Að þekkja muninn á sérfræðingi og rugludalli Rakel Sveinsdóttir skrifar 9. september 2022 07:00 Það þekkja það flestir að hitta stundum fólk sem talar eins og sérfræðingar en veit ekkert endilega um hvað það er að tala. Þá er gott að velta fyrir sér hver tilgangur viðkomandi sé með samtalinu og fleira til að meta hver raunveruleg þekking viðkomandi er og hvort hún nýtist okkur. Vísir/Getty Hafið þið ekki lent í því að vera að tala við einhvern sem virðist vita allt um einhver málefni, algjör sérfræðingur, en síðan kemur í ljós að viðkomandi veit lítið sem ekkert um hvað hann/hún er að tala? Nokkuð öruggt að flestir svara já við þessari spurningu enda er ótrúlega margt fólk þarna úti sem hreinlega hefur svo mikið sjálfsöryggi að það kemur fram eins og sérfræðingur en er í raun bara rugludallur. Eða hefur það sem atvinnu að hljóma eins og sérfræðingur. Þekkt einkenni er til dæmis þegar viðkomandi notar flott orð á ensku eða einhverja frasa. Þegar að við erum hins vegar að meta vörukaup eða þjónustu, eða jafnvel að ráða nýtt fólk til vinnu, getur verið mikilvægt fyrir okkur að átta okkur á því hvað fyrstu kynni eru í raun að segja okkur um sérfræðiþekkingu viðkomandi. Thora Tenbrink er prófessor við Bangor háskólann í Bretlandi. Hún hefur staðið fyrir fjöldanum öllum af rannsóknum síðustu áratugina þar sem hún hefur skoðað það sérstaklega, hvernig það hvernig við tölum og komum fram, getur oft gefið ranga vísbendingu um hvað við vitum eða getum. Til dæmis getur sérfræðingur verið mjög óöruggur og feiminn að eðlisfari og ekki góður í samskiptum. Fyrir vikið er fólk kannski ekki að taka nógu mikið mark á því hvað viðkomandi er að segja. Að sama skapi getur einhver sem er með mjög mikið sjálfsöryggi og góðan talanda, bablað út í eitt þannig að fólk telur viðkomandi algjöran sérfræðing á sínu sviði. Tenbrink segir okkur geta áttað okkur á því hverjir eru fyrir alvöru sérfræðingar og hverjir ekki, með því að horfa sérstaklega á eftirfarandi fimm atriði. Hversu líklegt er að viðkomandi sé sérfræðingur? Hér þurfum við að meta þær upplýsingar sem við höfum um viðkomandi eða afla okkur upplýsinga. Hver er til dæmis bakgrunnurinn; menntun og reynsla? Ef við hittum einhvern sem klárlega vill að við upplifum sig sem mikinn sérfræðing á sínu sviði, en við erum ekki viss, er líka gott að velta fyrir okkur hvert líklegt markmið viðkomandi er með spjallinu við okkur og meta innihaldið eftir því. Er viðkomandi til dæmis að selja eitthvað? Hvernig er framkoman og talandinn almennt? Þá er gott að velta fyrir sér almenna framkomu eða talanda viðkomandi. Til dæmis hvort hann/hún tali mikið um alla hluti, eigi auðvelt með að vera svolítið dóminerandi í samtölum fólks og svo framvegis. Virðið sem felst í að hlusta og lesa á milli línanna getur nefnilega verið ótrúlega dýrmætt og gefið okkur miklar upplýsingar. Dýptin í samtölunum Það sem einkennir svolítið fólk sem í raun veit lítið um hvað það er að tala, er hversu grunnt það fer í samtölin. Skautar það í gegnum samtölin án þess að fara á dýptina? Hversu djúpt í saumana er viðkomandi fyrir alvöru að fara í málin? Að vita og vita ekki Annað sem er ágætt að hafa á bakvið eyrað er að við erum aldrei alvitur um neitt. Og það eru alvöru sérfræðingar mjög meðvitaðir um. Þess vegna er sérfræðingur líklegur til tala fyrir ákveðnum hlutum með rökstuðningi, benda á staðreyndir eða gögn, á meðan sá sem veit minna getur auðveldlega bablað út í eitt. Hvernig upplýsingar ertu að fá? Sumir geta reyndar vitað heilmikið gagnlegt