Mannréttindabrot framin á stofnunum landsins „nær daglega“ Magnús Jochum Pálsson skrifar 3. júlí 2022 15:52 Sveinn Rúnar Hauksson og Héðinn Unnsteinsson kalla eftir því að íslensk yfirvöld hætti að brjóta á fólki með geðrænar áskoranir. Samsett Sveinn Rúnar Hauksson og Héðinn Unnsteinsson segja að brotið sé á mannréttindum sjúklinga á geðdeildum landsins „nær daglega.“ Í pistli sem þeir skrifa benda þeir á að það séu ekki fullnægjandi heimildir í lögum fyrir þeim þvingandi aðgerðum sem sjúklingar á geðdeildum landsins séu beittir. Í pistlinum sem birtist á Vísi í dag stendur að samkvæmt áliti umboðsmanns Alþingis frá 15. júní síðastliðnum séu ekki til fullnægjandi heimildir í lögum til vistunar á öryggisgangi réttargeðdeildar. Þetta sé þriðja álit umboðsmanns á síðustu þremur árum þar sem fram komi að ekki séu lagaheimildir fyrir þeim þvingandi aðgerðum sem sjúklingar á geðdeildum landsins eru beittir. Þeir segja Geðhjálp ítrekað hafa bent á þessi lagabrot og að brotið sé á mannréttindum fólks inni á stofnunum landsins nær daglega. Þá benda þeir á að í áliti umboðsmanns standi að slíkur skortur á lagalegri umgjörð kunni að skapa hættu á að vistun á öryggisgangi verði lengri en efni standa til auk þess sem „líkur á misbeitingu úrræðisins verða óhjákvæmilega meiri en ella.“ Þetta sé sorgleg staða í samfélagi sem vilji láta kalla sig norrænt velferðarsamfélag. Hafa talað fyrir umbótum í áratugi Í pistlinum stendur að í áratugi hafi landssamtökin Geðhjálp talað fyrir umbótum á lögræðislögunum sem heimila þvingun og nauðung á fólki með geðsjúkdóma. „Öll þvingun, nauðung og frelsissvipting í garð notenda geðheilbrigðiskerfisins sækir lögmæti sitt til lögræðislaganna. Þessum þvingunar- og nauðungarákvæðum hafa samtökin viljað breyta um langt skeið á þeim grundvallarforsendum að nauðung og meðferð fari aldrei saman,“ stendur í pistlinum. Lögunum hafi verið breytt 2015 eftir „mikið og breitt samráð“ en breytingin hafi ekki verið næg að mati samtakanna. Þeir segja því að það sé nauðsynlegt að efna til víðtæks samráðs og samtals við alla haghafa fyrst nú standi til að lögfesta samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Sú lögfesting hafi miklar breytingar í för með sér sem sé nauðsynlegt fyrir stjórnvöld að samhæfa miðlægt og þvert yfir stjórnvöld. „Í því sambandi skal sérstaklega áréttað að óskert löghæfi, sjálfsákvörðunarréttur og frelsi einstaklinga og vernd gegn ofbeldi og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eru grundvallarþættir í samningnum.“ Þvingandi aðgerðir gegn notendum þjónustu geðsviðs Í pistlinum rifja þeir upp að „undanfarin misseri og lengra aftur hafa borist fréttir af málum sem tengjast þvingandi aðgerðum gagnvart notendum þjónustu geðsviðs Landspítalans og annarra stofnana og staða þar sem fullorðið fólk er vistað og hefur verið vistað síðastliðin ár og áratugi.“ Meðal þeirra aðgerða séu „lyfjaþvinganir, innilokun á herbergi, útivistarbann, símabann, skömmtun á mat og kaffi og jafnvel líkamlegt og andlegt ofbeldi.