Segir gagnrýni í garð þolenda afhjúpa kvenhatur Elma Rut Valtýsdóttir skrifar 5. júlí 2021 16:40 Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðasinni, segir tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum og veltir því fyrir sér hvort aðrar leiðir en sakamálaréttarfarið gætu verið vænlegar til árangurs. Vísir/Baldur Helga Baldvins Bjargardóttir, lögfræðingur og aðgerðarsinni, segir þá umræðu sem myndast hefur gegn brotaþolum í kynferðisbrotamálum í athugasemdakerfum undanfarna daga vera virkilega afhjúpandi. Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni. MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Innlent Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Innlent Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Innlent Bein útsending: Skemmtilegustu kappræður kosningabaráttunnar Innlent Svarar Kára fullum hálsi Innlent Ekið á gangandi vegfaranda á Langholtsvegi Innlent FB stækkar og Framsókn aftur á gröfunni Innlent Kostaði umdeilda færslu á síðu flokks sem hann er hættur í Innlent Skilningsleysi fyrrverandi fjármálaráðherra um að kenna Innlent Fleiri fréttir Hraun streymir að langmestu frá Svartsengi Það sem oftast ógildir kjörseðilinn Vonast til að útkljá deilumál í fyrramálið FB stækkar og Framsókn aftur á gröfunni Skilningsleysi fyrrverandi fjármálaráðherra um að kenna Meðferðarheimili fyrsta skrefið að þjónustuþorpi fyrir börn Skaut þremur skotum að dróna Fiskistofu Sauð upp úr í morgunumferðinni Spákaupmenn ásælist vatn meðan fæðuöryggi sé stefnt í voða Ekið á gangandi vegfaranda á Langholtsvegi Jarðakaup fjárfesta ógn við matvælaöryggi og nýtt húsnæði Stuðla Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Fundi frestað hjá kennurum en læknar funda fram á kvöld „Þetta er óhjákvæmilegur meðafli“ Þrjár sviðsmyndir í skoðun en miða við óbreyttan kjördag Nemendur fara í húsnæði KSÍ vegna rakamyndunar Stöðug virkni í eldgosinu frá því í gær Leggja til að rífa skólann því úrbætur yrðu of áhættusamar Lofaði stuðningi og uppskar stuðning kvikmyndagerðarmanna Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Funda vegna slæmrar veðurspár fyrir kjördag Bein útsending: Skemmtilegustu kappræður kosningabaráttunnar Einn með stöðu sakbornings þrátt fyrir tvo þjófa Leggja til að fleiri heilbrigðisstéttir geti gefið út vottorð Tóku fyrstu skóflustunguna að nýrri verknámsaðstöðu í FB Á góðri leið með að landa samningi í dag eða á morgun Komin með skýra mynd af andláti móðurinnar Um 43 prósent vilja aukinn einkarekstur í heilbrigðiskerfinu Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Svarar Kára fullum hálsi Sjá meira
Fjöldi kvenna steig fram um helgina og deildi sögum af kynferðisofbeldi af hálfu þjóðþekkts einstaklings, án þess að koma undir nafni. Ákveðinn hópur fólks hefur gagnrýnt þetta harkalega í athugasemdakerfum fjölmiðla og á samfélagsmiðlum. Helga segir djúpstætt kvenhatur búa þar að baki. „Við elskum strákana okkar og sérstaklega flottu strákana okkar og hefjum þá svo upp til skýjanna, að konur sem stíga fram og hvað þá konur sem stíga nafnlaust fram, við erum til í að slátra þeim.“ Konur ekki almennt að ljúga upp á saklausa menn Hún segir allt of marga efast um sannleiksgildi frásagna þeirra kvenna sem stíga fram. Fyrir þær sakir segir Helga Me-too bylgjurnar vera sérstaklega mikilvægar. „Eins og það sé bara eitthvað sem konur séu bara almennt að gera, að ljúga upp á saklausa, dásamlega, yndislega menn. Þegar svona margar konur opna sig um sína reynslu þá verður vakning. Þá rofar aðeins til í þessari mýtu um konuna sem lýgur. Bíddu þetta eru allar konur.“ Helga telur tímabært að endurskoða það kerfi sem mætir brotaþolum í kynferðisbrotamálum. Þeir fáu brotaþolar sem leiti réttar síns fái yfirleitt ekki áheyrn og í þeim málum þar sem gerendur séu dæmdir, séu dómar gjarnan mildaðir. Þannig bregðist réttarkerfið brotaþolum ítrekað og því veltir Helga fyrir sér hinum ýmsu möguleikum. „Þetta er bæði manneklu vandi og réttarfarsvandi. Þannig hvað eiga brotaþolar að gera?