Kallar eftir vitundarvakningu um erfðaheilbrigðisþjónustu Kjartan Hreinn Njálsson skrifar 5. júlí 2017 20:00 Jón Jóhannes Jónsson, yfirlæknir erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala, kallar eftir vitundarvakningu um möguleika erfðaupplýsinga í almennri heilbrigðisþjónustu. Deild Jóns sinnir nú þegar stórum hluta þjóðarinnar en með hraðri framþróun erfðavísindanna verði brátt hægt að aðstoðar enn fleiri með bættri ummönnun og fyrirbyggjandi heilsuvernd. Erfðaheilbrigðisþjónusta er ört vaxandi svið heilbrigðisþjónustunnar. Erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala veitir slíka þjónustu en deildin var fullstofnuð fyrir um tíu árum. Þangað leitar fólk með erfðavandamál og þeir sem telja að slík vandamál séu til staðar. Deildin rekur sérhæfða rannsóknarstofu í lífefnafræði, sameindalíffræði og litningarannsóknum. Erfðamengi einstaklingsins er safn 20.000 gena og rúmlega þriggja milljarða kirna. Fjölbreytileiki mannsins er fólginn í þessu safni, en að öðru leyti höfum við 99,8% sama erfðaefni. Öll okkar sérkenni, þar á meðal sjúkdómarnir sem við tökumst á við, liggja í þessum 0,2% sem aðgreina okkur. Talið er að um fimm prósent fólks séu með sjaldgæfan erfðasjúkdóm eða erfðavandamál og slík vandamál snerta með beinum hætti ættingja þessa fólks.Vigdís Stefánsdóttir, erfðaráðgjafi.Vigdís Stefánsdóttir er eini erfðaráðgjafi landsins og er hluti af 20 manna teymi sem starfar á erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítalans. Hún segist fá um á bilinu 5 til 10 beiðnir á dag frá fólki sem vill leita sér upplýsinga um erfðir sínar. Eftirspurnin er mikil, en það fjölgar senn í litlum hópi erfðaráðgjafa á Íslandi. „Það að vera með erfðavandamál er ekki sjaldgæft, það er algengt,“ segir Jón Jóhannes Jónsson, yfirlæknir erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala. Jón Jóhannes hefur fylgst með hvernig erfðavísindunum hefur fleygt fram á síðustu áratugum og hvernig þau ryðja sér nú til rúms í almennri heilbrigðisþjónustu. Ljóst er að þáttur erfða á aðeins eftir að vera stærri á komandi árum. „Í stað þess að vera sinna aðeins sjaldgæfari vandamálum þá eru núna að opnast upp í erfðafræðinni möguleikar á því að þjóna miklu stærri hluta þjóðarinnar. Það kemur fram á mörgum sviðum, meðal annars í því að í greiningu alvarlegra sjúkdóma er núna hægt að gera erfðapróf og sem hjálpar við að velja meðferð, svo meðferð verði nákvæmari og henti betur viðkomandi sjúklingi,“ segir Jón Jóhannes. „Slík notkun erfðafræðinnar mun ná til miklu stærri hluta þjóðarinnar en það sem við erum að gera núna í dag.“Eins og við greindum frá í gær leggur landlæknir Bretlands til að erfðaupplýsingar verði ein af grunnstoðum heilbrigðisþjónustunnar. Jón Jóhannes telur að slíkar upplýsingar verði notaðar í daglegri heilbrigðisþjónustu og í framtíðinni verði hægt að nota þær með fyrirbyggjandi hætti í heilsuvernd. Þessi framtíðarsýn er ekki án áskorana, það þarf sérhæft fólk, erfðaráðgjafa og fært fólk á rannsóknarstofum auk fjármagns til að mæta þessum áskorunum sem hröð framþróun erfðavísindanna boðar. Lykillinn, að mati Jóns Jóhannesar, er vitundarvakning um möguleika erfðaheilbrigðisþjónustu. „Það er það fyrsta. Þá áttum við okkur á því að það er auðvelt að setja meiri fjármuni í erfðaheilbrigðisþjónustu. Hún er að skila svo miklu í bættri heilsu. Þá held ég að hálfur sigurinn sé unninn, bara ef við áttum okkur á þessu og þjóðfélagið átti sig á þessu, því eftirleikurinn er gríðarleg vinna og hröð framþróun,“ segir Jón Jóhannes. Mest lesið Umdeild sameining sánuklefa: „Mér finnst allir vera óánægðir með þetta“ Innlent Flugfreyjan frestaði íbúðakaupum og fórnaði sparnaðinum í flugnám Innlent Ísraelsher ræðst inn í Líbanon Erlent Ólafur