“ Þeir segja hluta þessara aðgerða tilkominn vegna mönnunarvanda og óhentugs húsnæðis, hluta vegna kerfisvanda og gamaldags hugmyndafræði en þær virðist þó allar vera til staðar vegna þess að „lögin veiti til þess heimild sem hefur verið nýtt og jafnvel á stundum útvíkkuð.“ Þá hafi eftirlit með þessum stofnunum ekki verið nægjanlegt eins og skýrslur umboðsmanns gefi til kynna. Mörg dæmi eru um að valdi sé beitt, án þess að um lífshættu hafi verið að ræða. Ferlar þeirra meðferða sem boðið er upp á taki heldur ekki alltaf tillit til þarfa notenda heldur virðist frekar byggja á þörfum starfsmanna. Fólki hafi þannig verið sprautað niður með valdbeitingu til að koma viðkomandi sem fyrst í ró og til að koma í veg fyrir óróa á deildum stofnanna. „Dæmi eru þess að valdbeiting gangi svo langt, að hún hafi dauða sjúklings í för með sér.“ Koma þurfi í veg fyrir hvers konar þvinganir Þeir segja í pistlinum að á öryggis- og réttargeðdeildum Landspítalans dvelji fólk svo mánuðum og jafnvel árum skiptir og því verði að vera hægt að treysta því að starfsemi sem fari þar fram standist lög og ákvæði stjórnarskrárinnar. Þeir segja Landssamtökin Geðhjálp ítreka mikilvægi þess að tryggja mannréttindi einstaklinga sem búa við geðrænar áskoranir og að koma þurfi í veg fyrir hvers konar þvinganir og nauðung. „Geðhjálp lagði haustið 2020 til lista með níu aðgerðum til þess að setja geðheilsu í forgang. Yfir 30 þúsund skrifuðu undir þennan lista. Ein þessara aðgerða var að útiloka nauðung og þvingun við meðferð,“ segir í pistlinum. Neðst í pistlinum birta þeir svo brot úr listanum: „Samkvæmt samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks er hvers kyns nauðung og þvingum óheimil. Ísland hefur enn ekki lögfest þennan samning. Ítrekað hefur verið bent að nauðung og þvingun í meðferð einstaklinga með geðrænar áskoranir standist ekki lög. Þetta hefur OPCAT eftirlit staðfest en því sinna óháðir aðilar og heimsækja þeir staði sem hýsa einstaklinga sem eru sviptir frelsi sínu. Samhliða núverandi endurskoðun lögræðislaga leggur Geðhjálp til að Ísland verði gert að þvingunarlausu landi sem tilraunarverkefni til þriggja ára.“ Geðheilbrigði Landspítalinn Heilbrigðismál Mannréttindi Tengdar fréttir Hættum að brjóta lög á fólki með geðrænar áskoranir Umboðsmaður Alþingis segir í nýju áliti að ekki séu fyrir hendi fullnægjandi heimildir í lögum til vistunar á öryggisgangi réttargeðdeildar. Er þetta þriðja álit/skýrsla umboðsmanns á síðustu þremur árum þar sem fram kemur að ekki séu lagaheimildir fyrir þeim þvingandi aðgerðum sem sjúklingar á geðdeildum landsins eru beittir. Á þetta hefur Geðhjálp ítrekað bent á og þá staðreynd að brotið sé á mannréttindum inni á stofnunum landsins nær daglega. 3. júlí 2022 13:01 Mest lesið Kvikugangur frá Krýsuvík gæti náð inn í Heiðmörk Innlent Segir afnám samsköttunar svik við kjósendur Innlent Saka Bandaríkin um kúgun og svara fyrir sig Erlent Belgískum prins synjað um félagslegar bætur Erlent Lýsa eftir Svövu Lydiu Innlent Tíðir Esjufarar hryggir vegna örlaga Steins Innlent Guðmundur Árni sækist eftir endurkjöri Innlent Staðfestir veru úkraínskra hermanna í Belgorod Erlent Stjórnarandstaðan gekk á dyr: Tekist á um