Neikvæð áhrif hálendisþjóðgarðs á ferðaþjónustu Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar 9. desember 2020 09:30 Í umræðu um stofnun hálendisþjóðgarðs er mikið rætt um ávinning af stofnun stærsta þjóðgarðs í Evrópu og aðdráttarafl hans fyrir ferðaþjónustu. Þá hefur það einnig verið látið í veðri vaka að stofnun hálendisþjóðgarðs sé grundvöllur þess að koma ferðaþjónustunni í gang hér á landi eftir Covid. Þetta er að mati greinarhöfundar gamaldags viðhorf og lýsir skorti á skilningi á þörfum og hvötum þeirra ferðamanna sem hingað koma. Sanngildið Þegar kemur að ferðaþjónustu er sanngildi eða eins og hugtakið kallast á ensku authenticity það verðmætasta fyrir Ísland sem áfangastað. Stórbrotna íslenska náttúru frá fjöru til fjalla þarf ekki að pakka inn með slaufu og rétta ferðamönnum með þjóðgarðsmerkinu „specially designed formula for you…and everybody else as well“ Rétt er að benda á að umræða um neikvæð áhrif ferðaþjónustu á þjóðgarða er sífellt að aukast og er orðið alþjóðlegt vandamál. Þjóðgarðar í öllum löndum og heimsálfur glíma við þessi mál og leita leiða til að lágmarka áhrif þeirra. Lönd eins og England og Kanada eru að reyna snúa við áhrifum sem ferðamenn hafa á náttúrulega varðveitt svæði. Með vaxandi fjölda gesta á ákveðin svæði verður mannfjöldi aðal vandamálið. Því hefur meðal annars verið haldið fram að ef ekki verið breyting eða viðsnúningur á þessu muni margir þjóðgarðar heims loka og eða þjóðgarðar hætta að vera til eins og við þekkjum þá í dag. Sönn, upprunaleg og raunveruleg náttúra Aðal ástæða þess að fólk velur að upplifa náttúruna er til að komast „burt“ frá því venjulega. Mikil breyting og þróun hefur orðið á möguleikum fólks til að ferðast síðustu 40 ár. Tækifæri fólks til að ferðast og lífsmynstur hefur tekið miklum breytingum frá því að farið var að markaðssetja ferðaþjónustu fyrst og þjóðgarðar voru vinsælir áfangastaðirnir. Tækni hefur gjörbylt persónulegum samskiptum og framleitt þekkingarsamfélag á heimsvísu. Ferðalög og internetið hafa skilað nýjum gildum og vitund um nýjar hugmyndir og áfangastaði. Hvati þeirra sem ferðast á „afskekkta“ staði eins og Ísland einkennist að miklu leita af löngun til að nálgast upplifun sem er sönn, upprunaleg og raunveruleg. Ekki sérhönnuð, og aðlöguð að fjöldanum. Flest fólk sem hingað kemur hefur mikla reynslu af því að ferðast. Ferðamenn sem eru oft menntaðir og eru meðvitaðir um umhverfi sitt. Þeir sækjast eftir ákveðinni tegund af lífsgæðum og löngun eftir raunverulegri einstakri upplifun, þar sem einstaklingurinn sjálfur er kjarninn. Tengt við þróun aukins auðs og munaðar hefur verið breyting í átt að einstaklingshyggju þar sem neytandinn leitar að vörum og þjónustu sem fullnægir þörfum hvers og eins. Gamaldags hugmyndafræði þjóðgarða Ferðamenn vilja ekki láta ramma sig inn í box og láta vísa sér veginn í átt að sérhönnuðum stöðum þar sem „allir“ eiga að fara á. Mikilvægt er að skilja þörf einstaklingsins til að fá dýpri merkingu og virði í upplifun sína. Ferðamenn leita nýrra merkinga og upplifun byggða á skynjun. Ákvarðanir ferðamanna sem hingað koma ákvarðast af því hve sanna og raunverulega þeir skynja vöruna, þjónustuna og náttúruna. Ferðaþjónustan í dag, hvort sem það er hér á landi eða annarstaðar þarf ekki á vörumerkinu „þjóðgarður“ að halda. Þjóðgarða hugmyndin sem drifkraftur efnahagslegs ábata er gamaldags hugmyndafræði og lítur í raun sömu lögmálum og Disney World í huga einstaklingsins sem leitar að því einstaka og sanna. Að mati greinarhöfundar er það illa ígrunduð ákvörðun og tímaskekkja að líta sem svo á að stofnun hálendisþjóðgarð sé jákvæð viðbót við íslenska ferðaþjónustu og tæki til verndunar náttúru. Þvert á móti. Innviðir hafa verið byggðir upp allt í kringum landið og mikil fjárfesting hefur átt sér stað í ferðaþjónustu á síðustu árum af frumkvæði einstaklinga og fyrirtækja sem hafa lagt mikið til. Á þessa staði viljum við beina fólki, þar sem við getum veit þjónustu allt árið. Velta má fyrir sér hvort ráðherra leggi þetta ferðaþjónustuspil út til að beina kastljósinu frá hinum raunverulega hvata VG fyrir stofnun hálendisþjóðgarðs sem er að koma í veg fyrir sjálfbæra orkunýtingu í landinu? Við þurfum ekki hálendisþjóðgarð til þess að taka faglega á móti ferðamönnum, aðrar og léttvægari aðgerðir duga til þess. Höfundur er ferðamálafræðingur og oddviti Framsóknarflokksins í Borgarbyggð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Ferðamennska á Íslandi Hálendisþjóðgarður Mest lesið Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Skoðun Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Sjá meira
