Innlent

Á fáum stöðum betra að rækta sauðfé á Íslandi en á Ströndum

Kristján Már Unnarsson skrifar
Ingibjörg Rósa Auðunsdóttir, bóndi á Kollsá í Hrútafirði, er réttarstjóri Hvalsárréttar.
Ingibjörg Rósa Auðunsdóttir, bóndi á Kollsá í Hrútafirði, er réttarstjóri Hvalsárréttar. Arnar Halldórsson

„Það er harðduglegt fólk hérna, er með góð sauðfjárbú og afurðirnar góðar,“ segir réttarstjórinn Ingibjörg Rósa Auðunsdóttir, bóndi á Kollsá í Hrútafirði, þegar við hittum hana í Hvalsárrétt, aðalréttum Bæhreppinga, eins og íbúar Bæjarhrepps hins forna voru jafnan kallaðir.

Í þættinum Um land allt á Stöð 2 heimsækjum við sveit sem byggir tilverugrundvöll sinn á sauðfjárrækt. Réttirnar á laugardegi um miðjan september eru einn af hápunktunum í samfélaginu þegar bændurnir heimta fé sitt úr sumarhögunum. 

Horft yfir Hvalsárrétt í Hrútafirði á réttardeginum 18. september í haust.Arnar Halldórsson

Þegar við veltum upp áhyggjum af afkomu bænda sem framleiða lambakjöt er okkur svarað með bjartsýni.

„Þetta er bara snjallt fólk, bara hagfræðingar á hverjum bæ og gera gott úr hlutunum.

Jú, jú, auðvitað viljum við alltaf fá meira fyrir þetta. Þetta er gæðavara. En það er líka alltaf leiðinlegt að vera með barlóm. Ég vil ekki að bændastéttin auglýsi sig þannig,“ segir Ingibjörg Rósa.

Ingibjörg réttarstjóri með nýborið lamb, en tvö vikugömul lömb komu óvænt af heiðunum í réttirnar um miðjan september.Arnar Halldórsson

Okkur er sagt að Jóhann Ragnarsson í Laxárdal eigi flest fé í réttunum, um 1.100 fjár, og hann kvartar ekki.

„Nei, nei. Við alveg skrimtum af þessu. Ekkert að því,“ svarar Jóhann og segir að á þessu svæði verði menn að stunda sauðfjárbúskap sem alvöruatvinnugrein.

„Það er ekki að það mörgu öðru að hverfa. Þannig að það er annaðhvort að búa svona þokkalega eða bara að fara.“

Kvenfélagið Iðunn sá um veitingar í réttarskúrnum. Frá vinstri: Kristín Árnadóttir, Ásdís Guðmundsdóttir, Guðrún Stefánsdóttir, Rósa Jónsdóttir, Erna Hilmarsdóttir og Ingibjörg Karlsdóttir.Arnar Halldórsson

-Hafa menn þá mætt þessu með því að stækka búin?

„Já, búin hafa stækkað gríðarlega og því miður hefur fólki fækkað gríðarlega mikið hérna,“ segir Jóhann, en segist sjá jákvæð teikn um að unga fólkið vilji taka við búskapnum.

Þau Bjarni Benediktsson, eigandi Víkurvagna, og Lilja Kristín Ólafsdóttir landslagsarkitekt, gerðu sér ferð úr Reykjavík en þau eru að gera upp gamla bæinn að Kollsá sem orlofshús. Bjarni hefur haldið tengslum við sveitina frá æskuárum, hann dvaldi þar mikið á sumrin en afi hans var þar bóndi. Bjarni segist ekki hafa áhyggjur af framtíð búsetunnar.

Ísey Lilja Waage og Emilía Ína Burknadóttir.Arnar Halldórsson

„Ekki meðan við ræktum sauðfé á Íslandi, þá held ég að þessi sveit verði í byggð. Það er á fáum stöðum betra að vera með sauðfé,“ segir Bjarni og staðhæfir að lambakjötið héðan sé einnig betra á bragðið.

