Undanfarnar vikur og mánuði hafa íslensk stjórnvöld leitast við að virða mannhelgi allra í baráttunni við heimsfaraldurinn Covid19. Áherslan hefur verið lögð á mannúð, mannvirðingu og miskunnsemi og íslenska þjóðin hefur fylgt sér á bakvið þessa stefnu stjórnvalda.
Mitt í erfiðum aðstæðum og ringulreið af völdum heimsfaldursins lögðu stjórnvöld fram frumvarp um breytingar á lögum um útlendinga, þingskjal 1228-717mál, á 150. löggjafarþingi.
Í ljósi fyrrnefndrar stefnu stjórnvalda í baráttunni við Covid19 skýtur það skökku við að nú skuli vera lagðar til breytingar á lögum um útlendinga sem eru í andstöðu við þau viðbrögð og vinnubrögð.
Áður hefur hópurinn tekið til umfjöllunar 8. grein, Dyflinnarreglugerðina og 11. grein frumvarpsins. Nú beinum við sjónum okkar að 15. greininni.
15. grein frumvarpsins
Þessi grein frumvarpsins fjallar um takmarkanir á fjölskyldusameiningu fólks sem fengið hefur stöðu sem flóttafólk hér á landi. Annars vegar skilgreinir tillagan nánar þá fjölskyldumeðlimi sem umsækjandi um alþjóðlega vernd getur kallað til Íslands, hljóti viðkomandi vernd. Hins vegar felur tillagan í sér þá skilgreiningu að sá fjölskyldumeðlimur sem kallaður er af viðkomandi umsækjanda hafi ekki sjálfur rétt á að kalla fjölskyldumeðli til sín.
Dæmi. Eiginmaður fær stöðu flóttamanns og kallar síðan eiginkonu sína til sín. Eiginkonan getur ekki boðið barni sínu úr fyrra sambandi eða öldruðum foreldrum sínum til landsins vegna þessar takmörkunar.
Fjölskyldusameining er mjög mikilvægt atriði fyrir fólki sem hefur fengið stöðu sem flóttamenn og vill byggja upp nýtt líf í nýju landi. Manneskja sem neyðst hefur að flýja heimaland sitt vill auðvitað sameinast fjölskyldu sinni á ný í nýja landinu.
Samningur um réttarstöðu flóttamanna Sameinuðu þjóðanna frá árinu 1951 kveður ekki beint á um réttindi fjölskyldusameiningu flóttafólks en lokaákvæði fulltrúaráðstefnunnar sama ár (e. Final Act of the Conference of Plenipotentiaries), þar sem hún var samþykkt, staðfestir að „sameining fjölskyldunnar ... sé grundvallarréttur flóttamannsins“ og mælir með því að stjórnvöld „geri nauðsynlegar ráðstafanir til verndar fjölskyldu hans, sérstaklega með því að tryggja að einingu fjölskyldunnar sé viðhaldið ... “
Í þessu samhengi viljum við að tvö atriði komi fram:
1) Við veltum því fyrir okkur hvort takmörkun þessi sé sannarlega nauðsynleg. Ef hún er nauðsynleg, er þetta þá eina leiðin til að takmarka hver má koma sem fjölskylda/fjölskyldumeðlimur? Er rétt að þau sem fengið hafa stöðu flóttamanns hafi ekki rétt á að kalla fjölskyldu sína til landsins?
2) Við teljum að mikilvægt sé að hafa í huga að fjölskyldueining getur verið mismunandi eins og við þekkjum í okkar samfélagi og einnig þegar við berum saman fjölskyldulíf í nágrannalöndum okkar. Afar erfitt og viðkvæmt getur verið að draga skýra línu hver sé náinn fjölskyldumeðlimur og hver ekki. Þess vegna ætti skilgreining á fjölskyldu að veita svigrúm í túlkun og takmarkanir á réttindum í lagaákvæðum sem byggjast á þessari skilgreiningu að fela í sér undantekningarákvæði.
Við höfum bent á nokkur atriði sem við teljum vera annmarka á þessu frumvarpi. Þau tengjast beint þjónustu okkar sem prestar. En í frumvarpinu eru enn fleiri atriði sem munu skerða réttindi flóttafólks verulega til lengri tíma litið verði það að lögum. Við bendum á umsögn Rauða Krossins um frumvarpið, sem er meðal annars hægt að finna á heimasíðu Rauða krossins.
Að okkar mati þarf frumvarp þetta að hlýta betur þeim mannréttindasáttmálum sem íslensk yfirvöld hafa samþykkt að fylgja eftir og þeim mannúðarstjónarmiðum sem birtust í starfi yfirvalda í gegnum hið samfélagslega áfall sem Covid19 var og er íslensku þjóðinni. Ósk okkar er að frumvarpið sé dregið til baka.
Undirrituð eru starfandi prestar í Þjóðkirkju Íslands og hafa unnið að málefnum fólks á flótta í söfnuðum Þjóðkirkjunnar.
Ása Laufey Sæmundsdóttir
Eva Björk Valdimarsdóttir
Hjalti Jón Sverrisson
Kjartan Jónsson
Magnús Björn Björnsson
Toshiki Toma
