Stöndum þriðju vaktina saman! Ragnar Þór Ingólfsson skrifar 5. nóvember 2021 09:30 VR er þessa dagana að fara í gang með herferð um hugtakið þriðju vaktina og það andlega álag sem fylgir henni. En hvað er þriðja vaktin og af hverju er VR að vekja athygli á þessu? Það er vel hægt að ímynda sér að þriðja vaktin sé að vera eins konar framkvæmdastjóri eða verkstjóri heimilisins, það er að segja að vera sá aðili sem hefur yfirumsjón með og verkstýrir verkaskiptingunni inni á heimilinu. Að allt gangi smurt í hinu daglega lífi. Rannsóknir sýna að konur standa þriðju vaktina að mestu leyti einar og sú byrði sem fylgir því að vera á vaktinni allan sólarhringinn hefur mikið andlegt álag í för með sér. Því þriðju vaktinni lýkur aldrei, frá því farið er í vinnu (fyrsta vaktin) og þar til heim er komið og heimilisstörfin taka við (önnur vaktin) þá er þriðja vaktin í gangi allan sólarhringinn. Þriðja vaktin heima hjá mér Persónulega hafði ég gefið þessu lítinn gaum og talið verkaskiptinguna á mínu heimili nægjanlega jafna til að skilgreina okkur hjónin sem jöfn. Það var svo fyrir nokkrum mánuðum sem jafnréttisnefnd VR fór að vinna verkefni um þriðju vaktina og ég heyrði þetta hugtak fyrst. Þriðja vaktin? Þetta vakti strax athygli mína og ég vissi ekki þá að þetta ætti eftir að gjörbreyta því hvernig ég nálgast verkefnin heima fyrir. Það er nefnilega þannig að Guðbjörg konan mín hefur bara séð um þetta. Hún bókar samkvæmisdansinn fyrir dótturina með öllu sem því fylgir og rafíþróttirnar hjá stráknum. Hún minnir mig stanslaust á að sækja og skutla, eins og ég myndi bara gleyma því ef ég fengi ekki stanslausar áminningar! Guðbjörg skipuleggur öll frí fjölskyldunnar og ferðir, er í samskiptum við aðra foreldra og ruglast aldrei á nöfnum á vinum barna okkar. Hún hugsar sex til 12 mánuði fram í tímann en ég sex til 12 daga sem er líklega skýringin á því hvers vegna mér tekst aldrei að koma henni á óvart eða plana nokkurn skapaðan hlut, því hún er löngu búin að því! Verkaskiptingin hjá okkur á fyrstu og annarri vaktinni er jöfn og ef hallar á annað okkar þá vegur hitt það upp, en sama var ekki uppi á teningnum með þriðju vaktina. Við höfum rætt mikið um það hvernig við getum bætt okkur og jafnað þetta ósýnilega álag sem þriðja vaktin skapar, þetta álag sem vert er að deila jafnt eins og við deilum öllu öðru sem við gerum. Þetta var pínu snúið í fyrstu fyrir Guðbjörgu „skipulagsgúrú“ sem átti erfitt með að leggja mikilvæg fjölskyldumál í hendurnar á „þetta reddast“ gaurnum. En þetta er að koma hjá okkur. Ég fæ reyndar ekki að skipuleggja sumarfríin og hún fær ekki að skipuleggja framkvæmdir heima fyrir og erum við bæði enn í hönnunarhlutverkum í þessum verkefnum. En vonandi breytist það líka. Ég fæ þó ekki lengur stöðugar áminningar um hvað ég á að gera, hvernig og hvenær. Hvort börnin séu ekki örugglega farin í skólann á morgnana þegar hún mætir kl. 7 í vinnu og hverja og hvað ég á að sækja eða fæ sendan innkaupalista um hvað á að kaupa og hvað ekki. Ég finn meira út úr þessu sjálfur. Það er furðu einfalt að setja sig inn í þessi mál en þetta er auðvitað alveg aukaálag. Nú er ég til dæmis í meiri samskiptum við aðra foreldra og nokkurn veginn með það á hreinu hvað börnin þeirra heita. Af hverju erum við að tala um þetta? Fólk veltir því