Í réttarskúrnum eru kvenfélagskonur búnar að gera allt klárt til að taka á móti smalamönnum. Eftir leitir á fjöllum bíður þeirra kaffi og heitt súkkulaði ásamt bakkelsi, í boði Kvenfélagsins Iðunnar.

Valgerður Alda Heiðarsdóttir og Hrafney Björk Waage.Arnar Halldórsson

Unga fólkið er áberandi í réttunum. Þær Ísey Lilja Waage og Emilía Ína Burknadóttir draga fé sem tilheyrir Skálholtsvík. Vinkonurnar Valgerður Alda Heiðarsdóttir og Hrafney Björk Waage hjálpast einnig að, önnur býr á Bæ 1 og hin í Skálholtsvík. Við spyrjum stúlkurnar hvort þær gætu hugsað sér að verða bændur.

Við bregðum okkur einnig á Borðeyri, sem er eina þéttbýlið sem myndast hefur við Hrútafjörð. Þorpið hefur þó aldrei verið fjölmennt, þegar flest var bjuggu þar um sextíu manns skömmu fyrir seinni heimstyrjöld og þá bjuggu yfir þrjúhundruð manns í Bæjarhreppi.

Kristín Árnadóttir, fyrrum skólastjóri, við Riis-hús á Borðeyri.Arnar Halldórsson

En síðan hefur fólkinu fækkað. Kristín Árnadóttir, fyrrum skólastjóri, sem býr á Borðeyri, segir okkur að þar eigi núna tólf manns lögheimili og milli 80 og 90 manns búi í sveitinni, hinum gamla Bæjarhreppi.

Kaupmaðurinn Pétur Eggertz er jafnan talinn faðir Borðeyrar en hann hóf þar verslun árið 1858 og reisti hús það sem núna er kallað Riis-hús. Á Borðeyri má segja að sé upphaf Thors-ættarinnar á Íslandi. Þangað kom Thor Jensen sem ungur verslunarlærlingur frá Danmörku árið 1878. Þorpið hefur einnig alið af sér forsætisráðherra en þar fæddist Sigurður Eggerz.

Séð yfir Borðeyri við Hrútafjörð.Arnar Halldórsson

Húsaröðin á gömlu Borðeyri hefur núna verið skilgreind sem verndarsvæði í byggð. Félag um Riis-hús, elsta húsið, hefur staðið myndarlega að endurbyggingu þess.

Þátturinn er endursýndur á Stöð 2 í dag, sunnudag klukkan 16.15. Einnig má nálgast þáttinn í heild á streymisveitunni Stöð 2+. Hér má sjá tólf mínútna kafla:


Tengdar fréttir

Sauðfjárbændur að kikna undan verðhækkunum á áburði og olíu

Sauðfjárbændur um land allt hafa miklar áhyggjur af afkomunni eftir tvöföldun áburðarverðs og olíuverðshækkanir. Talsmaður greinarinnar óttast að ásettu fé geti fækkað um allt að fjórðung í haust. Bændur í Hrútafirði hafa þó svartan húmor og gera grín að afleitri stöðu.

Nefna Tröllakirkju sem hæsta fjall Vestfjarða

Kaldbakur hefur löngum verið talinn hæsta fjall Vestfjarða, 998 metra hátt. Strandamenn stríða hins vegar öðrum Vestfirðingum með því að Tröllakirkja á Holtavörðuheiði sé þremur metrum hærri. Hún sé í Strandasýslu, sem teljist til Vestfjarða, og verðskuldi því fremur titilinn.

Handprjónarar bæta hag íslenskra sauðfjárbænda

Sauðfjárbændur gleðjast núna yfir hærra ullarverði en íslenskt handprjónaband hefur slegið í gegn meðal prjónafólks, bæði hérlendis og erlendis. Ullarvinnslufyrirtækið Ístex hefur ekki undan við framleiðsluna.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×