Ellefu listeríusýkingar á tveimur árum Ari Brynjólfsson skrifar 27. apríl 2019 07:15 Listería, Listeria monocytogenes, er baktería sem berst helst í gegnum matvæli. NordicPhotos/Getty „Listería er baktería sem lifir alls staðar í umhverfinu, það er ekkert við því að gera. Svo getur hún komist í matvæli og sýkt fólk, sérstaklega fólk með undirliggjandi bælingu á ónæmiskerfinu,“ segir Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir. Samkvæmt tölum frá Embætti landlæknis hafa 11 manns sýkst af listeríu síðastliðin tvö ár sem er nokkru meira en árin á undan. Fjórir létust af völdum listeríu árið 2017. Þrír af þeim voru eldri einstaklingar með undirliggjandi sjúkdóma. Svo var einnig nýfætt barn sem lést skömmu eftir fæðingu eftir að hafa smitast í móðurkviði. Haraldur Briem, ráðgjafi sóttvarnalæknis, segir listeríu geta valdið blóðsýkingu, iðrasýkingu, sýkingum í líffærum sem og miðtaugakerfi. „Þessi baktería hefur oft tengst sjávarafurðum, hún getur líka fundist í ógerilsneyddum osti. Listería hefur þann eiginleika að geta lifað af kælingu, hún er sérstök að því leyti að hún getur fjölgað sér í ísskáp. Flestir veikjast ekkert af henni, en sýkingar eru alvarlegar fyrir þá sem eru veikir fyrir.“ Bæði Þórólfur og Haraldur segja fulla ástæðu til að vara þungaðar konur við að neyta fisks sem er ekki fulleldaður og einnig ógerilsneyddra matvæla. „Það er einmitt gert í mæðraverndinni, þunguðum konum er ráðlagt að neyta ekki svoleiðis matvæla. Ég veit ekki hvort það sé gert við einstaklinga sem eru ónæmisbældir, ég vona að það sé gert,“ segir Þórólfur. „Þetta eru sjaldgæfir sjúkdómar sem betur fer. Við sjáum þetta koma í hrinum. Kannski koma ekki upp nein tilfelli í nokkur ár, svo koma ár eins og 2017 þar sem sjö einstaklingar sýktust.“ Í byrjun janúar veiktist kona á fimmtugsaldri með undirliggjandi ónæmisbælingu af listeríu. Um jólin borðaði hún graflax sem framleiddur var af fyrirtækinu Ópal sjávarfangi. Hún lést tveimur vikum síðar. Eftirlitsmenn frá Matvælastofnun skoðuðu framleiðslu fyrirtækisins í lok janúar og aftur í byrjun febrúar í kjölfar ábendingar frá Embætti landlæknis. Hjalti Andrason hjá MAST segir mikilvægt að bregðast hratt við í slíkum aðstæðum. „Í þessu tilfelli koma niðurstöðurnar til okkar kl. 11 um morguninn 4. febrúar. Við upplýsum fyrirtækið kl. 12 um jákvæða greiningu listeríu í vörum fyrirtækisins og mjög háa greiningu í graflaxi en lággildi í birkireyktum afurðum. Í þessu tilfelli var farið fram á innköllun í ljósi alvarleika málsins. Fyrirtækið brást ekki við með innköllun,“ segir Hjalti. „Daginn eftir var ljóst að fyrirtækið ætlaði ekki að innkalla, þá sendum við fyrirtækinu stjórnvaldsákvörðun og því var veittur stuttur andmælafrestur. Fyrirtækið féllst á að innkalla vörur af markaði en í okkar eftirlitsskýrslu segir að það sé alvarlegt frávik þar sem þeir innkölluðu bara graflax.“Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir.Vísir/BaldurSamkvæmt matvælalögum er MAST heimilt að stöðva starfsemi að hluta eða í heild ef rökstuddur grunur er um að matvæli séu heilsuspillandi, óhæf til neyslu eða valdi tjóni á öðrum hagsmunum. Ef stjórnendur fyrirtækisins sem um ræðir sinna ekki fyrirmælum innan tiltekins frests getur MAST beitt dagsektum. „Ef það er tilefni til innköllunar þá verður það að gerast hratt til að tryggja öryggi neytenda. Þarna hefði átt að innkalla strax 4. febrúar, en við þurftum að beita stjórnvaldsákvörðun, þess vegna var ekki farið í innköllun fyrr en tveimur dögum síðar,“ segir Hjalti. Ekki var farið í allsherjarinnköllun fyrr en 14. febrúar. „Graflaxinn greindist með 600 frumur á hvert gramm, en önnur af birkireyktu vörunum greindist með 10 frumur á gramm. Þannig að við lögðum langmesta áherslu á innköllun á graflaxinum, en engu að síður fórum við fram á að allar vörur yrðu innkallaðar. Fyrirtækið óskaði eftir fresti til að kanna betur vörurnar þar sem listería greindist í minni mæli.“ Starfsstöð Ópals sjávarfangs var hreinsuð og ný sýni tekin í kjölfarið. 19. febrúar samþykkti MAST dreifingu á vörum fyrirtækisins. Þórólfur segir að mögulega sé einhver aukning á listeríusmitum þegar litið er til lengri tíma. „Bæði með fjölgun einstaklinga með ónæmisbælandi sjúkdóma, einnig notkun á ónæmisbælandi lyfjum. Fólk gæti líka verið að borða meira hrámeti, til dæmis sushi eða hrátt kjöt.“ Lítið sé hægt að gera þegar kemur að því að vernda eldra fólk sem er með ónæmisbælingu fyrir utan að vara það við hættunni, þeir einstaklingar séu þó einnig í hættu þegar komi að öðrum sýkingum. Þórólfur bendir á að sýklar séu úti um allt. „Án sýkla værum við ekki lifandi, en það eru vissulega sýklar sem eru óæskilegir og valda svona alvarlegum sýkingum. Við megum samt ekki deyja úr sýklahræðslu.“ Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Tengdar fréttir Almennt þarf hraust fólk ekki að hafa áhyggjur af listeríu Sóttvarnalæknir segir að almennt þurfi hraust fólk ekki að hafa áhyggjur af listeríusmiti en þungaðar konur og fólk með ónæmisbælandi sjúkdóma þurfi að huga að mataræði sínu. 24. apríl 2019 19:00 Fjölgun listeríusýkinga Listeríusýkingum hefur fjölgað undanfarna áratugi hér á landi en kona á fimmtugsaldri lést eftir að hafa borða sýktan lax um síðustu jól. Bakterían veldur nánast aldrei sjúkdómi hjá fullfrísku ungu fólki. Hár aldur, mikil áfengisneysla og skerðing á ónæmiskerfi auka mikið líkur á sýkingu. 24. apríl 2019 12:15 Ópal segist hafa innkallað graflax um leið og niðurstaða um listeríusmit lá fyrir Matvælaframleiðandinn Ópal sjávarfang segist hafa innkallað graflax um leið og niðurstaða úr ræktun sýna vegna listeríusmits hafi legið fyrir, andstætt því sem gögn Matvælastofnunar sýna. 25. apríl 2019 19:00 Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Fleiri fréttir Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Sjá meira
