Fátækt, stjórnleysi og svall í villta vestri norðursins Forlagið 29. nóvember 2021 08:53 Hallgrímur Helgason Sextíu kíló af kjaftshöggum Sextíu kíló af kjaftshöggum eftir Hallgrím Helgason er bók vikunnar á Vísi. „Skáldsögur geta verið bestu tímavélarnar, þær soga mann inn í annan heim og horfinn tíma. Það er líka eins og sögulegar skáldsögur búi yfir annarri vídd en venjulegar skáldsögur, fortíðin býður upp á aukið frelsi og dýpt. Höfundurinn beinir ljósgeisla úr nútímanum og inn í fortíðina og þar hittir það fyrir einhverskonar þjóðarspegil sem kastar ljósinu til baka. Lesandinn mátar hið liðna við eigið líf og sér það kannski í nýju ljósi enda er höfundurinn að alltaf að tala við eigin samtíma,“ segir Hallgrímur Helgason rithöfundur en nýjasta bók hans Sextíu kíló af kjaftshöggum gerir nákvæmlega þetta. Sögusviðið sem lifnar fyrir lesandanum er upphaf tuttugustu aldar og einstakir uppgangstímar í íslensku samfélagi eftir mörghundruð ára kyrrstöðu í myrkum torfbæjum. Bókin er framhald bókarinnar Sextíu kíló af sólskini sem kom út árið 2018. „Við höldum áfram með söguna og sömu persónur, þótt allnokkrar hafi reyndar dáið í síðustu bók. Gestur er fluttur með fjölskylduna yfir fjörðinn, á Eyrina í lítinn torfbæ og baslar þar í fátækt, 18 ára fyrirvinna fimma manna heimilis. Útlitið er frekar dökkt þangað til vaskir útvegsmenn bjóðast til að kaupa gamla landið hinumegin við fjörðinn, þar sem snjóflóð féll í fyrra bindi. Gestur vill selja en fósturfaðir hans, Lási, þvertekur fyrir það, „maður selur ekki ógæfu sína,“ segir gamli maðurinn.“ Hallgrímur segir þetta tímabil Íslandssögunnar magnað söguefni og bókin lýsir ferðalagi þjóðarinnar út úr torfbæjunum og inn í raflýstan nútímann. Þjóðin þurfi að meðtaka nýja tækni, flytja í öðruvísi hús og miklar áskoranir fylgja því að aðlagast ótrúlegum tækninýjungum og örum þjóðfélagsbreytingum. Menningarlegur suðupottur Siglufjarðar á síldarárunum sé einstök uppspretta ævintýra. „Bókin gerist á svokölluðum „Norðmannatíma“ sem ríkti á Sigló í upphafi síðustu aldar. Norðmenn voru einráðir í síldinni á fimmtán ára tímabili og þarna gátu verið þúsundir norskra sjómanna í landlegu í einu og jafnmargir Íslendingar. Þetta var villta vestur norðursins, algjört stjórnleysi, svall og bara ein lögga á staðnum. Þetta er heillandi sögusvið og allt leyfilegt. Þessi menningarpottur var líka svo mikil sprengja eftir þúsund ára stöðnun. Allt jafnvægi raskast, sveitamenn þyrpast á mölina, konur fara að vinna utan heimilis og utan dyra og voru allt í einu taldar meginstoðir í efnahagslífi þjóðarinnar. Krár og spilavíti spruttu upp í bænum og sumir segja vændishús líka. Konur voru reyndar gagnrýndar fyrir að vera með Norðmönnum og mikið talað um hverskonar Sódóma Siglufjörður væri. Sú umræða var kannski ekki alveg sanngjörn, en þetta var vissulega hressilegt partý,“ segir Hallgrímur. Auðvelt hafi verið að afla heimilda í söguna en gullgrafarabærinn Siglufjörður var fljótur að efna til dagblaðaútgáfu. Fréttir og blaðagreinar gefi mynd af mannlífinu. „Það er til ógrynni af efni frá þessu tímabili og mestivandinn er að vinsa úr. Á Bókasafni Fjallabyggðar fann ég afrit af bréfum fyrsta síldarútgerðarmannsins, Hans Söbstad, sem heitir Johan Södal í bókinni. Að handleika þau var eins og að þreifa á þessum horfna veruleika. Þá geta hugmyndir að heilum köflum kviknað út