Skoðun

Seðla­banka­stjóri sýnir á sér betri hlið

Ole Anton Bieltvedt skrifar

Ég hef skrifað nokkuð um Seðlabanka, og þá einkum um stýrivaxtastefnu hans og vafasamar tilraunir til að hemja verðbólguna.

Afstaða mín og þróun mála

Mér hefur líkað illa, að bankinn virðist bara kunna eitt ráð, til að taka á verðbólguvandanum, hækkunn stýrivaxta, sem ráðamenn þar vita þó, að stafar mest af 1) verðspennu á fasteignamarkaði og 2) hækkun verðs innfluttra vara; eldsneytis, hrávöru og neyzluvöru.

Vandinn einskorðast mikið við þessa tvo efnahagsþætti af tugum efnahagsþátta í nútíma samfélagi. Verðbólguvandinn er því sérstakur og einangraður.

Ég hef því talið, að taka þyrfti á vandanum með sértækum, hnitmiðuðum aðgerðum, sem beindust eingöngu að þessum tveimur vandamálaþáttum, fremur en að vaða í endurteknar og stórfelldar hækkanir stýrivaxta, sem hitta allt og alla, alla efnahagsþætti, valda meiri skaða en þær bæta og bitna helzt á þeim, skuldurum og fátækum, sem hlífa skyldi.

Tillögur mínar um aðgerðir á húsnæðismarkaði

Nýlega lagði ég til, að Seðlabanki byði, annars vegar, bæjar- og sveitarfélögum, svo og byggingarverktökum og öðrum húsbyggjendum, ríflegt lánsfjármagn á lágmarksvöxtum, 0,5-1,0%, til að örva byggingarframkvæmdir, rífa upp nýtt íbúðarhúsnæði, og, hins vegar, að hann hlutaðist til um, að eiginfjárhlutfall kaupenda yrði hækkað, þar til gott jafnvægi væri komið á framboð og eftirspurn á þessum markaði, hvorttveggja til að hemja húsnæðismarkaðinn.

Gleðiefnið; vel gert hjá Seðlabankastjóra

15. júní tilkynnti svo Seðlabankastjóri þá ákvörðun bankans, að fyrstu kaupendur þyrftu nú minnst að koma með eigiðfé upp á 15% af kaupverði, í stað 10% áður. Gott mál!

Þetta dregur auðvitað úr kaupgetu og eftirspurn á húsnæðismarkaði, á mjúkan og hnitmiðaðan hátt, án þess að það bitni á öðrum þjóðfélagshópum.

Fyrir mér hefði mátt hugleiða, að hafa þessa reglu þannig, að eigið fé fyrir minni íbúðir, upp í 100m2, þyrfti að vera minnst 15%, en svo 20% þar fyrir ofan.

Annað gleðiefni

Þegar ég kom hingað heim, eftir langa dvöl erlendis, ofbauð mér það fyrirkomulag hér, að lán væru verðtryggð, annað hvort með breytilegum vöxtum, þannig að verðbólga kæmi strax inn í greiðslubyrði skuldara, eða þá þannig, að verðhækkanir bættust á höfuðstól og skuld hækkaði með verðbólgu.

Með verðtryggingu skuldar vissi skuldari í raun ekki, hvað hann skuldaði, jafnframt því, að hann hefði ekki hugmynd um, hvort hann gæti staðið við skuldbindingu sína, eða ekki.

Sagði ég þetta í einu minna fyrstu erinda hér, 2017, og bætti því við, að ótækt væri, að skuldir og greiðslur væru verðtryggðar, á sama tíma og tekjur væru það ekki.

Það var því gleðiefni, nú líka á dögunum, að sjá Seðlabankastjóra vera að fárast yfir þessu líka, einkum því, að verðbólga bættist við höfuðstól skuldar, sem gæti leitt til þess, að skuld hækkaði og hækkaði, þó að borgað væri af, færi jafnvel fram úr upphaflegri lántökufjárhæð.

Vil ég hér mér skora á Seðlabankastjóra, að beita sér fyrir því, að óheillafyrirkomulagið verðtryggðar lánveitingar verði bannaðar á Íslandi, enda þekkjast þær hvergi erlendis, svo ég viti.

Tveir gjaldmiðlar í landinu

Þegar leyft er að verðtryggja skuldir og greiðslur, en eignir og tekjur eru óverðtryggðar, jafngildir það því, að í landinu séu tvenns konar krónur, önnur er vertryggð-króna og hin óverðtryggð-króna, heita hvorttvegja krónur, en eiga lítið annað sameiginlegt.

Menn borga ekki skuldir með eignum

Ýmsir segja hér, það datt upp úr Seðlankastjóra líka, að þetta verðtryggingarkerfi sé bara í lagi, því að mest hækki eignir, húsnæði, með verðbólgu, og vegi sú hækkun upp á móti hækkun skulda og afborgana.

Það er þó alvarleg hugsanaskekkja og meinloka í þessu, því menn geta aðeins greitt skuldir með tekjum, ekki með eignum, nema að þær séu þá seldar.

Varla vilja verðtryggingamenn, að fólk selji íbúð sína til að geta greitt skuldir sínar.

Evra eina lausnin

Upptaka Evru myndi auðvitað leysa þennan vanda, í eitt skipti fyrir öll, því þá væru skuldir og greiðslur og eignir og tekjur allar í nákvæmlega sömu mynt, með nákvæmlega sama vægi og verðgildi.

Evru-stýrivextir eru enn 0,0%.

Innflutningsverð verði leiðrétt með réttum hætti

Á sama hátt og verðlag á innfluttum vörum hefur hækkað, hefur verðlag á útfluttum vörum hækkað. Við bætist vaxandi ferðamannastraumur og betri afkoma ferðamannaþjónustunnar ásamt með því, að við eigum enn digran gjaldeyrisvarasjóð.

Í krafti þessara hagstæðu þátta, ber Seðlabanka að stýra gengi krónunnar á þann hátt, að gengistyrking upphefji hækkun innflutningsverðs.

Burtu með fingurna af stýrivöxtunum, Seðlabankastjóri, þar er nóg komið af tjóni, skaða og ógæfu!

Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni. 




Skoðun

Skoðun

BRCA

Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar

Sjá meira


×