Yfirkjörstjórn í Norðvesturkjördæmi gerði hlé á fundi sínum sunnudaginn 26. september klukkan 7:35 en yfir fimm klukkustundir liðu þangað til hún kom saman aftur um klukkan 13:00. Að sögn undirbúningsnefndarinnar liggur fyrir að á meðan voru kjörgögn geymd í opnum kössum í sal Hótel Borgarness þar sem ekki var læst að öllu leyti eða innsiglað og öryggismyndavélar náðu ekki til.
„Jafnframt liggur fyrir að fjórir starfsmenn hótelsins höfðu aðgang að því svæði þar sem kjörgögnin voru geymd. Þá er ekki ljóst hvenær bakdyrum í talningarsal var læst. Loks liggur fyrir að þegar oddviti yfirkjörstjórnar mætti á talningarsvæðið kl. 11.59 var hann einn þar til næsti kjörstjórnarmaður kom kl. 12.35.
Samkvæmt upplýsingum lögreglu var starfsfólk hótelsins á sama tíma á ferðinni inn og út úr fremri sal. Sé þetta allt virt verður að telja að alvarlegur annmarki hafi verið á vörslu kjörgagnanna,“ segir í greinargerð nefndarinnar sem var birt á vef Alþingis í dag.
Nefndin tekur ekki afstöðu til þess hvort ætla megi að þessi ágalli hafi haft áhrif á úrslit kosninganna og segir það koma í hlut kjörbréfanefndar að leggja fram tillögur um afgreiðslu kjörbréfa byggðar á máti á áhrifum fyrirliggjandi annmarka. Níu þingmenn voru skipaðir í kjörbréfanefnd í dag sem tekur við niðurstöðum undirbúningsnefndarinnar.
Ekki sammála um hvaða áhrif ágallinn hefur
Ólík sjónarmið komu fram innan hennar um það hvernig meta skuli áhrif annmarkans á úrslit kosninganna.
Annars vegar hefur verið fullyrt að fyrir hendi séu nægar upplýsingar til að fullyrða að þessi annmarki hafi ekki haft áhrif á úrslit kosninganna og þau endurspegli þar með lýðræðislegan vilja kjósenda í Norðvesturkjördæmi. Er þá byggt á því að engar vísbendingar hafi komið fram um að átt hafi verið við kjörgögn.
Hins vegar hefur það sjónarmið komið fram í nefndinni að ekki hafi tekist að sýna fram á að kjörgögn hafi verið varin á meðan yfirkjörstjórn var fjarverandi. Því sé fyrir hendi annmarki sem gæti hafa haft áhrif á úrslit kosninganna þar sem tölur breyttust milli talninga. Því sé ekki tryggt að úrslit kosninganna lýsi vilja kjósenda í kjördæminu.
Loks er það sjónarmið að ekki hafi annað komið fram en að kjörgögnin hafi verið varin og því beri að mæla fyrir um endurtalningu atkvæða í þriðja sinn að gættum ákvæðum kosningalaga. Með því megi ráða bót á þeim annmörkum sem hafi verið til staðar milli fyrri og seinni talningar.
Slæleg skráning í gerðabók kallaði á umfangsmeiri athugun
Undirbúningsnefndin tiltekur sömuleiðis fleiri annmarka í greinargerð sinni. Til að mynda hafi verið ágallar á því hvernig yfirkjörstjórn brást við þegar í ljós kom að misbrestur var í flokkun atkvæða hjá C-lista Viðreisnar. Meðal annars hafi umboðsmenn átt að vera viðstaddir athugun yfirkjörstjórnar á níu atkvæðaseðlum merktum Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki sem flokkaðir voru með atkvæðum Viðreisnar.
Þá er gerð athugasemd við færslu gerðabókar sem hafi ekki verið í samræmi við ákvæði laga um kosningar til Alþingis.
„Að mati nefndarinnar hefur rannsókn hennar orðið umfangsmeiri en þörf hefði verið á ef jafnóðum hefðu verið skráð þau atvik sem vörðuðu framgang talningar atkvæða og ákvarðanir yfirkjörstjórnar þar að lútandi. Verður að telja þennan annmarka umtalsverðan.“
Almennt telur nefndin vera annmarka á viðveru umboðsmanna framboðslista. Á það til dæmis við þegar flokkun atkvæða hófst fyrir luktum dyrum, en samkvæmt bókun í gerðabók yfirkjörstjórnar má ráða að umboðsmenn voru fyrst viðstaddir talningu atkvæða eftir að kjörfundi lauk klukkan 22:00.
Að sögn nefndarinnar verður ekki ráðið af gerðabók yfirkjörstjórnar um fjarveru þeirra umboðsmanna sem ekki voru viðstaddir talninguna og hvort reynt hafi á að tilnefndir væru aðrir í þeirra stað. Loks skorti á að gerð væri grein fyrir viðveru umboðsmanna er yfirkjörstjórn úrskurðaði um gildi ágreiningsseðla.
Að mati undirbúningsnefndarinnar verður ekki komist að þeirri niðurstöðu að annmarkar á því hvernig brugðist var við flokkun atkvæða, færslu gerðabókar eða viðveru umboðsmanna hafi haft áhrif á úrslit kosninganna.