frá örfrétt og fróðleikur og skáldskapur hrærast saman í einn graut sem gerir þetta skemmtilegt. Draumurinn er að lesandinn geti gleymt sér í sögunni og sjái hana fyrir sér eins og kvikmynd. Söguhetjan gengur í gegnum ýmislegt, stundum gengur vel, til dæmis í ástamálunum framan af, en hann er 18 ára í upphafi þessarar bókar og uppgötvar bæði ástina og kynlífið. En baslið er mikið og hann þráir mikið að komast með fjölskylduna úr torfbænum og í timburhús. Maður reynir að búa til réttu blönduna af kómík og drama,“ segir Hallgrímur. Sextíu kíló af kjaftshöggum var þrjú ár í skrifum en er ekki eina bók Hallgríms í jólabókaflóðinu. „Það má kalla þetta uppskerutíma hjá mér. Tilviljanir og Covid-frestanir ullu því að ég er eiginlega með fjórar bækur í flóðinu og myndlistarsýningu í Neskirkju að auki. Svo liggja bæði ljóðabækur hálfkláraðar sem bíða, sem og skáldsöguhugmyndir. Ég hef aldrei upplifað ritstíflu, 7, 9, 13, bank, bank, og þegar maður vinnur að stóru verki eins og Sextíu kílóum, sem er lengi í vinnslu, þá fær maður auðvitað margar hugmyndir að öðru á meðan. Og sumar þeirra eru ekki dauðar ennþá. Ég veit ekki hvað verður næst hjá mér en þar til það kemur í ljós er ég að lesa inn hljóðbókina og mála myndir. Það er mikil núvitund í því, kúpla sig út úr jólabókaflóðinu og gleyma öllum tölvupóstum og símskeytum í nokkra klukkutíma á dag,“ segir Hallgrímur sem birtir ný myndverk á Instagram-síðu sinni hallgrimur.artist. Verður framhald á sögu Gests og fjölskyldu hans? „Þetta er ekki búið, síðasta setning bókarinnar leyfir það ekki.“ Menning Bókmenntir Bókaútgáfa Mest lesið Falska söngkonan á leið í meðferð Lífið „Unun að troðið sé á manni þegar svona er“ Lífið Erfið lífsreynsla að þurfa að yfirgefa heimili sitt Lífið Eva segir lífið betra með Kára Stefáns Lífið Gísli Pálmi í fótbolta með Barry Keoghan Lífið Tíu myndarleg einbýlishús á höfuðborgarsvæðinu Lífið Sara Davíðs fann ástina í örmum flugstjóra Lífið Hélt niðri í sér hlátrinum yfir fölskum þjóðsöngnum Lífið Hildur Vala og Kjartan keyptu raðhús í Fossvogi Lífið Logi Bergmann var tekinn Lífið Fleiri fréttir Má augnskugginn þinn fara í kringum augun? Myndaveisla frá Kótilettunni þar sem Bylgjulestin var í beinni Spennandi ferðir til Taílands og Balí í haust Bylgjulestin á Kótelettunni Komdu í veg fyrir bitglaðar blóðsugur í sumar! Rómantísk bylgja í lestri með hækkandi sól Einstök upplifun í sveitasælu Óbrjótanleg lúxusglös í útileguna Myndaveisla frá Akureyri þar sem Bylgjulestin var í beinni Bylgjulestin verður í beinni frá Akureyri Nova klippir kaffiverðið Bylgjulestin var í beinni frá Humarhátíðinni Nýjar merkjavörur í hverri viku á Pop up markaði Optical Studio Nú set ég mig í fyrsta, annað og þriðja sætið Bylgjulestin á Humarhátíðinni um helgina Látum ekki lúsmýið skemma fyrir okkur gleðina - Bitin burt Sólgleraugu og umgjarðir á 40-70% afslætti - Pop up Optical Studio Hægðirnar segja til um heilsufarið – rétt fóður mikilvægt Hefði ekki trúað áhrifunum! Frábær stemming á Jósmessuhátíð á Eyrarbakka Farðu ljómandi í sumarið! Það má leika sér með matinn Bylgjulestin mætir á Jónsmessuhátíð á Eyrarbakka um helgina „Finnst ég geta afkastað mun meira yfir daginn“ Heimili myndast þegar fjölskyldan ver tíma þar saman Bylgjulestin í bongóblíðu á Þingvöllum Myndaveisla: Enn eitt vel heppnað Streetball mót X977 Allt sem þú þarft fyrir Midsummer hátíðina Bylgjulestin verður á Þingvöllum laugardaginn 15. júní Viltu bæta svefngæði þín? Sjá meira