kannski fyrir sér hvers vegna stéttarfélag er að beita sér í málefni sem snýr ekki beint að vinnumarkaðnum, heldur heimilum fólks. Það er mjög auðvelt að svara því en til þess að konur og karlar séu jöfn þá verðum við að líta út fyrir vinnumarkaðinn því hann er ekki einangruð stærð. Fjölmargar rannsóknir sýna að álag á konum vegna heimilisstarfa og ábyrgðar á heimili og fjölskyldu hefur áhrif á atvinnuþátttöku og framgang í starfi, veldur streitu og leiðir jafnvel til kulnunar. Þetta er samfélagslegt mál sem snertir okkur öll. VR hefur lengi barist fyrir jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði og mun halda áfram að gera það þar til jafnrétti næst að fullu. Innan félagsins starfar jafnréttisnefnd sem er mjög virk og öflug og auglýsingaherferðin sem nú lítur dagsins ljós er afrakstur frábærs starfs innan nefndarinnar. Stöndum þriðju vaktina saman! Það er vel hægt að standa þriðju vaktina saman og deila hugrænu byrðinni og sjálfsagt að ef fólk er í sambúð eða gift að það deili ábyrgðinni sem fylgir heimilislífinu. Í tilfelli okkar Guðbjargar þurfti ég að koma meira inn í þessi verkefni og hún að sama skapi að treysta mér til þess og hleypa mér inn í þau. Mestu máli skiptir er að við erum meðvituð um þriðju vaktina og það álag sem henni fylgir. Við reynum eftir fremsta megni að minna hvort annað á ef við gleymum okkur og vegum hvort annað upp. Ég hvet félagsfólk VR til þess að skoða vefinn okkar, vr.is en þar er að finna nánari skilgreiningar á vaktarhugtökunum auk alls kyns fróðleiks um þriðju vaktina og hugræna byrði. Höfundur er formaður VR. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Ingólfsson Jafnréttismál Vinnumarkaður Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
VR er þessa dagana að fara í gang með herferð um hugtakið þriðju vaktina og það andlega álag sem fylgir henni. En hvað er þriðja vaktin og af hverju er VR að vekja athygli á þessu? Það er vel hægt að ímynda sér að þriðja vaktin sé að vera eins konar framkvæmdastjóri eða verkstjóri heimilisins, það er að segja að vera sá aðili sem hefur yfirumsjón með og verkstýrir verkaskiptingunni inni á heimilinu. Að allt gangi smurt í hinu daglega lífi. Rannsóknir sýna að konur standa þriðju vaktina að mestu leyti einar og sú byrði sem fylgir því að vera á vaktinni allan sólarhringinn hefur mikið andlegt álag í för með sér. Því þriðju vaktinni lýkur aldrei, frá því farið er í vinnu (fyrsta vaktin) og þar til heim er komið og heimilisstörfin taka við (önnur vaktin) þá er þriðja vaktin í gangi allan sólarhringinn. Þriðja vaktin heima hjá mér Persónulega hafði ég gefið þessu lítinn gaum og talið verkaskiptinguna á mínu heimili nægjanlega jafna til að skilgreina okkur hjónin sem jöfn. Það var svo fyrir nokkrum mánuðum sem jafnréttisnefnd VR fór að vinna verkefni um þriðju vaktina og ég heyrði þetta hugtak fyrst. Þriðja vaktin? Þetta vakti strax athygli mína og ég vissi ekki þá að þetta ætti eftir að gjörbreyta því hvernig ég nálgast verkefnin heima fyrir. Það er nefnilega þannig að Guðbjörg konan mín hefur bara séð um þetta. Hún bókar samkvæmisdansinn fyrir dótturina með öllu sem því fylgir og rafíþróttirnar hjá stráknum. Hún minnir mig stanslaust á að sækja og skutla, eins og ég myndi bara gleyma því ef ég fengi ekki stanslausar áminningar! Guðbjörg