um mál án þess að vera fyrir alvöru sérfræðingar. Ef þú er að spjalla við einstakling og ert að velta fyrir þér hvernig þú eigir að meta hann/hana sem sérfræðing getur þú prófað að ímynda þér muninn á því að fá upplýsingar um heimilisfang með Google map kortavísinum í samanburði við frá vini. Vinur getur gefið þér leiðbeiningar með meiri lýsingum en Google maps, þótt hvoru tveggja nýtist vel. Þannig að stundum snýst málið um í hvers konar sérfræðing þú ert að leita og hvers konar upplýsingar þú vilt eða þarft að fá. Tengdar fréttir Þetta endar örugglega skelfilega Það er alveg pottþétt að þetta fer ekki vel. Ekki séns að þetta gangi upp. Að fólki skuli detta í hug að gera þetta? Mun örugglega enda skelfilega. 2. september 2022 07:01 Að endurnæra hugann: Zuckerberg hætti að hlaupa Mark Zuckerberg, eigandi Meta sem á Facebook og fleiri samfélagsmiðla, æfir á morgnana áður en hann mætir til vinnu. Í viðtölum hefur hann sagt að morgnarnir séu sá tími sem henti honum best. 29. ágúst 2022 07:00 Algengustu mýturnar í leiðinlegri vinnu Oooh. Enn einn vinnudagurinn og jafn súrt og það hljómar er fullt af fólki sem nennir varla fram úr einfaldlega vegna þess að þeim finnst svo leiðinlegt í vinnunni. 26. ágúst 2022 07:01 Andfúli vinnufélaginn og góð ráð Við erum andfúl á morgnana þegar að við vöknum en sem betur fer er það frá um leið og við höfum burstað tennurnar. Og þó. 19. ágúst 2022 07:01 Fómó í vinnunni er staðreynd Fómó er nýtt hugtak sem sérstaklega ungt fólk notar en þetta orð er tilvísun í skammstöfun á ensku; Fomo, sem stendur fyrir „fear of missing out.“ 12. ágúst 2022 07:00 Mest lesið Flytur fyrirtækin vegna löggjafar um trans börn Viðskipti erlent „Það er verið að ríkisvæða húsnæðismarkaðinn“ Viðskipti innlent Leggja upp laupana í Lundúnum Viðskipti innlent Umferðarofsi stofnar vegfarendum í hættu Samstarf Níu holu golfvöllur á gamalli landnámsjörð Samstarf Fasteignakaup fjárfesta vísbending um að fasteignaverð haldi áfram að hækka Viðskipti innlent Dýr smjörvi á Egilsstöðum vekur mikla athygli Neytendur Ævintýralegt líf: Fjárfestirinn bankaði á gluggann á garðkofanum þar sem hann bjó Atvinnulíf Ólöglegt bleikiefni í hveitinu Neytendur Annað tilboð borist í Skagann 3X Viðskipti innlent Fleiri fréttir Ævintýralegt líf: Fjárfestirinn bankaði á gluggann á garðkofanum þar sem hann bjó „Ég var búinn að heyra stríðssögur um hvað fyrstu mánuðirnir væru erfiðir“ Að nálgast starfsmann sem líður illa, er reiður eða leiður Nýr 40/40 listi: „Spenntur að sjá hvað þetta fólk gerir í framtíðinni“ Betra en ekki að viðurkenna mistökin Sjálfbærniskólinn: Mörg fyrirtæki að gera geggjað góða hluti án þess að átta sig á því Sjálfbærniskólinn opnar: Reglugerðin mun líka hafa áhrif á lítil og meðalstór fyrirtæki Hafa þróað kerfi til að auka á gagnsæi viðskipta með kolefniseiningar „Hef ítrekað verið ásakaður af eiginkonunni að vera morgunfúll“ Óöryggi, feimni og jafnvel einmanaleiki í nýju sumarvinnunni Hámarkstími fullorðinna í símanum og góð ráð „Krakkar sem gistu hjá okkur vissu ekki hvað var að gerast!“ Níu manns sagt upp hjá Veitum Leiðtogakulnun: Þegar yfirmaðurinn er alveg búinn á því Að sækja um starf eftir uppsögn Hefur óeðlilega þörf fyrir að strauja allt frá skyrtum í barnasamfellur Að standa upp til að gera eitthvað og muna síðan ekkert hvað það var „Orðið var við aukna umræðu um að vinnan eigi ekki að valda álagi“ Ekkert einkamál: Áhrif vinnustaða á geðheilsu jafn stór og makans „Þú varst aumingi ef þú fórst á hausinn en glæpamaður ef þú græddir“ „Katrín Olga, þetta er eingöngu hálftími af þínu lífi“ Sjá meira