„Skáldsögur geta verið bestu tímavélarnar, þær soga mann inn í annan heim og horfinn tíma. Það er líka eins og sögulegar skáldsögur búi yfir annarri vídd en venjulegar skáldsögur, fortíðin býður upp á aukið frelsi og dýpt. Höfundurinn beinir ljósgeisla úr nútímanum og inn í fortíðina og þar hittir það fyrir einhverskonar þjóðarspegil sem kastar ljósinu til baka. Lesandinn mátar hið liðna við eigið líf og sér það kannski í nýju ljósi enda er höfundurinn að alltaf að tala við eigin samtíma,“ segir Hallgrímur Helgason rithöfundur en nýjasta bók hans Sextíu kíló af kjaftshöggum gerir nákvæmlega þetta. Sögusviðið sem lifnar fyrir lesandanum er upphaf tuttugustu aldar og einstakir uppgangstímar í íslensku samfélagi eftir mörghundruð ára kyrrstöðu í myrkum torfbæjum. Bókin er framhald bókarinnar Sextíu kíló af sólskini sem kom út árið 2018. „Við höldum áfram með söguna og sömu persónur, þótt allnokkrar hafi reyndar dáið í síðustu bók. Gestur er fluttur með fjölskylduna yfir fjörðinn, á Eyrina í lítinn torfbæ og baslar þar í fátækt, 18 ára fyrirvinna fimma manna heimilis. Útlitið er frekar dökkt þangað til vaskir útvegsmenn bjóðast til að kaupa gamla landið hinumegin við fjörðinn, þar sem snjóflóð féll í fyrra bindi. Gestur vill selja en fósturfaðir hans, Lási, þvertekur fyrir það, „maður selur ekki ógæfu sína,“ segir gamli maðurinn.“ Hallgrímur segir þetta tímabil Íslandssögunnar magnað söguefni og bókin lýsir ferðalagi þjóðarinnar út úr torfbæjunum og inn í raflýstan nútímann. Þjóðin þurfi að meðtaka nýja tækni, flytja í öðruvísi hús og miklar áskoranir fylgja því að aðlagast ótrúlegum tækninýjungum og örum þjóðfélagsbreytingum. Menningarlegur suðupottur Siglufjarðar á síldarárunum sé einstök uppspretta ævintýra. „Bókin gerist á svokölluðum „Norðmannatíma“ sem ríkti á Sigló í upphafi síðustu aldar. Norðmenn voru einráðir í síldinni á fimmtán ára tímabili og þarna gátu verið þúsundir norskra sjómanna í landlegu í einu og jafnmargir Íslendingar. Þetta var villta vestur norðursins, algjört stjórnleysi, svall og bara ein lögga á staðnum. Þetta er heillandi sögusvið og allt leyfilegt. Þessi menningarpottur var líka svo mikil sprengja eftir þúsund ára stöðnun. Allt jafnvægi raskast, sveitamenn þyrpast á mölina, konur fara að vinna utan heimilis og utan dyra og voru allt í einu taldar meginstoðir í efnahagslífi þjóðarinnar. Krár og spilavíti spruttu upp í bænum og sumir segja vændishús líka. Konur voru reyndar gagnrýndar fyrir að vera með Norðmönnum og mikið talað um hverskonar Sódóma Siglufjörður væri. Sú umræða var kannski ekki alveg sanngjörn, en þetta var vissulega hressilegt partý,“ segir Hallgrímur. Auðvelt hafi verið að afla heimilda í söguna en gullgrafarabærinn Siglufjörður var fljótur að efna til dagblaðaútgáfu. Fréttir og blaðagreinar gefi mynd af mannlífinu. „Það er til ógrynni af efni frá þessu tímabili og mestivandinn er að vinsa úr. Á Bókasafni Fjallabyggðar fann ég afrit af bréfum fyrsta síldarútgerðarmannsins, Hans Söbstad, sem heitir Johan Södal í bókinni. Að handleika þau var eins og að þreifa á þessum horfna veruleika. Þá geta hugmyndir að heilum köflum kviknað út frá örfrétt og fróðleikur og skáldskapur hrærast saman í einn graut sem gerir þetta skemmtilegt. Draumurinn