þingskjalið í beinni Innlent Tvímennir fangaklefar og frekara húsnæði til skoðunar til að leysa plássleysi Innlent Fleiri fréttir Guðmundur Árni sækist eftir endurkjöri Segir afnám samsköttunar svik við kjósendur Tíðir Esjufarar hryggir vegna örlaga Steins Kvikugangur frá Krýsuvík gæti náð inn í Heiðmörk Tvímennir fangaklefar og frekara húsnæði til skoðunar til að leysa plássleysi Blés til skyndifundar vegna innflutnings gerviópíóða Stjórnarandstaðan gekk á dyr: Tekist á um þingskjalið í beinni Blóðbað, þingmenn ganga á dyr og ógnin við Reykjavík Forsetahjónin á leið til Noregs Lýsa eftir Svövu Lydiu Kristrún ein í framboði til formanns Bæjarstjóri og bæjarfulltrúi saka hvor aðra um brot á siðareglum „Það eru ekki skattahækkanir“ Hvalfjarðargöng lokuð vegna bilaðs bíls Áfrýja og stofna félag um réttinn til að mótmæla Munu ekki hlaupa síðustu metrana í Geirsgötu fyrr en 2026 Allir og amma þeirra keppast um að skilgreina „woke“ Borgarfulltrúi Pírata í veikindaleyfi Óvenjumargir sem sæta gæsluvarðhaldi í fangelsum landsins Ber ekki ábyrgð á tjóni stuðningsfulltrúa sem nemandi beitti ofbeldi Óbólusettir ættu að huga að sinni stöðu fyrir ferðalög „Sá merkasti sem ég hef nokkurn tímann kynnst“ Rauðir markaðir og yfirfull fangelsi Dæla tölvupóstum á ráðherra Segir stjórn sósíalista ræða „pólitískar hreinsanir“ fyrir flokksþing Segist afhjúpa sannleikann í „tengdamömmumálinu“ Bændur fá bætur fyrir hörmungasumarið í fyrra Björguðu dreng úr gjótu Kominn tími til að rapparar og áhrifavaldar axli ábyrgð Friðrik Ólafsson er látinn Sjá meira
Í pistlinum sem birtist á Vísi í dag stendur að samkvæmt áliti umboðsmanns Alþingis frá 15. júní síðastliðnum séu ekki til fullnægjandi heimildir í lögum til vistunar á öryggisgangi réttargeðdeildar. Þetta sé þriðja álit umboðsmanns á síðustu þremur árum þar sem fram komi að ekki séu lagaheimildir fyrir þeim þvingandi aðgerðum sem sjúklingar á geðdeildum landsins eru beittir. Þeir segja Geðhjálp ítrekað hafa bent á þessi lagabrot og að brotið sé á mannréttindum fólks inni á stofnunum landsins nær daglega. Þá benda þeir á að í áliti umboðsmanns standi að slíkur skortur á lagalegri umgjörð kunni að skapa hættu á að vistun á öryggisgangi verði lengri en efni standa til auk þess sem „líkur á misbeitingu úrræðisins verða óhjákvæmilega meiri en ella.“ Þetta sé sorgleg staða í samfélagi sem vilji láta kalla sig norrænt velferðarsamfélag. Hafa talað fyrir umbótum í áratugi Í pistlinum stendur að í áratugi hafi landssamtökin Geðhjálp talað fyrir umbótum á lögræðislögunum sem heimila þvingun og nauðung á fólki með geðsjúkdóma. „Öll þvingun, nauðung og frelsissvipting í garð notenda geðheilbrigðiskerfisins sækir lögmæti sitt til lögræðislaganna. Þessum þvingunar- og nauðungarákvæðum hafa samtökin viljað breyta um langt skeið á þeim grundvallarforsendum að nauðung og meðferð fari aldrei saman,“ stendur í pistlinum. Lögunum hafi verið breytt 2015 eftir „mikið og breitt samráð“ en breytingin hafi ekki verið næg að mati samtakanna. Þeir segja því að það sé nauðsynlegt að efna til víðtæks samráðs og samtals við alla haghafa fyrst nú standi til að lögfesta samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Sú lögfesting hafi miklar breytingar í för með sér sem sé nauðsynlegt fyrir stjórnvöld að samhæfa miðlægt og þvert yfir stjórnvöld. „Í því sambandi skal sérstaklega áréttað að óskert löghæfi, sjálfsákvörðunarréttur og frelsi einstaklinga og vernd gegn ofbeldi og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eru grundvallarþættir í samningnum.