Heyr mína bæn, kæra sveitarstjórn Margrét Hugadóttir skrifar 19. maí 2022 13:30 10 aðgerðir sem sveitastjórnir geta sett í forgang ef þeim er annt um umhverfið Náttúran og auðlindir Jarðar eru undirstaða heilbrigðs samfélags. Við byggjum við alla okkar tilveru á að gæta að jafnvægi þar á milli. Ef við tökum meira en náttúran gefur endar það með ósköpum. Hnignun hennar er ávísun á hnignun okkar. Stærsta ógnin sem stafar að mannkyni er hamfarahlýnun, eyðing náttúrunnar, búsvæða plantna og dýra og tap á líffræðilegri fjölbreytni. Heilbrigð vistkerfi eru þjóðaröryggismál. Þegar kerfi Jarðar eru í jafnvægi eru meiri líkur á að mannkynið hafi það sem það þarf til að lifa. Við þurfum mat, vatn og skjól til að lifa. Einnig þurfa samfélög fólks að búa við nægjanlegt hreinlæti, menntun og heilbrigðisþjónustu. Mikil þörf er á aukinni aðkomu og vinnu sveitarfélaga að loftslagsmálum. Meirihlutaviðræður fara fram um þessar mundir. Nýjar sveitastjórnir og þær sem hafa endurnýjað umboð sitt taka senn til starfa. Eitt af stærstu verkefnum sveitastjórna er að tryggja áframhaldandi lífsgæði okkar á Jörðinni. Við köllum eftir alvöru loftslagsaðgerðum hjá sveitastjórnum. Staðan er sú að við þurfum að taka til aðgerða strax. Athafnir okkar mannanna hafa valdið mikilli aukningu á losun koltvíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda úr í andrúmsloftið. Þetta veldur auknum öfgum í veðurfari, hækkun yfirborðs sjávar, bráðnun jökla og súrnun sjávar. Við erum hluti af náttúrunni. Lausnir á þeim vanda sem við stöndum fyrir snúast um að vinna með henni en ekki gegn henni. Verndum náttúruna og drögum úr losun Með því að vernda 30 prósent hafsvæða og 30 prósent landssvæða í heiminum má draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda. Sjá til dæmis þessa úttekt McKinsey á hagrænum þáttum náttúruverndar. Á Íslandi má finna mikið af óraskaðri náttúru. Er hún í senn verðmæt fyrir framtíðarkynslóðir og lífbreytileika á Jörðinni. Landvernd vill leiðbeina sveitastjórnum og bendir hér á aðgerðir sem grípa má til strax í dag. 1. Leggið áherslu á að orkusparnað. Góð hagræðing getur falist í því að skipta venjulegum ljósaperum yfir í orkusparnaðar perur. Þá er einnig hægt að skipta yfir í tæki (prentara, tölvur, ljósritunarvélar, kaffivélar, sjónvarp, heimilistæki, sódavatns- og vatnstæki o.s.frv.) sem nota litla orku. Taka skal í notkun orkustjórnunarkerfi í byggingum sveitarfélagsins og miðstýrt innritunarskýrslukerfi. Stjórnunarkerfi gefur möguleika á betra eftirliti og þar með að koma upp um villur og slæma frammistöðu, og hægt er þá að grípa inn í með úrbótum. 2. Verndið lífbreytileikann í sveitarfélaginu. Röskuð vistkerfi má endurheimta en mikilvægast er að koma í veg fyrir skerðingu á líffræðilegum fjölbreytileika. Með fjölbreytninni erum við betur í stakk búin að takast á við breytingar, en með einsleitni. 3. Græn atvinnusköpun Ýmsar atvinnugreinar teljast annað hvort grænar eða búa yfir mikilvægum tækifærum til fjölgunar grænna starfa. Græn störf efla græna hagkerfið og geta minnkað kolefnislosun. Mikilvægt er að draga úr mengandi orkusóandi iðnaði. 4. Einangrun og endurnýjun bygginga. Endurgerð og betri einangrun opinberra bygginga getur í mörgum tilfellum hjálpað til við að draga úr húshitun og getur á sama tíma myndað betra loft inni í byggingum. Þar sem hitanotkun í byggingum sveitarfélagsins er stór þáttur af CO2 losun sveitarfélagsins, getur hér verið um að ræða veigamikinn möguleika á að draga úr útblæstri. 5. Skilvirkni í hitaveitukerfum sveitarfélaga. Ef sveitarfélagið rekur hitaveitu geta falist mikil tækifæri með því að hagræða, og hugsanlega skipta yfir í aðra og umhverfisvænni tegund orku. Skilvirkari hitaveita getur haft mikil áhrif á losun CO2. Hægt er að víkka út hitaveitu með því að virkja t.d. sólarorku og varmageymslur eða með því að nýta varmadælur (geotermi/gethermal gradient). 