Spá því að verð­bólga haldi á­­fram að minnka

Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,09 prósent frá ágúst fram í september, sem hagfræðideild Landsbankans segir minni lækkun milli mánaða en hún átti von á. Þett akemur fram í nýrri hagsjá deildarinnar. Deildin hafði spáð 0,14 prósenta vísitöluhækkun en segir að þrátt fyrir örlítinn mun hafi mælingin verið í takt við væntingar.

Þrátt fyrir það hafi ýmislegt komið á óvart í septembermælingunni. 

„Flugfargjöld til útlanda lækkuðu mun meira en við áttum von á, matarkarfan hækkaði minna og reiknuð húsaleiga var nokkuð óbreytt, en við áttum von á lækkun milli  mánaða,“ segir í hagsjánni. 

Flugfargjöld, matarkarfan og eldsneytið stærstu liðirnir

Nú spáir deildin því að vísitalan hækki um 0,3 prósent milli mánaða í október. Gangi það eftir lækkar verðbólgan um 0,3 prósentustig eða úr 9,3 prósentum í 9,0 prósent. Verður verðbólgan þá orðin 0,9 prósentustigum lægri en þegar hún mældist hæst í þessum verðbólgukúf í júlí, eða 9,9 prósent.

Spádeild Íslandsbanka gerir ráð fyrir 0,2 prósenta hækkun á vísitölu neysluverðs í október. Gangi spáin eftir muni verðbólgan hjaðna í 8,9 prósent frá septembermánuði. 

„Spá okkar gerir ráð fyrir að flugfargjöld til útlanda hækki um 4,3% milli mánaða og að áhrif þess verði 0,07% til hækkunar, matarkarfan hækki um 0,4%, sem mun hafa 0,06% áhrif til hækkunar og dæluverð á eldsneyti hækki um 1,3% sem hefur 0,05% áhrif.“

Þessir þrír liðir skýri 60 prósent af hækkun vísitölunnar milli mánaða. Lítið sé um að undirliðir lækki að þessu sinni, einungis póstur og sími sem hagfræðideildin spáir að lækki milli mánaða en áhrif þess á vísitöluna í heild sinni séu óveruleg. 

Fasteignamarkaðurinn að róast

Gríðarlegar hækkanir á húsnæðisverði hafa drifið verðbólguna áfram að undanförnu og skýrði húsaleiga um 40 prósent af ársverðbólgunni í september, eða 3,8 prósentustig af 9,3 prósenta verðbólgu. Nú séu hins vegar mjög skýr merki um að markaðurinn sé að róast. 

„Nýjasta mæling Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar á vísitölu íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu sýndi lækkun milli mánaða og í mánaðarskýrslu stofnunarinnar sem kom út um miðjan september kom fram að hlutfall íbúða sem selst yfir ásettu verði hefði lækkað, íbúðum í sölu fjölgað og kaupsamningum fækkað. Allt bendir þetta til þess að markaðurinn sé að róast,“ segir í hagsjánni.

Dýrara að ferðast

Þá er orðið bæði dýrara að keyra, fljúga og taka strætó en ferðir og flutningar nema um 15 prósent af vísitölu neysluverðs. Alls er gert ráð fyrir að þessi liður hækki um 0,9 prósent milli mánaða og að áhrifin á vísitölu neysluverðs verði 0,14 prósent til hækkunar. 

Gert er ráð fyrir að flugfargjöld til útlnda hækki um 4,3 prósent milli mánaða. Gangi það eftir verður tæplega 20 prósent dýrara að fljúga til útlanda en í október 2019 en frá því í júní hafa flugfargjöld verð á bilinu 15 og 30 prósent dýrari en í sama mánuði 2019. 

Heimsmarkaðsverð á hráolíu hafi þá hækkað um 4,3 prósent í Bandaríkjadölum milli mánaða en þar sem dalurinn hafi styrkts nemi hækkunin um 8,5 prósent í krónum talið. Verðkannanir bendi til að bensín hafi hækkað um 1,5 prósent milli mánaða en díselolía hafi staðið í stað. Alls muni eldsneyti hækka um 1,3 prósent milli mánaða. Gangi það eftir mun árshækkun dælueldsneytið mælast 26 prósent.

Þá hækkaði gjaldskrá Strætó um 12,5 prósent 1. október síðastliðinn. Strætisvagnar eru 0,07% af vísitölu neysluverðs og eru áhrif hækkunar á vísitöluna því um 0,01 prósentustig.

Matarkarfan hækkar

Matarkarfan hækkaði mun minna milli mánaða í september en von var á. Verðlagsnefnd búvara hækkaði lágmarksverð mjólkur til bænda og heildsöluverð mjólkur og mjólkurafurða hækkaði milli ágúst- og septembermælingar vísitölu neysluverðs. 

„Áhrifin voru svipuð og við áttum von á. Það sem kom samt á óvart var að heildaráhrif hinna liðanna í matarkörfunni voru engin og mjólk og mjólkurafurðir skýrðu því alla hækkunina á matarkörfunni milli mánaða í september. Við eigum von á að matarkarfan hækki um 0,4% milli mánaða núna í október. Gangi það eftir verður matarkarfan um 8,4% dýrari en í október 2021.“

Spá 0,6 prósentustiga verðbólgulækkun fyrir árslok

Hagfræðideild Landsbankans spáir því að verðbólgan muni minnka niður í 8,4 prósent í árslok. Spá deildarinnar um 9,0 prósenta verðbólgu í október er 0,1 prósentustigi hærri en síðasta birta spá deildarinnar fyrir október. Hún segir muninn skýrast á því að samkvæmt verðmælingu deildarinnar hafi verð á bensíni hækkað en ráð var gert fyrir óverulegri breytingu milli mánaða. 

Krónan sé auk þess örlítið veikari en þá. Deildin gerir ráð fyrir óverulegri breytingu á spánni fyrir aðra undirliði. Skoðun hennar á framvindu næstu mánuði sé einnig óbreytt. Von sé á hægfara hjöðnun verðbólgu út árið og muni ársverðbólgan líklega lækka nokkuð í janúar á næsta ári vegna grunnáhrifa. 

Hagfræðideild Íslandsbanka gerir ráð fyrir enn meiri minnkun, að verðbólga verði að jafnaði 8,1 prósent fyrir árslok. Þá muni hún mælast 7,6 prósent í janúar á næsta ári.