„Listería er baktería sem lifir alls staðar í umhverfinu, það er ekkert við því að gera. Svo getur hún komist í matvæli og sýkt fólk, sérstaklega fólk með undirliggjandi bælingu á ónæmiskerfinu,“ segir Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir. Samkvæmt tölum frá Embætti landlæknis hafa 11 manns sýkst af listeríu síðastliðin tvö ár sem er nokkru meira en árin á undan. Fjórir létust af völdum listeríu árið 2017. Þrír af þeim voru eldri einstaklingar með undirliggjandi sjúkdóma. Svo var einnig nýfætt barn sem lést skömmu eftir fæðingu eftir að hafa smitast í móðurkviði. Haraldur Briem, ráðgjafi sóttvarnalæknis, segir listeríu geta valdið blóðsýkingu, iðrasýkingu, sýkingum í líffærum sem og miðtaugakerfi. „Þessi baktería hefur oft tengst sjávarafurðum, hún getur líka fundist í ógerilsneyddum osti. Listería hefur þann eiginleika að geta lifað af kælingu, hún er sérstök að því leyti að hún getur fjölgað sér í ísskáp. Flestir veikjast ekkert af henni, en sýkingar eru alvarlegar fyrir þá sem eru veikir fyrir.“ Bæði Þórólfur og Haraldur segja fulla ástæðu til að vara þungaðar konur við að neyta fisks sem er ekki fulleldaður og einnig ógerilsneyddra matvæla. „Það er einmitt gert í mæðraverndinni, þunguðum konum er ráðlagt að neyta ekki svoleiðis matvæla. Ég veit ekki hvort það sé gert við einstaklinga sem eru ónæmisbældir, ég vona að það sé gert,“ segir Þórólfur. „Þetta eru sjaldgæfir sjúkdómar sem betur fer. Við sjáum þetta koma í hrinum. Kannski koma ekki upp nein tilfelli í nokkur ár, svo koma ár eins og 2017 þar sem sjö einstaklingar sýktust.“ Í byrjun janúar veiktist kona á fimmtugsaldri með undirliggjandi ónæmisbælingu af listeríu. Um jólin borðaði hún graflax sem framleiddur var af fyrirtækinu Ópal sjávarfangi. Hún lést tveimur vikum síðar. Eftirlitsmenn frá Matvælastofnun skoðuðu framleiðslu fyrirtækisins í lok janúar og aftur í byrjun febrúar í kjölfar ábendingar frá Embætti landlæknis. Hjalti Andrason hjá MAST segir mikilvægt að bregðast hratt við í slíkum aðstæðum. „Í þessu tilfelli koma niðurstöðurnar til okkar kl. 11 um morguninn 4. febrúar. Við upplýsum fyrirtækið kl. 12 um jákvæða greiningu listeríu í vörum fyrirtækisins og mjög háa greiningu í graflaxi en lággildi í birkireyktum afurðum. Í þessu tilfelli var farið fram á innköllun í ljósi alvarleika málsins. Fyrirtækið brást ekki við með innköllun,“ segir Hjalti. „Daginn eftir var ljóst að fyrirtækið ætlaði ekki að innkalla, þá sendum við fyrirtækinu stjórnvaldsákvörðun og því var veittur stuttur andmælafrestur. Fyrirtækið féllst á að innkalla vörur af markaði en í okkar eftirlitsskýrslu segir að það sé alvarlegt frávik þar sem þeir innkölluðu bara graflax.“Þórólfur Guðnason, sóttvarnalæknir.Vísir/BaldurSamkvæmt matvælalögum er MAST heimilt að stöðva starfsemi að hluta eða í heild ef rökstuddur grunur er um að matvæli séu heilsuspillandi, óhæf til neyslu eða valdi tjóni á öðrum hagsmunum. Ef stjórnendur fyrirtækisins sem um ræðir sinna ekki fyrirmælum innan tiltekins frests getur MAST beitt dagsektum. „Ef það er tilefni til innköllunar þá verður það að gerast hratt til að tryggja öryggi neytenda. Þarna hefði átt að innkalla strax 4. febrúar, en við þurftum að beita stjórnvaldsákvörðun, þess vegna var ekki farið í innköllun fyrr en tveimur dögum síðar,“ segir Hjalti. Ekki var farið í allsherjarinnköllun fyrr en 14. febrúar. „Graflaxinn greindist með 600 frumur á hvert gramm, en önnur af birkireyktu vörunum greindist með 10 frumur á gramm. Þannig að við lögðum langmesta áherslu á innköllun á graflaxinum, en engu að síður fórum við fram á að allar vörur yrðu innkallaðar. Fyrirtækið óskaði eftir fresti til að kanna betur vörurnar þar sem listería greindist í minni mæli.