“ Þvingandi aðgerðir gegn notendum þjónustu geðsviðs Í pistlinum rifja þeir upp að „undanfarin misseri og lengra aftur hafa borist fréttir af málum sem tengjast þvingandi aðgerðum gagnvart notendum þjónustu geðsviðs Landspítalans og annarra stofnana og staða þar sem fullorðið fólk er vistað og hefur verið vistað síðastliðin ár og áratugi.“ Meðal þeirra aðgerða séu „lyfjaþvinganir, innilokun á herbergi, útivistarbann, símabann, skömmtun á mat og kaffi og jafnvel líkamlegt og andlegt ofbeldi.“ Þeir segja hluta þessara aðgerða tilkominn vegna mönnunarvanda og óhentugs húsnæðis, hluta vegna kerfisvanda og gamaldags hugmyndafræði en þær virðist þó allar vera til staðar vegna þess að „lögin veiti til þess heimild sem hefur verið nýtt og jafnvel á stundum útvíkkuð.“ Þá hafi eftirlit með þessum stofnunum ekki verið nægjanlegt eins og skýrslur umboðsmanns gefi til kynna. Mörg dæmi eru um að valdi sé beitt, án þess að um lífshættu hafi verið að ræða. Ferlar þeirra meðferða sem boðið er upp á taki heldur ekki alltaf tillit til þarfa notenda heldur virðist frekar byggja á þörfum starfsmanna. Fólki hafi þannig verið sprautað niður með valdbeitingu til að koma viðkomandi sem fyrst í ró og til að koma í veg fyrir óróa á deildum stofnanna. „Dæmi eru þess að valdbeiting gangi svo langt, að hún hafi dauða sjúklings í för með sér.“ Koma þurfi í veg fyrir hvers konar þvinganir Þeir segja í pistlinum að á öryggis- og réttargeðdeildum Landspítalans dvelji fólk svo mánuðum og jafnvel árum skiptir og því verði að vera hægt að treysta því að starfsemi sem fari þar fram standist lög og ákvæði stjórnarskrárinnar. Þeir segja Landssamtökin Geðhjálp ítreka mikilvægi þess að tryggja mannréttindi einstaklinga sem búa við geðrænar áskoranir og að koma þurfi í veg fyrir hvers konar þvinganir og nauðung. „Geðhjálp lagði haustið 2020 til lista með níu aðgerðum til þess að setja geðheilsu í forgang. Yfir 30 þúsund skrifuðu undir þennan lista. Ein þessara aðgerða var að útiloka nauðung og þvingun við meðferð,“ segir í pistlinum. Neðst í pistlinum birta þeir svo brot úr listanum: „Samkvæmt samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks er hvers kyns nauðung og þvingum óheimil. Ísland hefur enn ekki lögfest þennan samning. Ítrekað hefur verið bent að nauðung og þvingun í meðferð einstaklinga með geðrænar áskoranir standist ekki lög. Þetta hefur OPCAT eftirlit staðfest en því sinna óháðir aðilar og heimsækja þeir staði sem hýsa einstaklinga sem eru sviptir frelsi sínu. Samhliða núverandi endurskoðun lögræðislaga leggur Geðhjálp til að Ísland verði gert að þvingunarlausu landi sem tilraunarverkefni til þriggja ára.“
