Fimm mýtur um launa­samninga og góð ráð til að fá launa­hækkun

Einn þeirra sérfræðinga sem hefur getið sér góðs orðs sem sérlegur ráðgjafi fólks í ráðningum, vinnu og starfsframa heitir Brian Liou, en hann er forstjóri fyrirtækis sem heitir Rora og telst til eins af helstu áhrifafyrirtækja í Bandaríkjunum að mati Forbes.

Liou þessi hefur aðstoðað fjöldann allan af fólki í launasamningum, sem hann segir í flestum tilfellum hægt að semja um. Forsendurnar þurfa þó alltaf að vera réttar: Að við metum framlag okkar og árangur í starfi þess eðlis, að hærri laun séu eðlileg og réttmæt krafa.

Það eru hins vegar fimm mýtur um launasamninga sem Liou segir algengar og eru þess eðlis að þær hræða fólk frá því að taka samtalið um launahækkun. 

1. Launin þín ákvarðast af markaðinum

Það er eðlilegt að við veltum fyrir okkur hvert virði starfið okkar er eða hvað er verið að greiða „almennt“ á vinnumarkaði fyrir vinnu eins og okkar.

En það er hins vegar algengur misskilningur hjá fólki að telja þessar launaupphæðir meitlaðar í stein.

Vissulega miða atvinnurekendur við einhver viðmið. En ef þú ímyndar þér að launin þín geti ráðist með svipuðum hætti og hlutabréf þróast snýst þetta allt um væntingar og virði.

Hvaða virði þú getur gefið vinnustaðnum þínum og hvaða væntingar vinnuveitandinn hefur til þín um árangur og afköst.

Sem þýðir að þú þarft með markvissum hætti að sýna það alla daga að þú ert vel þess virði.

Góð ráð:

Hafðu í huga að það er verkefni vinnuveitandans þíns að skila sem bestum rekstri. Þess vegna er það eðlilegt að viðkomandi yfirmaður mun alltaf reyna að semja um sem hagstæðust laun fyrir vinnustaðinn.

Gott ráð er að biðja alltaf um 15% hærri upphæð en þú ætlar þér að reyna að semja um. Og alltaf að nefna hærri upphæð en vinnuveitandinn leggur til.

2. Launin þín eru nú þegar í hæsta launaflokki

Margir kannast við þau svör vinnuveitandans að ekki sé hægt að hækka launin vegna þess að þú ert nú þegar kominn upp í topp: Já, ert með laun í hæsta launaflokki og því ekkert hægt að gera.

Ef þú ert ekki ánægð/ur með launin þín, er ekki þar með sagt að þú eigir ekki að taka samtalið og semja um launahækkun eða einhverjar breytingar. 

Góð ráð:

Það er miklu algengara en fólk heldur að samið er um hærri laun, þrátt fyrir að áður hafi verið sagt að viðkomandi sé kominn upp í topp í launaflokki.

Oft snúast samningar þá bara um að hugsa aðeins út fyrir boxið. Því ef þú veist að þú ert meira virði en launin þín segja til um, er alltaf hægt að finna einhverja leið.

Spurningin er því ekki hvort þessi leið sé til staðar, heldur hver hún er.

Gæti svarið til dæmis falist í einhverri breytingu á stöðuheiti? Nýrri skilgreiningu á starfinu? Að yfirmaður yfirmannsins þíns, gefi grænt ljós? Eða væri hægt að semja um bónus eða hlunnindi miðað við að þú náir X árangri í starfi?

3. Atvinnutilboð frá öðrum myndi hjálpa

Suma dreymir um að geta sagt yfirmanni sínum að þeir hafi fengið starfstilboð frá öðrum og geti þar með nýtt sér það tilboð til að knýja fram launahækkun og nýja samninga.

Þótt þetta eigi vissulega stundum við, er þetta ekkert endilega besta leiðin. Reyndar langt því frá.

Góð ráð:

Ef þú hefur í raun fengið starfstilboð frá öðrum, er mikilvægt að þú gefir ekki upp hvaða laun þér voru boðin þar. Að þessu mun vinnuveitandinn þinn þó spyrja um. Frekar en að gefa upp þau laun, skaltu taka launasamningana á þeim forsendum að þú viljir fá að vita hvað vinnuveitandinn metur þig á, óháð launatilboði frá öðrum.

Því jú, um það snýst málið í raun: Þitt virði, þitt framlag.

Verkefnið þitt felst því í að þú hugsir það vel hvaða laun þú værir sátt/ur við að fá, miðað við þitt vinnuframlag og árangur. Það er síðan sú upphæð sem þú átt að setjast niður til að ræða og reyna að ná samningum um.

Notaðu launatilboð annars aðila aðeins í samningum, ef aðrar leiðir hafa verið þrautreyndar.

4. Það er ekki við hæfi að biðja um launahækkun

Þá er það tilfinningin sem margir þekkja: Það er bara ekki við hæfi að biðja um launahækkun. Sérstaklega ekki eins og staðan er í dag.

Sumir upplifa hreinlega skömmustutilfinningu yfir tilhugsuninni einni saman.

Þegar þessi tilfinning kemur yfir mann er ágætt að muna að eðli fyrirtækjarekstrar er að vera alltaf að semja um alla skapaða hluti. Og endursemja!

 Góð ráð:

Leitaðu ráða hjá öðrum. Ef þú til dæmis þekkir einhvern sem hefur verið stjórnandi lengi, prófaðu að leita ráða hjá viðkomandi og fáðu hann/hana til að skýra það út hvernig fyrirtæki eru alltaf að semja, endursemja eða reyna að ná hagræðingum. Þannig skilur þú hugsunarhátt rekstraraðilans betur, þar með talið hvers virði það er fyrir vinnustaðinn að missa ekki frá sér sitt besta fólk!

Eins er gott að leita ráða hjá vini sem þú veist að hefur náð góðum árangri í launasamningum.

Oft kemur líka í ljós að þegar þú leitar ráða hjá öðrum, kveikir fólk á því að það getur skilað árangri eitt og sér að taka skrefið og opna samtalið.

5. Það er enginn sem getur hjálpað mér

Vinnuveitendur eru almennt algjörir sérfræðingar á sínu sviði; hafa góða yfirsýn, þekkja reksturinn, markaðinn og kunna að semja.

Þegar stórar áskoranir blasa við, er algengt að stjórnendur leiti ráða hjá öðrum. Til dæmis ráðgjöfum.

Og þar sem launin eru stór áskorun fyrir þig, hvers vegna ættir þú ekki að gera slíkt hið sama?

Góð ráð:

Stundum snýst það að fá aðstoð við launasamninga um leiðir til að efla sjálfstraustið þitt þannig að þú standir betur með sjálfum þér og semjir um þau laun sem þú veist að þú stendur undir.

Markþjálfi eða lífsþjálfi gæti til dæmis verið aðili fyrir þig. Því allt sem við getum gert fyrir okkur sjálf, eflir okkur. Og þegar að við búum yfir sjálfstrausti og líður vel, erum við betri í að leysa úr verkefnum eins og að biðja um launahækkun.

Eins gæti verið leið að vera með mentor sem er tilbúinn til að gefa þér góð ráð fyrir starfsframann, þar á meðal um launasamninga.