“ Starfsstöð Ópals sjávarfangs var hreinsuð og ný sýni tekin í kjölfarið. 19. febrúar samþykkti MAST dreifingu á vörum fyrirtækisins. Þórólfur segir að mögulega sé einhver aukning á listeríusmitum þegar litið er til lengri tíma. „Bæði með fjölgun einstaklinga með ónæmisbælandi sjúkdóma, einnig notkun á ónæmisbælandi lyfjum. Fólk gæti líka verið að borða meira hrámeti, til dæmis sushi eða hrátt kjöt.“ Lítið sé hægt að gera þegar kemur að því að vernda eldra fólk sem er með ónæmisbælingu fyrir utan að vara það við hættunni, þeir einstaklingar séu þó einnig í hættu þegar komi að öðrum sýkingum. Þórólfur bendir á að sýklar séu úti um allt. „Án sýkla værum við ekki lifandi, en það eru vissulega sýklar sem eru óæskilegir og valda svona alvarlegum sýkingum. Við megum samt ekki deyja úr sýklahræðslu.“
Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Tengdar fréttir Almennt þarf hraust fólk ekki að hafa áhyggjur af listeríu Sóttvarnalæknir segir að almennt þurfi hraust fólk ekki að hafa áhyggjur af listeríusmiti en þungaðar konur og fólk með ónæmisbælandi sjúkdóma þurfi að huga að mataræði sínu. 24. apríl 2019 19:00 Fjölgun listeríusýkinga Listeríusýkingum hefur fjölgað undanfarna áratugi hér á landi en kona á fimmtugsaldri lést eftir að hafa borða sýktan lax um síðustu jól. Bakterían veldur nánast aldrei sjúkdómi hjá fullfrísku ungu fólki. Hár aldur, mikil áfengisneysla og skerðing á ónæmiskerfi auka mikið líkur á sýkingu. 24. apríl 2019 12:15 Ópal segist hafa innkallað graflax um leið og niðurstaða um listeríusmit lá fyrir Matvælaframleiðandinn Ópal sjávarfang segist hafa innkallað graflax um leið og niðurstaða úr ræktun sýna vegna listeríusmits hafi legið fyrir, andstætt því sem gögn Matvælastofnunar sýna. 25. apríl 2019 19:00 Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Innlent Fleiri fréttir Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Sjá meira
Almennt þarf hraust fólk ekki að hafa áhyggjur af listeríu Sóttvarnalæknir segir að almennt þurfi hraust fólk ekki að hafa áhyggjur af listeríusmiti en þungaðar konur og fólk með ónæmisbælandi sjúkdóma þurfi að huga að mataræði sínu. 24. apríl 2019 19:00
Fjölgun listeríusýkinga Listeríusýkingum hefur fjölgað undanfarna áratugi hér á landi en kona á fimmtugsaldri lést eftir að hafa borða sýktan lax um síðustu jól. Bakterían veldur nánast aldrei sjúkdómi hjá fullfrísku ungu fólki. Hár aldur, mikil áfengisneysla og skerðing á ónæmiskerfi auka mikið líkur á sýkingu. 24. apríl 2019 12:15
Ópal segist hafa innkallað graflax um leið og niðurstaða um listeríusmit lá fyrir Matvælaframleiðandinn Ópal sjávarfang segist hafa innkallað graflax um leið og niðurstaða úr ræktun sýna vegna listeríusmits hafi legið fyrir, andstætt því sem gögn Matvælastofnunar sýna. 25. apríl 2019 19:00