Nokkuð öruggt að flestir svara já við þessari spurningu enda er ótrúlega margt fólk þarna úti sem hreinlega hefur svo mikið sjálfsöryggi að það kemur fram eins og sérfræðingur en er í raun bara rugludallur. Eða hefur það sem atvinnu að hljóma eins og sérfræðingur. Þekkt einkenni er til dæmis þegar viðkomandi notar flott orð á ensku eða einhverja frasa. Þegar að við erum hins vegar að meta vörukaup eða þjónustu, eða jafnvel að ráða nýtt fólk til vinnu, getur verið mikilvægt fyrir okkur að átta okkur á því hvað fyrstu kynni eru í raun að segja okkur um sérfræðiþekkingu viðkomandi. Thora Tenbrink er prófessor við Bangor háskólann í Bretlandi. Hún hefur staðið fyrir fjöldanum öllum af rannsóknum síðustu áratugina þar sem hún hefur skoðað það sérstaklega, hvernig það hvernig við tölum og komum fram, getur oft gefið ranga vísbendingu um hvað við vitum eða getum. Til dæmis getur sérfræðingur verið mjög óöruggur og feiminn að eðlisfari og ekki góður í samskiptum. Fyrir vikið er fólk kannski ekki að taka nógu mikið mark á því hvað viðkomandi er að segja. Að sama skapi getur einhver sem er með mjög mikið sjálfsöryggi og góðan talanda, bablað út í eitt þannig að fólk telur viðkomandi algjöran sérfræðing á sínu sviði. Tenbrink segir okkur geta áttað okkur á því hverjir eru fyrir alvöru sérfræðingar og hverjir ekki, með því að horfa sérstaklega á eftirfarandi fimm atriði. Hversu líklegt er að viðkomandi sé sérfræðingur? Hér þurfum við að meta þær upplýsingar sem við höfum um viðkomandi eða afla okkur upplýsinga. Hver er til dæmis bakgrunnurinn; menntun og reynsla? Ef við hittum einhvern sem klárlega vill að við upplifum sig sem mikinn sérfræðing á sínu sviði, en við erum ekki viss, er líka gott að velta fyrir okkur hvert líklegt markmið viðkomandi er með spjallinu við okkur og meta innihaldið eftir því. Er viðkomandi til dæmis að selja eitthvað? Hvernig er framkoman og talandinn almennt? Þá er gott að velta fyrir sér almenna framkomu eða talanda viðkomandi. Til dæmis hvort hann/hún tali mikið um alla hluti, eigi auðvelt með að vera svolítið dóminerandi í samtölum fólks og svo framvegis. Virðið sem felst í að hlusta og lesa á milli línanna getur nefnilega verið ótrúlega dýrmætt og gefið okkur miklar upplýsingar. Dýptin í samtölunum Það sem einkennir svolítið fólk sem í raun veit lítið um hvað það er að tala, er hversu grunnt það fer í samtölin. Skautar það í gegnum samtölin án þess að fara á dýptina? Hversu djúpt í saumana er viðkomandi fyrir alvöru að fara í málin? Að vita og vita ekki Annað sem er ágætt að hafa á bakvið eyrað er að við erum aldrei alvitur um neitt. Og það eru alvöru sérfræðingar mjög meðvitaðir um. Þess vegna er sérfræðingur líklegur til tala fyrir ákveðnum hlutum með rökstuðningi, benda á staðreyndir eða gögn, á meðan sá sem veit minna getur auðveldlega bablað út í eitt. Hvernig upplýsingar ertu að fá? Sumir geta reyndar vitað heilmikið gagnlegt um mál án þess að vera fyrir alvöru sérfræðingar. Ef þú er að spjalla við einstakling og ert að velta fyrir þér hvernig þú eigir að meta hann/hana sem sérfræðing getur þú prófað að ímynda þér muninn á því að fá upplýsingar um heimilisfang með Google map kortavísinum í samanburði við frá vini. Vinur getur gefið þér leiðbeiningar með meiri lýsingum en Google maps, þótt hvoru tveggja nýtist vel. Þannig að stundum snýst málið um í hvers konar sérfræðing þú ert að leita og hvers konar upplýsingar þú vilt eða þarft að fá.
