyrir fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þetta lítur ekki vel út Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir skrifar Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar Sjá meira
Í gærkvöldi var síðasti þátturinn sýndur af Föngum á RÚV. Þegar þetta er skrifað veit maður ekki hvernig þetta allt saman endaði – vonandi vel. Forðum var það einkum á Stöð tvö sem slíkar íslenskar framhaldsseríur gengu – með heiðarlegum undantekningum auðvitað – en þau hjá RÚV hafa nú rekið af sér slyðruorðið. Það jafnast fátt á við að horfa á gott íslenskt leikið sjónvarpsefni á sunnudagskvöldi – nema náttúrlega góð bók.Of eða vanGallar? Ætli það ekki? Persónan sem Unnur Ösp leikur kannski gerð að fullmiklum einfeldningi. Og við myndum alveg átta okkur á því hvílíkur labbakútur lögmaðurinn er sem Gísli Örn leikur, þó að hann væri ekki japlandi á tyggjói í réttarsalnum. Systirin sem Halldóra Geirharðsdóttir leikur þyrfti kannski ekki að vera alveg svona hörð og köld – stundum hefur einmitt orðið á vegi manns fólk sem er mjög kaldlynt og brosmilt í senn og hefur sitt fram með köldu brosi og alúðlegu viðmóti. Og svona: maður sér sums staðar að ýmsum þykir hin sterka samþætting valda og kynferðismisnotkunar jaðra við klisjugerð – þó að auðvelt sé að svara því til að svona sé þetta nú einu sinni í okkar samfélagi. Við erum tiltölulega nýfarin að horfast í augu við þessa meinsemd, sem nær svo djúpt og er enn svo umlukin skömm og þagnarhjúp. Svo er eflaust hægt að finna eitthvað að plottinu og innri rökvísi þar – til þess þarf plottvísara fólk en mig. Þetta er sem sé skrifað á sunnudegi og enn vitum við ekki hvernig greiðist úr málum; maður verður bara að vona að ódámurinn hljóti makleg málagjöld en stúlkunum verði hjálpað til að komast á farsælli brautir í lífinu. Því að hvað sem líður því sem kann að vera of eða van í þáttunum þá skiptir það ekki máli hjá hinu, að áhöfninni á bak við þessa þætti hefur tekist að búa til mannlíf handa okkur að fylgjast með og lifa okkur inn í – og spegla okkur í. Þeim hefur lánast að smíða atburðarás sem hreyfir við okkur þannig að okkur langar að vita hvernig endirinn verður (varð). Og það sem er auðvitað mest um vert: Þeim hefur auðnast að skapa sterkar og sérstæðar persónur sem allar eru staddar í sínum eigin örlögum, allar lúta sínum sérstöku lögmálum, allar eru sérstakir persónuleikar en ekki dúkkulísur. „Of stórt“Maður man ekki eftir því að hafa séð jafngóðan leik í íslensku leiknu sjónvarpsefni. Einu sinni var mikið talað um að leikurum úr stóru leikhúsunum hætti til að leika „of stórt“ þegar þeir léku í sjónvarpi. Væru alltof mikið að baða út höndunum og þruma ræður sínar eins og öllu varðaði að í þeim heyrðist á fjórtánda bekk. Sjálfur tók ég aldrei eftir þessu meinta vandamáli en þessi umræða varð hins vegar til þess að leikarar tóku að skrúfa niður í orku sinni og persónutöfrum þannig að þeir hættu næstum að sjást og maður hætti alveg að heyra orðaskil í íslensku leiknu efni; fólk muldraði í bringu sér og gætti þess vandlega að setja engan hljóm í röddina – því að yrði of „stórt“ – og þannig roluðust leikararnir um rotinpúrulegir og svipbrigðalausir og óskiljanlegir í nokkur ár. Það er nú aldeilis öðru nær með þær stórkostlegu leikkonur sem eru í Föngum, í hverri magnaðri senunni á fætur annarri. Karlarnir leika allir stórvel en þetta er samt sería þar sem leikkonurnar glansa. Persónan sem Unnur Ösp leikur kann að vera gerð að fullmiklum einfeldningi en það breytir ekki að því að við finnum sárt til með henni, hlæjum með henni – og að henni – og skynjum hana sem raunverulega og vitum á einhvern hátt að saga hennar er sönn, ólán hennar raunverulegt … Hið sama gildir með persónu Halldóru Geirharðsdóttur: við trúum á hana, vitum að hún er leiksoppur líka, með sitt falska örugga en samanbitna fas. Og þannig má ganga á röðina: senan dásamlega þar sem persóna Margrétar Helgu lætur dæluna ganga í fáránlegri frásögn sem ætlar engan endi að taka … svipurinn á fangaverði Arndísar Hrannar, þetta sambland af því að hafa séð þetta allt og gera sér engar grillur en geta ekki gert að því að þykja vænt um skjólstæðingana … svipurinn á Steinunni Ólínu alltaf … Kristbjörg Kjeld í öllum sínum senum – konan sem vill ekki vita það sem hún veit … ógæfan og óbærileg sorgin sem greypt er í hvern andlitsdrátt Nínu Daggar … byrði barnsins sem við finnum í hverri hreyfingu Kötlu Njálsdóttur … sorgarhjúpurinn kringum Lindu, aðalpersónuna sem Þorbjörg Helga Dýrfjörð leikur svo vel. Sem sagt gott. Og maður gerist heimtufrekur. Nú bíður maður eftir seríu um Hrunið – sem við rithöfundar höfum enn ekki náð að skrifa verulega bitastæðar skáldsögur um – og seríum þar sem fjallað er um refskák stjórnmálanna að hætti Dana. Já og auðvitað peysufatadramanu upp úr Dalalífi …
Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar
Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar
Skoðun Ríkisstjórn með útgjaldablæti er vandamál fyrir fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar
Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun