Sak­sóknarar lýstu stofnanda Thera­nos sem gráðugum svika­hrappi

Holmes er sökuð um stórfelld svik og blekkingar sem hafi kostað fjárfesta Theranos hundruð milljóna dollara og valdið saklausu fólki sem fékk rangar niðurstöður úr blóðprufum ómældum þjáningum. 

Um árabil lofaði hún upp í ermina á sér að Theranos hefði þróað tækni sem gerði því kleift að gera hundruð blóðrannsókna með einu tæki og úr aðeins einum eða örfáum blóðdropum.  Bandarísk yfirvöld hófu rannsókn á Theranos eftir röð uppljóstrana um að ekki væri allt með felldu innan veggja fyrirtækisins í Wall Street Journal. 

Fyrirtækið var leyst upp árið 2018 og Holmes og Ramesh „Sunny“ Balwani, framkvæmdastjóri og fyrrverandi kærasti hennar, voru ákærð fyrir svik. Holmes neitar allri sök en gæti átt yfir höfði sér allt að tuttugu ára fangelsi verði hún fundin sek. Réttað er yfir þeim Holmes og Balwani hvoru í sínu lagi.

Laug um tæknina, leyfi og stöðu fyrirtækisins

Við upphaf réttarhaldanna fullyrti Robert Leach, saksóknari, að Holmes og Balwani hafi snúið sér að svikum eftir að stór lyfjafyrirtæki höfnuðu samstarfi við Theranos og fé þess var uppurið árið 2009. Þau hafi logið um blóðrannsóknirnar og dregið upp falska mynd af stöðu fyrirtækisins til þess að sannfæra fjárfesta um að leggja fyrirtækinu til milljónir dollara á milli 2010 og 2015.

Á meðal lyganna var að lyfjarisinn Pfizer hefði vottað blóðprufutæknina, Bandaríkjaher notaði tæki fyrirtækisins á vígvellinum og að Theranos þyrfti ekki leyfi frá Matvæla- og lyfjastofnun Bandaríkjanna fyrir tækninni.

Þá sannfærði Holmes apótekakeðjuna Walgreens um að koma upp blóðrannsóknastöðvum frá Theranos í verslunum sínum þrátt fyrir að henni væri ljóst að tæknin virkaði ekki sem skyldi og að rannsóknirnar féllu ítrekað á gæðaprófi.

„Þetta mál snýst um svik, um lygar og svindl til að komast yfir fé,“ sagði Leach í opnunarræðu sinni, að sögn AP-fréttastofunnar.

Barnalegt vanmat

Verjendur Holmes lýstu henni aftur á mót sem einfaldri viðskiptakonu sem hefði farið með fyrirtæki á hausinn. Hún hafi aldrei ætlað að blekkja neinn en hún hafi af barnaskap vanmetið þær áskoranir sem fyrirtækið stóð frammi fyrir.

„Það er ekki glæpur að mistakast. Að reyna þitt besta og vanta herslumuninn er ekki glæpur,“ sagði Lance Wade, einn verjenda Holmes, að sögn breska ríkisútvarpsins BBC.

Í greinargerðum sem verjendur hafa skilað inn í málinu lögðu þeir grunninn að því að halda því fram að sumar þeirra hæpnu fullyrðinga um ágæti Theranos-tækninnar hafi Holmes sett fram undir áhrifum frá Balwani. Hann hafi beitt Holmes andlegu og kynferðislegu ofbeldi um árabil. Því hefur Balwani neitað.

Búist er við að réttarhöldin yfir Holmes gætu staðið yfir í nokkra mánuði. Á annað hundrað mögulegra vitna eru á lista saksóknara og verjenda. AP segir að lykilvitni saksóknara gæti verið fyrrverandi fjármálastjóri Theranos sem segir að tekjur fyrirtækisins hafi aðeins verið um 650.000 dollarar, jafnvirði um 83 milljóna íslenskra króna. Þrátt fyrir það sagði Holmes fjárfestum og öðrum að Theranos myndi afla sér tekna upp á 140 milljónir dollara, jafnvirði hátt í átján milljarða króna, árið 2014.