6. Sólarsellur. Uppsetning á sólarsellum veitir stöðugt rafmagn beint frá sólarorkunni. 7. Vegalýsing. Skipta yfir í orkusparandi ljósgjafa (LED) eða snjallstýringu á ljósstyrk. 8. Samgöngur Almenningssamgöngur: Styðja þarf við almenningssamgöngur þannig að auðvelt sé að ferðast á milli svæða og ódýrt. Hljóla-og göngustígar: Hvetja borgara og starfsmenn sveitarfélagsins að ganga eða hjóla og fara í endurbætur og hjóla- og göngustígum sveitarfélagsins. Orkusparneytnir bílar: Kaup á orkusparneytnum bílum til sveitarfélagsins. Framtíðarlausnin gæti verið að kaupa rafmagnsbíla. 9. Matur og moltugerð Auka þarf framboð á grænmetismat í mötuneytum á vegum sveitafélaga. Styðjið við matvælaframleiðendur í sveitarfélaginu og gerið innkaupssamninga. Matur úr heimabyggð smakkast ekki aðeins best, heldur hefur einnig minna kolefnisspor. Matur og annar lífrænn úrgangur veldur mikilli losun gróðurhúsalofttegunda þegar hann er urðaður. Átak gegn matarsóun minnkar magn lífræns úrgangs og stuðlar að sjálfbærara samfélagi sem er í sátt og samlyndi við náttúruna. 10. Fræðsla Mikilvægt er að upplýsa starfsmenn sveitarfélagsins um mikilvægi þess að draga úr kolefnisútlosun og hvað starfsmenn og geta gert. Leggja skal áherslu á menntun til sjálfbærni í skólum þar sem unnið er á valdeflandi hátt að sjálfbærri þróun. Slík vinna dregur úr loftslagskvíða barna. Sveitastjórnir geta kynnt sér kolefnisbókhald og gerð aðgerðaáætlana í handbókinni Öndum Léttar sem má skoða hér. Höfundur er verkefnastjóri hjá Landvernd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Sveitarstjórnarmál Skoðun: Kosningar 2022 Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Ólögleg meðvirkni lækna Teitur Ari Theodórsson Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Dálkur Kristrúnar í bak Dags B. var ekki mistök, heldur vísvitandi niðrun Ole Anton Bieltvedt Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Varðhundar kerfisins Lára Herborg Ólafsdóttir skrifar Skoðun Mótum stefnu um iðn- og tæknimenntun á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kolkrabbinn og fjármálafjötrar Íslands Ágústa Árnadóttir skrifar Sjá meira
10 aðgerðir sem sveitastjórnir geta sett í forgang ef þeim er annt um umhverfið Náttúran og auðlindir Jarðar eru undirstaða heilbrigðs samfélags. Við byggjum við alla okkar tilveru á að gæta að jafnvægi þar á milli. Ef við tökum meira en náttúran gefur endar það með ósköpum. Hnignun hennar er ávísun á hnignun okkar. Stærsta ógnin sem stafar að mannkyni er hamfarahlýnun, eyðing náttúrunnar, búsvæða plantna og dýra og tap á líffræðilegri fjölbreytni. Heilbrigð vistkerfi eru þjóðaröryggismál. Þegar kerfi Jarðar eru í jafnvægi eru meiri líkur á að mannkynið hafi það sem það þarf til að lifa. Við þurfum mat, vatn og skjól til að lifa. Einnig þurfa samfélög fólks að búa við nægjanlegt hreinlæti, menntun og heilbrigðisþjónustu. Mikil þörf er á aukinni aðkomu og vinnu sveitarfélaga að loftslagsmálum. Meirihlutaviðræður fara fram um þessar mundir. Nýjar sveitastjórnir og þær sem hafa endurnýjað umboð sitt taka senn til starfa. Eitt af stærstu verkefnum sveitastjórna er að tryggja áframhaldandi lífsgæði okkar á Jörðinni. Við köllum eftir alvöru loftslagsaðgerðum hjá sveitastjórnum. Staðan er sú að við þurfum að taka til aðgerða strax. Athafnir okkar mannanna hafa valdið mikilli aukningu á losun koltvíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda úr í andrúmsloftið. Þetta veldur auknum öfgum í veðurfari, hækkun yfirborðs sjávar, bráðnun jökla og súrnun sjávar. Við erum hluti af náttúrunni. Lausnir á þeim vanda sem við stöndum fyrir snúast um að vinna með henni en ekki gegn henni. Verndum náttúruna og drögum úr losun Með því að vernda 30 prósent hafsvæða og 30 prósent landssvæða í heiminum má draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda. Sjá til dæmis þessa úttekt McKinsey á hagrænum þáttum náttúruverndar. Á Íslandi má finna mikið af óraskaðri náttúru. Er hún í senn verðmæt fyrir framtíðarkynslóðir og lífbreytileika á Jörðinni. Landvernd vill leiðbeina sveitastjórnum og bendir hér á aðgerðir sem grípa má til strax í dag. 1. Leggið áherslu á að orkusparnað. Góð hagræðing getur falist í því að skipta venjulegum ljósaperum yfir í orkusparnaðar perur. Þá er einnig hægt að skipta yfir í tæki (prentara, tölvur, ljósritunarvélar, kaffivélar, sjónvarp, heimilistæki, sódavatns- og vatnstæki o.s.frv.) sem nota litla orku. Taka skal í notkun orkustjórnunarkerfi í byggingum sveitarfélagsins og miðstýrt innritunarskýrslukerfi. Stjórnunarkerfi gefur möguleika á betra eftirliti og þar með að koma upp um villur og slæma frammistöðu, og hægt er þá að grípa inn í með úrbótum. 2. Verndið lífbreytileikann í sveitarfélaginu. Röskuð vistkerfi má endurheimta en mikilvægast er að koma í veg fyrir skerðingu á líffræðilegum fjölbreytileika. Með fjölbreytninni erum við betur í stakk búin að takast á við breytingar, en með einsleitni. 3. Græn atvinnusköpun Ýmsar atvinnugreinar teljast annað hvort grænar eða búa yfir mikilvægum tækifærum til fjölgunar grænna starfa. Græn störf efla græna hagkerfið og geta minnkað kolefnislosun. Mikilvægt er að draga úr mengandi orkusóandi iðnaði. 4. Einangrun og endurnýjun bygginga. Endurgerð og betri einangrun opinberra bygginga getur í mörgum tilfellum hjálpað til við að draga úr húshitun og getur á sama tíma myndað betra loft inni í byggingum. Þar sem hitanotkun í byggingum sveitarfélagsins er stór þáttur af CO2 losun sveitarfélagsins, getur hér verið um að ræða veigamikinn möguleika á að draga úr útblæstri. 5. Skilvirkni í hitaveitukerfum sveitarfélaga. Ef sveitarfélagið rekur hitaveitu geta falist mikil tækifæri með því að hagræða, og hugsanlega skipta yfir í aðra og umhverfisvænni tegund orku. Skilvirkari hitaveita getur haft mikil áhrif á losun CO2. Hægt er að víkka út hitaveitu með því að virkja t.d. sólarorku og varmageymslur eða með því að nýta varmadælur (geotermi/gethermal gradient). 6. Sólarsellur. Uppsetning á sólarsellum veitir stöðugt rafmagn beint frá sólarorkunni. 7. Vegalýsing. Skipta yfir í orkusparandi ljósgjafa (LED) eða snjallstýringu á ljósstyrk. 8. Samgöngur Almenningssamgöngur: Styðja þarf við almenningssamgöngur þannig að auðvelt sé að ferðast á milli svæða og ódýrt. Hljóla-og göngustígar: Hvetja borgara og starfsmenn sveitarfélagsins að ganga eða hjóla og fara í endurbætur og hjóla- og göngustígum sveitarfélagsins. Orkusparneytnir bílar: Kaup á orkusparneytnum bílum til sveitarfélagsins. Framtíðarlausnin gæti verið að kaupa rafmagnsbíla. 9. Matur og moltugerð Auka þarf framboð á grænmetismat í mötuneytum á vegum sveitafélaga. Styðjið við matvælaframleiðendur í sveitarfélaginu og gerið innkaupssamninga. Matur úr heimabyggð smakkast ekki aðeins best, heldur hefur einnig minna kolefnisspor. Matur og annar lífrænn úrgangur veldur mikilli losun gróðurhúsalofttegunda þegar hann er urðaður. Átak gegn matarsóun minnkar magn lífræns úrgangs og stuðlar að sjálfbærara samfélagi sem er í sátt og samlyndi við náttúruna. 10. Fræðsla Mikilvægt er að upplýsa starfsmenn sveitarfélagsins um mikilvægi þess að draga úr kolefnisútlosun og hvað starfsmenn og geta gert. Leggja skal áherslu á menntun til sjálfbærni í skólum þar sem unnið er á valdeflandi hátt að sjálfbærri þróun. Slík vinna dregur úr loftslagskvíða barna. Sveitastjórnir geta kynnt sér kolefnisbókhald og gerð aðgerðaáætlana í handbókinni Öndum Léttar sem má skoða hér. Höfundur er verkefnastjóri hjá Landvernd.
Dálkur Kristrúnar í bak Dags B. var ekki mistök, heldur vísvitandi niðrun Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar
Dálkur Kristrúnar í bak Dags B. var ekki mistök, heldur vísvitandi niðrun Ole Anton Bieltvedt Skoðun