Tengdar fréttir Þetta endar örugglega skelfilega Það er alveg pottþétt að þetta fer ekki vel. Ekki séns að þetta gangi upp. Að fólki skuli detta í hug að gera þetta? Mun örugglega enda skelfilega. 2. september 2022 07:01 Að endurnæra hugann: Zuckerberg hætti að hlaupa Mark Zuckerberg, eigandi Meta sem á Facebook og fleiri samfélagsmiðla, æfir á morgnana áður en hann mætir til vinnu. Í viðtölum hefur hann sagt að morgnarnir séu sá tími sem henti honum best. 29. ágúst 2022 07:00 Algengustu mýturnar í leiðinlegri vinnu Oooh. Enn einn vinnudagurinn og jafn súrt og það hljómar er fullt af fólki sem nennir varla fram úr einfaldlega vegna þess að þeim finnst svo leiðinlegt í vinnunni. 26. ágúst 2022 07:01 Andfúli vinnufélaginn og góð ráð Við erum andfúl á morgnana þegar að við vöknum en sem betur fer er það frá um leið og við höfum burstað tennurnar. Og þó. 19. ágúst 2022 07:01 Fómó í vinnunni er staðreynd Fómó er nýtt hugtak sem sérstaklega ungt fólk notar en þetta orð er tilvísun í skammstöfun á ensku; Fomo, sem stendur fyrir „fear of missing out.“ 12. ágúst 2022 07:00 Mest lesið Flytur fyrirtækin vegna löggjafar um trans börn Viðskipti erlent „Það er verið að ríkisvæða húsnæðismarkaðinn“ Viðskipti innlent Leggja upp laupana í Lundúnum Viðskipti innlent Umferðarofsi stofnar vegfarendum í hættu Samstarf Níu holu golfvöllur á gamalli landnámsjörð Samstarf Fasteignakaup fjárfesta vísbending um að fasteignaverð haldi áfram að hækka Viðskipti innlent Dýr smjörvi á Egilsstöðum vekur mikla athygli Neytendur Ævintýralegt líf: Fjárfestirinn bankaði á gluggann á garðkofanum þar sem hann bjó Atvinnulíf Ólöglegt bleikiefni í hveitinu Neytendur Annað tilboð borist í Skagann 3X Viðskipti innlent Fleiri fréttir Ævintýralegt líf: Fjárfestirinn bankaði á gluggann á garðkofanum þar sem hann bjó „Ég var búinn að heyra stríðssögur um hvað fyrstu mánuðirnir væru erfiðir“ Að nálgast starfsmann sem líður illa, er reiður eða leiður Nýr 40/40 listi: „Spenntur að sjá hvað þetta fólk gerir í framtíðinni“ Betra en ekki að viðurkenna mistökin Sjálfbærniskólinn: Mörg fyrirtæki að gera geggjað góða hluti án þess að átta sig á því Sjálfbærniskólinn opnar: Reglugerðin mun líka hafa áhrif á lítil og meðalstór fyrirtæki Hafa þróað kerfi til að auka á gagnsæi viðskipta með kolefniseiningar „Hef ítrekað verið ásakaður af eiginkonunni að vera morgunfúll“ Óöryggi, feimni og jafnvel einmanaleiki í nýju sumarvinnunni Hámarkstími fullorðinna í símanum og góð ráð „Krakkar sem gistu hjá okkur vissu ekki hvað var að gerast!“ Níu manns sagt upp hjá Veitum Leiðtogakulnun: Þegar yfirmaðurinn er alveg búinn á því Að sækja um starf eftir uppsögn Hefur óeðlilega þörf fyrir að strauja allt frá skyrtum í barnasamfellur Að standa upp til að gera eitthvað og muna síðan ekkert hvað það var „Orðið var við aukna umræðu um að vinnan eigi ekki að valda álagi“ Ekkert einkamál: Áhrif vinnustaða á geðheilsu jafn stór og makans „Þú varst aumingi ef þú fórst á hausinn en glæpamaður ef þú græddir“ „Katrín Olga, þetta er eingöngu hálftími af þínu lífi“ Sjá meira
Þetta endar örugglega skelfilega Það er alveg pottþétt að þetta fer ekki vel. Ekki séns að þetta gangi upp. Að fólki skuli detta í hug að gera þetta? Mun örugglega enda skelfilega. 2. september 2022 07:01
Að endurnæra hugann: Zuckerberg hætti að hlaupa Mark Zuckerberg, eigandi Meta sem á Facebook og fleiri samfélagsmiðla, æfir á morgnana áður en hann mætir til vinnu. Í viðtölum hefur hann sagt að morgnarnir séu sá tími sem henti honum best. 29. ágúst 2022 07:00
Algengustu mýturnar í leiðinlegri vinnu Oooh. Enn einn vinnudagurinn og jafn súrt og það hljómar er fullt af fólki sem nennir varla fram úr einfaldlega vegna þess að þeim finnst svo leiðinlegt í vinnunni. 26. ágúst 2022 07:01
Andfúli vinnufélaginn og góð ráð Við erum andfúl á morgnana þegar að við vöknum en sem betur fer er það frá um leið og við höfum burstað tennurnar. Og þó. 19. ágúst 2022 07:01
Fómó í vinnunni er staðreynd Fómó er nýtt hugtak sem sérstaklega ungt fólk notar en þetta orð er tilvísun í skammstöfun á ensku; Fomo, sem stendur fyrir „fear of missing out.“ 12. ágúst 2022 07:00