Geðheilbrigði Landspítalinn Heilbrigðismál Mannréttindi Tengdar fréttir Hættum að brjóta lög á fólki með geðrænar áskoranir Umboðsmaður Alþingis segir í nýju áliti að ekki séu fyrir hendi fullnægjandi heimildir í lögum til vistunar á öryggisgangi réttargeðdeildar. Er þetta þriðja álit/skýrsla umboðsmanns á síðustu þremur árum þar sem fram kemur að ekki séu lagaheimildir fyrir þeim þvingandi aðgerðum sem sjúklingar á geðdeildum landsins eru beittir. Á þetta hefur Geðhjálp ítrekað bent á og þá staðreynd að brotið sé á mannréttindum inni á stofnunum landsins nær daglega. 3. júlí 2022 13:01 Mest lesið Kvikugangur frá Krýsuvík gæti náð inn í Heiðmörk Innlent Segir afnám samsköttunar svik við kjósendur Innlent Saka Bandaríkin um kúgun og svara fyrir sig Erlent Belgískum prins synjað um félagslegar bætur Erlent Lýsa eftir Svövu Lydiu Innlent Tíðir Esjufarar hryggir vegna örlaga Steins Innlent Guðmundur Árni sækist eftir endurkjöri Innlent Staðfestir veru úkraínskra hermanna í Belgorod Erlent Stjórnarandstaðan gekk á dyr: Tekist á um þingskjalið í beinni Innlent Tvímennir fangaklefar og frekara húsnæði til skoðunar til að leysa plássleysi Innlent Fleiri fréttir Guðmundur Árni sækist eftir endurkjöri Segir afnám samsköttunar svik við kjósendur Tíðir Esjufarar hryggir vegna örlaga Steins Kvikugangur frá Krýsuvík gæti náð inn í Heiðmörk Tvímennir fangaklefar og frekara húsnæði til skoðunar til að leysa plássleysi Blés til skyndifundar vegna innflutnings gerviópíóða Stjórnarandstaðan gekk á dyr: Tekist á um þingskjalið í beinni Blóðbað, þingmenn ganga á dyr og ógnin við Reykjavík Forsetahjónin á leið til Noregs Lýsa eftir Svövu Lydiu Kristrún ein í framboði til formanns Bæjarstjóri og bæjarfulltrúi saka hvor aðra um brot á siðareglum „Það eru ekki skattahækkanir“ Hvalfjarðargöng lokuð vegna bilaðs bíls Áfrýja og stofna félag um réttinn til að mótmæla Munu ekki hlaupa síðustu metrana í Geirsgötu fyrr en 2026 Allir og amma þeirra keppast um að skilgreina „woke“ Borgarfulltrúi Pírata í veikindaleyfi Óvenjumargir sem sæta gæsluvarðhaldi í fangelsum landsins Ber ekki ábyrgð á tjóni stuðningsfulltrúa sem nemandi beitti ofbeldi Óbólusettir ættu að huga að sinni stöðu fyrir ferðalög „Sá merkasti sem ég hef nokkurn tímann kynnst“ Rauðir markaðir og yfirfull fangelsi Dæla tölvupóstum á ráðherra Segir stjórn sósíalista ræða „pólitískar hreinsanir“ fyrir flokksþing Segist afhjúpa sannleikann í „tengdamömmumálinu“ Bændur fá bætur fyrir hörmungasumarið í fyrra Björguðu dreng úr gjótu Kominn tími til að rapparar og áhrifavaldar axli ábyrgð Friðrik Ólafsson er látinn Sjá meira
Hættum að brjóta lög á fólki með geðrænar áskoranir Umboðsmaður Alþingis segir í nýju áliti að ekki séu fyrir hendi fullnægjandi heimildir í lögum til vistunar á öryggisgangi réttargeðdeildar. Er þetta þriðja álit/skýrsla umboðsmanns á síðustu þremur árum þar sem fram kemur að ekki séu lagaheimildir fyrir þeim þvingandi aðgerðum sem sjúklingar á geðdeildum landsins eru beittir. Á þetta hefur Geðhjálp ítrekað bent á og þá staðreynd að brotið sé á mannréttindum inni á stofnunum landsins nær daglega. 3. júlí 2022 13:01