er að lesandinn geti gleymt sér í sögunni og sjái hana fyrir sér eins og kvikmynd. Söguhetjan gengur í gegnum ýmislegt, stundum gengur vel, til dæmis í ástamálunum framan af, en hann er 18 ára í upphafi þessarar bókar og uppgötvar bæði ástina og kynlífið. En baslið er mikið og hann þráir mikið að komast með fjölskylduna úr torfbænum og í timburhús. Maður reynir að búa til réttu blönduna af kómík og drama,“ segir Hallgrímur. Sextíu kíló af kjaftshöggum var þrjú ár í skrifum en er ekki eina bók Hallgríms í jólabókaflóðinu. „Það má kalla þetta uppskerutíma hjá mér. Tilviljanir og Covid-frestanir ullu því að ég er eiginlega með fjórar bækur í flóðinu og myndlistarsýningu í Neskirkju að auki. Svo liggja bæði ljóðabækur hálfkláraðar sem bíða, sem og skáldsöguhugmyndir. Ég hef aldrei upplifað ritstíflu, 7, 9, 13, bank, bank, og þegar maður vinnur að stóru verki eins og Sextíu kílóum, sem er lengi í vinnslu, þá fær maður auðvitað margar hugmyndir að öðru á meðan. Og sumar þeirra eru ekki dauðar ennþá. Ég veit ekki hvað verður næst hjá mér en þar til það kemur í ljós er ég að lesa inn hljóðbókina og mála myndir. Það er mikil núvitund í því, kúpla sig út úr jólabókaflóðinu og gleyma öllum tölvupóstum og símskeytum í nokkra klukkutíma á dag,“ segir Hallgrímur sem birtir ný myndverk á Instagram-síðu sinni hallgrimur.artist. Verður framhald á sögu Gests og fjölskyldu hans? „Þetta er ekki búið, síðasta setning bókarinnar leyfir það ekki.“
Menning Bókmenntir Bókaútgáfa Mest lesið Falska söngkonan á leið í meðferð Lífið „Unun að troðið sé á manni þegar svona er“ Lífið Erfið lífsreynsla að þurfa að yfirgefa heimili sitt Lífið Eva segir lífið betra með Kára Stefáns Lífið Gísli Pálmi í fótbolta með Barry Keoghan Lífið Tíu myndarleg einbýlishús á höfuðborgarsvæðinu Lífið Sara Davíðs fann ástina í örmum flugstjóra Lífið Hélt niðri í sér hlátrinum yfir fölskum þjóðsöngnum Lífið Hildur Vala og Kjartan keyptu raðhús í Fossvogi Lífið Logi Bergmann var tekinn Lífið Fleiri fréttir Má augnskugginn þinn fara í kringum augun? Myndaveisla frá Kótilettunni þar sem Bylgjulestin var í beinni Spennandi ferðir til Taílands og Balí í haust Bylgjulestin á Kótelettunni Komdu í veg fyrir bitglaðar blóðsugur í sumar! Rómantísk bylgja í lestri með hækkandi sól Einstök upplifun í sveitasælu Óbrjótanleg lúxusglös í útileguna Myndaveisla frá Akureyri þar sem Bylgjulestin var í beinni Bylgjulestin verður í beinni frá Akureyri Nova klippir kaffiverðið Bylgjulestin var í beinni frá Humarhátíðinni Nýjar merkjavörur í hverri viku á Pop up markaði Optical Studio Nú set ég mig í fyrsta, annað og þriðja sætið Bylgjulestin á Humarhátíðinni um helgina Látum ekki lúsmýið skemma fyrir okkur gleðina - Bitin burt Sólgleraugu og umgjarðir á 40-70% afslætti - Pop up Optical Studio Hægðirnar segja til um heilsufarið – rétt fóður mikilvægt Hefði ekki trúað áhrifunum! Frábær stemming á Jósmessuhátíð á Eyrarbakka Farðu ljómandi í sumarið! Það má leika sér með matinn Bylgjulestin mætir á Jónsmessuhátíð á Eyrarbakka um helgina „Finnst ég geta afkastað mun meira yfir daginn“ Heimili myndast þegar fjölskyldan ver tíma þar saman Bylgjulestin í bongóblíðu á Þingvöllum Myndaveisla: Enn eitt vel heppnað Streetball mót X977 Allt sem þú þarft fyrir Midsummer hátíðina Bylgjulestin verður á Þingvöllum laugardaginn 15. júní Viltu bæta svefngæði þín? Sjá meira