“ Ábyrgðarferli vænlegra en refsing? „Hvað ef brotaþolar gætu kallað gerendur sínar í svona ábyrgðarferli þar sem býðst að fara ekki í fangelsi, heldur að þeir hlusti á brotaþola, axli ábyrgð á því að hafa valdið brotaþola sársauka og greiði allan sálfræðikostnað og allt tjón sem brotaþoli hefur orðið fyrir og sleppi þá við refsingu. Væri það möguleiki?,“ spyr Helga. Hún veltir því einnig fyrir sér hvort vægari refsirammi væri æskilegur. „Refsiramminn er alveg sextán ár. Er það endilega til góðs? Ef fangelsi væri bara eitt ár eða fjársekt, þá væru miklu fleiri sakfelldir.“ Hún telur umræðuna vera lykilatriði í þessum málum og þar sé skrímslavæðing versti óvinurinn. „Það eiga allir mannréttindi, líka þeir sem eru sakaðir um hræðilegustu glæpi, þeir eiga líka mannréttindi. Ég held að rétta leiðin sé ekki útskúfun úr samfélaginu.“ Út frá sinni eigin reynslu sem brotaþoli segir Helga einlæga afsökunarbeiðni og ábyrgð vera það sem mestu máli skiptir. „Ef ég saka þig um að hafa farið yfir mörk, þá vil ég að þú viðurkennir það og biðjist afsökunar á því. Ég vil ekki að þú farir í vörn, ég vil ekki að þú gaslýsir mig og segir að þetta sé ekki þín upplifun. En vil ég endilega að þú fáir aldrei vinnu í útvarpi framar?“ Helga telur jafnframt ólíklegt að nokkur manneskja líti á sig sem kynferðisbrotamann. „Við erum flest með þá sjálfsmynd að við séum gott fólk. Þá skilgreinir fólk sig held ég aldrei sem kynferðisbrotamenn. Það er frekar fórnarlamb rangra ásakana og einhvers konar nornaveiða. Við eigum rosalega erfitt með að líta í eigin barm.“ Hér má hlusta á viðtalið við Helgu í Bítinu í heild sinni.
MeToo Kynferðisofbeldi Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Innlent Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Innlent Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Innlent Bein útsending: Skemmtilegustu kappræður kosningabaráttunnar Innlent Svarar Kára fullum hálsi Innlent Ekið á gangandi vegfaranda á Langholtsvegi Innlent FB stækkar og Framsókn aftur á gröfunni Innlent Kostaði umdeilda færslu á síðu flokks sem hann er hættur í Innlent Skilningsleysi fyrrverandi fjármálaráðherra um að kenna Innlent Fleiri fréttir Hraun streymir að langmestu frá Svartsengi Það sem oftast ógildir kjörseðilinn Vonast til að útkljá deilumál í fyrramálið FB stækkar og Framsókn aftur á gröfunni Skilningsleysi fyrrverandi fjármálaráðherra um að kenna Meðferðarheimili fyrsta skrefið að þjónustuþorpi fyrir börn Skaut þremur skotum að dróna Fiskistofu Sauð upp úr í morgunumferðinni Spákaupmenn ásælist vatn meðan fæðuöryggi sé stefnt í voða Ekið á gangandi vegfaranda á Langholtsvegi Jarðakaup fjárfesta ógn við matvælaöryggi og nýtt húsnæði Stuðla Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Fundi frestað hjá kennurum en læknar funda fram á kvöld „Þetta er óhjákvæmilegur meðafli“ Þrjár sviðsmyndir í skoðun en miða við óbreyttan kjördag Nemendur fara í húsnæði KSÍ vegna rakamyndunar Stöðug virkni í eldgosinu frá því í gær Leggja til að rífa skólann því úrbætur yrðu of áhættusamar Lofaði stuðningi og uppskar stuðning kvikmyndagerðarmanna Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Funda vegna slæmrar veðurspár fyrir kjördag Bein útsending: Skemmtilegustu kappræður kosningabaráttunnar Einn með stöðu sakbornings þrátt fyrir tvo þjófa Leggja til að fleiri heilbrigðisstéttir geti gefið út vottorð Tóku fyrstu skóflustunguna að nýrri verknámsaðstöðu í FB Á góðri leið með að landa samningi í dag eða á morgun Komin með skýra mynd af andláti móðurinnar Um 43 prósent vilja aukinn einkarekstur í heilbrigðiskerfinu Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Svarar Kára fullum hálsi Sjá meira