Í umræðu um stofnun hálendisþjóðgarðs er mikið rætt um ávinning af stofnun stærsta þjóðgarðs í Evrópu og aðdráttarafl hans fyrir ferðaþjónustu. Þá hefur það einnig verið látið í veðri vaka að stofnun hálendisþjóðgarðs sé grundvöllur þess að koma ferðaþjónustunni í gang hér á landi eftir Covid. Þetta er að mati greinarhöfundar gamaldags viðhorf og lýsir skorti á skilningi á þörfum og hvötum þeirra ferðamanna sem hingað koma. Sanngildið Þegar kemur að ferðaþjónustu er sanngildi eða eins og hugtakið kallast á ensku authenticity það verðmætasta fyrir Ísland sem áfangastað. Stórbrotna íslenska náttúru frá fjöru til fjalla þarf ekki að pakka inn með slaufu og rétta ferðamönnum með þjóðgarðsmerkinu „specially designed formula for you…and everybody else as well“ Rétt er að benda á að umræða um neikvæð áhrif ferðaþjónustu á þjóðgarða er sífellt að aukast og er orðið alþjóðlegt vandamál. Þjóðgarðar í öllum löndum og heimsálfur glíma við þessi mál og leita leiða til að lágmarka áhrif þeirra. Lönd eins og England og Kanada eru að reyna snúa við áhrifum sem ferðamenn hafa á náttúrulega varðveitt svæði. Með vaxandi fjölda gesta á ákveðin svæði verður mannfjöldi aðal vandamálið. Því hefur meðal annars verið haldið fram að ef ekki verið breyting eða viðsnúningur á þessu muni margir þjóðgarðar heims loka og eða þjóðgarðar hætta að vera til eins og við þekkjum þá í dag. Sönn, upprunaleg og raunveruleg náttúra Aðal ástæða þess að fólk velur að upplifa náttúruna er til að komast „burt“ frá því venjulega. Mikil breyting og þróun hefur orðið á möguleikum fólks til að ferðast síðustu 40 ár. Tækifæri fólks til að ferðast og lífsmynstur hefur tekið miklum breytingum frá því að farið var að markaðssetja ferðaþjónustu fyrst og þjóðgarðar voru vinsælir áfangastaðirnir. Tækni hefur gjörbylt persónulegum samskiptum og framleitt þekkingarsamfélag á heimsvísu. Ferðalög og internetið hafa skilað nýjum gildum og vitund um nýjar hugmyndir og áfangastaði. Hvati þeirra sem ferðast á „afskekkta“ staði eins og Ísland einkennist að miklu leita af löngun til að nálgast upplifun sem er sönn, upprunaleg og raunveruleg. Ekki sérhönnuð, og aðlöguð að fjöldanum. Flest fólk sem hingað kemur hefur mikla reynslu af því að ferðast. Ferðamenn sem eru oft menntaðir og eru meðvitaðir um umhverfi sitt. Þeir sækjast eftir ákveðinni tegund af lífsgæðum og löngun eftir raunverulegri einstakri upplifun, þar sem einstaklingurinn sjálfur er kjarninn. Tengt við þróun aukins auðs og munaðar hefur verið breyting í átt að einstaklingshyggju þar sem neytandinn leitar að vörum og þjónustu sem fullnægir þörfum hvers og eins. Gamaldags hugmyndafræði þjóðgarða Ferðamenn vilja ekki láta ramma sig inn í box og láta vísa sér veginn í átt að sérhönnuðum stöðum þar sem „allir“ eiga að fara á. Mikilvægt er að skilja þörf einstaklingsins til að fá dýpri merkingu og virði í upplifun sína. Ferðamenn leita nýrra merkinga og upplifun byggða á skynjun. Ákvarðanir ferðamanna sem hingað koma ákvarðast af því hve sanna og raunverulega þeir skynja vöruna, þjónustuna og náttúruna. Ferðaþjónustan í dag, hvort sem það er hér á landi eða annarstaðar þarf ekki á vörumerkinu „þjóðgarður“ að halda. Þjóðgarða hugmyndin sem drifkraftur efnahagslegs ábata er gamaldags hugmyndafræði og lítur í raun sömu lögmálum og Disney World í huga einstaklingsins sem leitar að því einstaka og sanna. Að mati greinarhöfundar er það illa ígrunduð ákvörðun og tímaskekkja að líta sem svo á að stofnun hálendisþjóðgarð sé jákvæð viðbót við íslenska ferðaþjónustu og tæki til verndunar náttúru. Þvert á móti. Innviðir hafa verið byggðir upp allt í kringum landið og mikil fjárfesting hefur átt sér stað í ferðaþjónustu á síðustu árum af frumkvæði einstaklinga og fyrirtækja sem hafa lagt mikið til. Á þessa staði viljum við beina fólki, þar sem við getum veit þjónustu allt árið. Velta má fyrir sér hvort ráðherra leggi þetta ferðaþjónustuspil út til að beina kastljósinu frá hinum raunverulega hvata VG fyrir stofnun hálendisþjóðgarðs sem er að koma í veg fyrir sjálfbæra orkunýtingu í landinu? Við þurfum ekki hálendisþjóðgarð til þess að taka faglega á móti ferðamönnum, aðrar og léttvægari aðgerðir duga til þess. Höfundur er ferðamálafræðingur og oddviti Framsóknarflokksins í Borgarbyggð.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar