Skoðun

Sókn Icelandair Group

Úlfar Steindórsson skrifar

Mikið hefur verið rætt og ritað um stöðu Icelandair Group að undanförnu. Slík umræða kemur ekki á óvart enda um að ræða eitt stærsta fyrirtæki landsins sem er í eigu tæplega 15.000 hluthafa, flestir þeirra íslenskir, og framgangur félagsins á næstu misserum mun hafa töluverð áhrif á viðspyrnu íslensks efnahagslífs í kjölfar COVID-19 faraldursins. Það er því eðlilegt að Íslendingar hafi sterkar skoðanir á málefnum Icelandair og fagnaðarefni að málefnaleg umræða fari fram um stöðu félagsins og framtíð eins og við höfum fengið að kynnast að undanförnu. Sú umræða þarf þó að vera málefnaleg, á rökum reist og gefa rétta mynd af bæði fortíð og framtíð félagsins. Upp á síðkastið hefur umræðan þó farið nokkuð út af braut og tel ég því nauðsynlegt sem stjórnarformaður félagsins að leggja nokkur orð í belg.

Frá því að ég kom inn í stjórn Icelandair Group árið 2010 hefur félagið gengið í gegnum súrt og sætt. Félagið hafði þá nýlega farið í gegnum mikinn öskustrók eftir eldgos í Eyjafjallajökli þar sem starfsmönnum félagsins tókst með mikilli þrautseigju að færa tengimiðstöð félagsins á mettíma svo hægt væri að halda leiðakerfi þess gangandi. Í framhaldinu var sú landkynning sem hlaust af eldgosinu nýtt til markaðssóknar sem markaði upphafið að gríðarlegum vexti í komu erlendra ferðamanna til Íslands. Vart þarf að fjölyrða um þau jákvæðu áhrif sem aukinn fjöldi ferðamanna hafði á efnahag landsins á árunum eftir efnahagshrunið. Að því leyti fóru hagsmunir Icelandair og Íslands í heild sinni saman.

Icelandair er nefnilega íslenskt flugfélag og þannig viljum við hafa það áfram. Yfirgnæfandi meirihluti starfsmanna félagsins eru búsettir á Íslandi og starfsemi félagsins skilar miklu til íslenska þjóðarbúsins í formi skatta og gjalda. Arðgreiðslur félagsins á árunum 2012-2018 skiluðu sér að langmestu leyti til íslenskra hluthafa, sem voru að stórum hluta íslenskir lífeyrissjóðir. Hið íslenska umhverfi sem Icelandair býr við felur í sér ótal tækifæri, m.a. vegna staðsetningar landsins og möguleika til þess að kynna Ísland sem ferðamannastað. Þetta umhverfi felur líka í sér áskoranir þar sem Ísland er fámennt land og heimamarkaðurinn því ekki eins sterkur og hjá öðrum flugfélögum sem reka tengimiðstöð á fjölmennari stöðum. Þá geta ytri aðstæður á borð við sveiflur íslensku krónunnar og hækkun íslenskrar launavísitölu haft áhrif til hækkunar á einingakostnaði Icelandair, líkt og gerðist á árunum 2016-2018.

Óraunhæfur samanburður

Kostnaðaraðhald og stýring verða ætíð lykilþættir í rekstri vel rekins flugfélags. Fara þarf varlega í samanburð á einingakostnaði lítils flugfélags á borð við Icelandair, og flugfélaga sem hafa tengimiðstöð á fjölmennari svæðum og eru hluti af stórum samsteypum flugfélaga. Innan slíkra samsteypa flugfélaga eru ýmsir kostnaðarliðir miðlægir, t.d. hvað varðar flota- og viðhaldsmál, fjármögnun, upplýsingatækni og innkaup aðfanga og njóta þau hagkvæmni stærðar hvað þá liði varðar. Við samanburð á einingakostnaði Icelandair og slíkra flugfélaga þarf því að taka tillit til þeirra þátta ef markmiðið er að halda áfram að reka sjálfstætt flugfélag sem greiðir góð laun og leggur til samfélagsins á fjölmargan hátt. Verkefnið væri auðvelt ef það fæli einungis í sér lækkun einingakostnaðar. Félagið er og verður íslenskt, og því fylgir að við þurfum að fara okkar leið í að keppa alþjóðlega. Markmiðið er að þjóna farþegum á hagkvæman hátt og á sama tíma skapa virði sem skilar sér til hluthafa, starfsfólks og samfélagsins hér heima.

Þá er mikil einföldun að halda því fram að Icelandair sé ávallt verðtaki á markaðnum fyrir tengiflug á milli Evrópu og Norður-Ameríku (VIA markaðurinn). Sérstaða Icelandair á þeim markaði felst í því að geta tengt saman fjölmarga staði í Norður-Ameríku annars vegar og Evrópu hins vegar. Í sumum tilfellum er mikið framboð af beinu flugi milli viðkomandi áfangastaða, t.d. New York og London. Þá tekur verðlagning Icelandair vissulega mið af því að fjölmörg önnur flugfélög bjóða upp á enn betri vöru sem felur í sér styttri ferðatíma. Annað er upp á teningnum ef ekkert beint flug er á milli viðkomandi áfangastaða, t.d. Denver og Bergen. Þá er Icelandair iðulega í þeirri stöðu að bjóða upp á bestu vöruna á markaðinum og er þá ekki verðtaki.

Eins og kynnt var ítarlega í fjárfestakynningu í tengslum við hlutafjárútboð félagsins á síðasta ári, er mikilvægt að leiðakerfisstjórnun félagsins taki mið af markaðs- og rekstraraðstæðum hverju sinni og tryggi þannig rétt framboð af flugi á milli áfangastaða Icelandair beggja megin Atlantshafsins. Þegar íslenska krónan er tiltölulega sterk og verðlagning almennt ósjálfbær á VIA markaðnum á félagið ekki að horfa til vaxtar á þeim markaði. Sérstaklega ekki á áfangastöðum þar sem félagið hefur ekkert samkeppnisforskot. Það voru gerð mikil mistök í stýringu leiðarkerfisins hvað þetta varðar á árinu 2018. Þáverandi forstjóri félagsins axlaði ábyrgð á þeim mistökum og við höfum öll lært af þeim.

Þrátt fyrir að árin 2018-2020 hafi verið krefjandi fyrir Icelandair tel ég fulla ástæðu til þess að vera bjartsýn fyrir því að félagið geti blásið til sóknar á næstu misserum. Félagið hefur komist í gegnum gríðarlega harða og ósjálfbæra samkeppni á Norður-Atlantshafsmarkaðnum, kyrrsetningu Boeing 737-MAX flugvéla og hefur nú alla burði til að standa sterkum fótum eftir fordæmalausan heimsfaraldur. Breytingar á samkeppnisumhverfinu á Norður-Atlantshafsmarkaðnum mun draga úr þeirri ósjálfbæru samkeppni sem var til staðar á þeim markaði og jafnframt felast ótal tækifæri í því að markaðssetja Ísland fyrir erlenda ferðamenn á næstunni.

Öflugir stjórnendur

Ég er ekki síst bjartsýnn á framhaldið vegna þeirra einstaklinga í stjórn félagsins sem hafa öll komið ný inn með ferska vinda á síðustu þremur árum. Guðmundur Hafsteinsson hefur fært félaginu mikla þekkingu á stafrænni þróun, nýtingu gagna og áherslu á upplifun viðskiptavinarins og Svafa Grönfeldt hefur unnið þrekvirki við mótun og innleiðingu nýrrar stefnu hjá félaginu. Nina Jonsson og John F. Thomas komu svo fyrir ári síðan ný inn í stjórnina með gríðarlega þekkingu og reynslu af alþjóðlegum flugrekstri. Það hefur reynst nytsamlegt fyrir félagið og mun hafa enn meira vægi á næstu misserum þegar himnarnir opnast og hægt verður að hefja sókn Icelandair að nýju. Það er dýrmætt fyrir Icelandair að hafa fengið svo reynslumikla stjórnarmenn til félagsins.

Síðast en ekki síst hef ég óbilandi trú á starfsfólki Icelandair en sá mannauður felur í sér helsta samkeppnisforskot félagsins. Sá hópur er leiddur áfram af sterkum forstjóra með skýra framtíðarsýn og sterku stjórnendateymi þar sem valið fólk er í hverju rúmi. Öll munu þau leggja hart að sér til að tryggja öfluga viðspyrnu félagsins þegar eftirspurn á flugmarkaði tekur við sér að nýju.

Á síðustu misserum hafa verið gerðar breytingar innan félagsins sem margir fyrrverandi stjórnendur og fleiri hafa til margra ára talað um að væru nauðsynlegar, en enginn ráðist í fyrr en nú. Góður árangur í hlutabréfaútboði félagsins í fyrra sýndi fram á að fjárfestar hafa mikla trú á stjórnendateyminu enda varð töluverð umframáskrift í útboðinu og hluthafahópurinn fjórfaldaðist. Síðan þá hafa enn fleiri hluthafar, sem hafa trú á félaginu, bæst við hópinn og nálgast fjöldi hluthafa nú 15.000. Hluthafarnir sjá að sóknarfærin eru til staðar fyrir félagið. Það er því ekkert annað í boði fyrir stjórn og stjórnendur en að standa undir þessari ábyrgð og nýta sóknarfærin til hins ítrasta.

Höfundur er stjórnarformaður Icelandair Group.




Skoðun

Sjá meira


×