Ragnar um Davíð Oddsson: „Hugsar og hegðar sér eins og fasisti“ Innlent Bjóða upp á sértíma í líkamsrækt fyrir trans og kynsegin Innlent Fluttur á sjúkrahús eftir hópslagsmál Innlent Bein útsending: Assange lætur í sér heyra Innlent Gríðarlega umfangsmikið matskerfi á leið inn í skólakerfið Innlent Flogið yfir Goðabungu eftir stóra skjálftann Innlent Lilja í uppáhaldi eftir að hún húðskammaði Arnar Innlent Fleiri fréttir Fluttur á sjúkrahús eftir hópslagsmál Bein útsending: Assange lætur í sér heyra Umdeild sameining sánuklefa: „Mér finnst allir vera óánægðir með þetta“ Flugfreyjan frestaði íbúðakaupum og fórnaði sparnaðinum í flugnám Bjóða upp á sértíma í líkamsrækt fyrir trans og kynsegin Ólafur Ragnar um Davíð Oddsson: „Hugsar og hegðar sér eins og fasisti“ Flogið yfir Goðabungu eftir stóra skjálftann Fundi frestað til morgundags: „Það kostar að vera með fólk í vinnu“ Ræðismaður segir mikinn baráttuanda í Úkraínumönnum Gríðarlega umfangsmikið matskerfi á leið inn í skólakerfið „Töluverður og alvarlegur“ misbrestur við vinnslu mála Heimila íshellaferðir á ný Bylting í skólakerfinu og flugfreyja sem eyddi húsnæðissparnaðinum í flugnám JL húsið verður búsetuúrræði fyrir flóttafólk Eyvindur settur landsréttardómari Nýtt björgunarskip komið til landsins Nýkjörinn formaðurinn hættur og varamenn fá atkvæðisrétt Færri ferðamenn þýðir lægri dagpeningar ríkisstarfsmanna Ökumaður bakkaði á barn á Ísafirði Lilja í uppáhaldi eftir að hún húðskammaði Arnar Vita ekki hvernig Rússar skilgreina gildi sín Tveir teknir með þýfi á leið í Norrænu Fundur sem ræður úrslitum hafinn Neituðu að hafa smyglað tuttugu milljónum sígaretta Hámhorfa Netflix og hanga í síma en gleyma börnunum Mjúkt vald Íslands út um allan heim Tvímenningar taldir tengjast Elko-málinu Tekist á um menntamál og brúarsmíði Auður mjög tímabundið settur forstjóri Tekinn með efni eftir að vinur sló sig í höfuðið með skiptilykli Sjá meira
Jón Jóhannes Jónsson, yfirlæknir erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala, kallar eftir vitundarvakningu um möguleika erfðaupplýsinga í almennri heilbrigðisþjónustu. Deild Jóns sinnir nú þegar stórum hluta þjóðarinnar en með hraðri framþróun erfðavísindanna verði brátt hægt að aðstoðar enn fleiri með bættri ummönnun og fyrirbyggjandi heilsuvernd. Erfðaheilbrigðisþjónusta er ört vaxandi svið heilbrigðisþjónustunnar. Erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala veitir slíka þjónustu en deildin var fullstofnuð fyrir um tíu árum. Þangað leitar fólk með erfðavandamál og þeir sem telja að slík vandamál séu til staðar. Deildin rekur sérhæfða rannsóknarstofu í lífefnafræði, sameindalíffræði og litningarannsóknum. Erfðamengi einstaklingsins er safn 20.000 gena og rúmlega þriggja milljarða kirna. Fjölbreytileiki mannsins er fólginn í þessu safni, en að öðru leyti höfum við 99,8% sama erfðaefni. Öll okkar sérkenni, þar á meðal sjúkdómarnir sem við tökumst á við, liggja í þessum 0,2% sem aðgreina okkur. Talið er að um fimm prósent fólks séu með sjaldgæfan erfðasjúkdóm eða erfðavandamál og slík vandamál snerta með beinum hætti ættingja þessa fólks.Vigdís Stefánsdóttir, erfðaráðgjafi.Vigdís Stefánsdóttir er eini erfðaráðgjafi landsins og er hluti af 20 manna teymi sem starfar á erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítalans. Hún segist fá um á bilinu 5 til 10 beiðnir á dag frá fólki sem vill leita sér upplýsinga um erfðir sínar. Eftirspurnin er mikil, en það fjölgar senn í litlum hópi erfðaráðgjafa á Íslandi. „Það að vera með erfðavandamál er ekki sjaldgæft, það er algengt,“ segir Jón Jóhannes Jónsson, yfirlæknir erfða- og sameindalæknisfræðideild Landspítala. Jón Jóhannes hefur fylgst með hvernig erfðavísindunum hefur fleygt fram á síðustu áratugum og hvernig þau ryðja sér nú til rúms í almennri heilbrigðisþjónustu. Ljóst er að þáttur erfða á aðeins eftir að vera stærri á komandi árum. „Í stað þess að vera sinna aðeins sjaldgæfari vandamálum þá eru núna að opnast upp í erfðafræðinni möguleikar á því að þjóna miklu stærri hluta þjóðarinnar. Það kemur fram á mörgum sviðum, meðal annars í því að í greiningu alvarlegra sjúkdóma er núna hægt að gera erfðapróf og sem hjálpar við að velja meðferð, svo meðferð verði nákvæmari og henti betur viðkomandi sjúklingi,“ segir Jón Jóhannes. „Slík notkun erfðafræðinnar mun ná til miklu stærri hluta þjóðarinnar en það sem við erum að gera núna í dag.“Eins og við greindum frá í gær leggur landlæknir Bretlands til að erfðaupplýsingar verði ein af grunnstoðum heilbrigðisþjónustunnar. Jón Jóhannes telur að slíkar upplýsingar verði notaðar í daglegri heilbrigðisþjónustu og í framtíðinni verði hægt að nota þær með fyrirbyggjandi hætti í heilsuvernd. Þessi framtíðarsýn er ekki án áskorana, það þarf sérhæft fólk, erfðaráðgjafa og fært fólk á rannsóknarstofum auk fjármagns til að mæta þessum áskorunum sem hröð framþróun erfðavísindanna boðar. Lykillinn, að mati Jóns Jóhannesar, er vitundarvakning um möguleika erfðaheilbrigðisþjónustu. „Það er það fyrsta. Þá áttum við okkur á því að það er auðvelt að setja meiri fjármuni í erfðaheilbrigðisþjónustu. Hún er að skila svo miklu í bættri heilsu. Þá held ég að hálfur sigurinn sé unninn, bara ef við áttum okkur á þessu og þjóðfélagið átti sig á þessu, því eftirleikurinn er gríðarleg vinna og hröð framþróun,“ segir Jón Jóhannes.
Mest lesið Umdeild sameining sánuklefa: „Mér finnst allir vera óánægðir með þetta“ Innlent Flugfreyjan frestaði íbúðakaupum og fórnaði sparnaðinum í flugnám Innlent Ísraelsher ræðst inn í Líbanon Erlent Ólafur Ragnar um Davíð Oddsson: „Hugsar og hegðar sér eins og fasisti“ Innlent Bjóða upp á sértíma í líkamsrækt fyrir trans og kynsegin Innlent Fluttur á sjúkrahús eftir hópslagsmál Innlent Bein útsending: Assange lætur í sér heyra Innlent Gríðarlega umfangsmikið matskerfi á leið inn í skólakerfið Innlent Flogið yfir Goðabungu eftir stóra skjálftann Innlent Lilja í uppáhaldi eftir að hún húðskammaði Arnar Innlent Fleiri fréttir Fluttur á sjúkrahús eftir hópslagsmál Bein útsending: Assange lætur í sér heyra Umdeild sameining sánuklefa: „Mér finnst allir vera óánægðir með þetta“ Flugfreyjan frestaði íbúðakaupum og fórnaði sparnaðinum í flugnám Bjóða upp á sértíma í líkamsrækt fyrir trans og kynsegin Ólafur Ragnar um Davíð Oddsson: „Hugsar og hegðar sér eins og fasisti“ Flogið yfir Goðabungu eftir stóra skjálftann Fundi frestað til morgundags: „Það kostar að vera með fólk í vinnu“ Ræðismaður segir mikinn baráttuanda í Úkraínumönnum Gríðarlega umfangsmikið matskerfi á leið inn í skólakerfið „Töluverður og alvarlegur“ misbrestur við vinnslu mála Heimila íshellaferðir á ný Bylting í skólakerfinu og flugfreyja sem eyddi húsnæðissparnaðinum í flugnám JL húsið verður búsetuúrræði fyrir flóttafólk Eyvindur settur landsréttardómari Nýtt björgunarskip komið til landsins Nýkjörinn formaðurinn hættur og varamenn fá atkvæðisrétt Færri ferðamenn þýðir lægri dagpeningar ríkisstarfsmanna Ökumaður bakkaði á barn á Ísafirði Lilja í uppáhaldi eftir að hún húðskammaði Arnar Vita ekki hvernig Rússar skilgreina gildi sín Tveir teknir með þýfi á leið í Norrænu Fundur sem ræður úrslitum hafinn Neituðu að hafa smyglað tuttugu milljónum sígaretta Hámhorfa Netflix og hanga í síma en gleyma börnunum Mjúkt vald Íslands út um allan heim Tvímenningar taldir tengjast Elko-málinu Tekist á um menntamál og brúarsmíði Auður mjög tímabundið settur forstjóri Tekinn með efni eftir að vinur sló sig í höfuðið með skiptilykli Sjá meira