skipuleggur öll frí fjölskyldunnar og ferðir, er í samskiptum við aðra foreldra og ruglast aldrei á nöfnum á vinum barna okkar. Hún hugsar sex til 12 mánuði fram í tímann en ég sex til 12 daga sem er líklega skýringin á því hvers vegna mér tekst aldrei að koma henni á óvart eða plana nokkurn skapaðan hlut, því hún er löngu búin að því! Verkaskiptingin hjá okkur á fyrstu og annarri vaktinni er jöfn og ef hallar á annað okkar þá vegur hitt það upp, en sama var ekki uppi á teningnum með þriðju vaktina. Við höfum rætt mikið um það hvernig við getum bætt okkur og jafnað þetta ósýnilega álag sem þriðja vaktin skapar, þetta álag sem vert er að deila jafnt eins og við deilum öllu öðru sem við gerum. Þetta var pínu snúið í fyrstu fyrir Guðbjörgu „skipulagsgúrú“ sem átti erfitt með að leggja mikilvæg fjölskyldumál í hendurnar á „þetta reddast“ gaurnum. En þetta er að koma hjá okkur. Ég fæ reyndar ekki að skipuleggja sumarfríin og hún fær ekki að skipuleggja framkvæmdir heima fyrir og erum við bæði enn í hönnunarhlutverkum í þessum verkefnum. En vonandi breytist það líka. Ég fæ þó ekki lengur stöðugar áminningar um hvað ég á að gera, hvernig og hvenær. Hvort börnin séu ekki örugglega farin í skólann á morgnana þegar hún mætir kl. 7 í vinnu og hverja og hvað ég á að sækja eða fæ sendan innkaupalista um hvað á að kaupa og hvað ekki. Ég finn meira út úr þessu sjálfur. Það er furðu einfalt að setja sig inn í þessi mál en þetta er auðvitað alveg aukaálag. Nú er ég til dæmis í meiri samskiptum við aðra foreldra og nokkurn veginn með það á hreinu hvað börnin þeirra heita. Af hverju erum við að tala um þetta? Fólk veltir því kannski fyrir sér hvers vegna stéttarfélag er að beita sér í málefni sem snýr ekki beint að vinnumarkaðnum, heldur heimilum fólks. Það er mjög auðvelt að svara því en til þess að konur og karlar séu jöfn þá verðum við að líta út fyrir vinnumarkaðinn því hann er ekki einangruð stærð. Fjölmargar rannsóknir sýna að álag á konum vegna heimilisstarfa og ábyrgðar á heimili og fjölskyldu hefur áhrif á atvinnuþátttöku og framgang í starfi, veldur streitu og leiðir jafnvel til kulnunar. Þetta er samfélagslegt mál sem snertir okkur öll. VR hefur lengi barist fyrir jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði og mun halda áfram að gera það þar til jafnrétti næst að fullu. Innan félagsins starfar jafnréttisnefnd sem er mjög virk og öflug og auglýsingaherferðin sem nú lítur dagsins ljós er afrakstur frábærs starfs innan nefndarinnar. Stöndum þriðju vaktina saman! Það er vel hægt að standa þriðju vaktina saman og deila hugrænu byrðinni og sjálfsagt að ef fólk er í sambúð eða gift að það deili ábyrgðinni sem fylgir heimilislífinu. Í tilfelli okkar Guðbjargar þurfti ég að koma meira inn í þessi verkefni og hún að sama skapi að treysta mér til þess og hleypa mér inn í þau. Mestu máli skiptir er að við erum meðvituð um þriðju vaktina og það álag sem henni fylgir. Við reynum eftir fremsta megni að minna hvort annað á ef við gleymum okkur og vegum hvort annað upp. Ég hvet félagsfólk VR til þess að skoða vefinn okkar, vr.is en þar er að finna nánari skilgreiningar á vaktarhugtökunum auk alls kyns fróðleiks um þriðju vaktina og hugræna byrði. Höfundur er formaður VR.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar