Innlent

Fordómar enn til staðar fjórum áratugum síðar

Fanndís Birna Logadóttir skrifar
Einar Þór Jónsson, framkvæmdastjóri HIV samtakanna, greindist sjálfur með sjúkdóminn fyrir rúmum þremur áratugum. 
Einar Þór Jónsson, framkvæmdastjóri HIV samtakanna, greindist sjálfur með sjúkdóminn fyrir rúmum þremur áratugum.  Vísir/Egill

Á fjórða tug hafa greinst með HIV hér á landi það sem af er ári en tæplega fjórir áratugir eru liðnir frá því að fyrsti Íslendingurinn greindist. Framkvæmdastjóri HIV-samtakanna á Íslandi segir HIV smitaða enn mismunað þrátt fyrir að margt hafi áunnist í baráttunni. Ef alþjóðasamfélagið hefði brugðist við HIV líkt og gert var með Covid væri staðan mögulega önnur. 

Alþjóðlegi alnæmisdagurinn fer fram í dag en rúmlega 38 milljónir manna lifa með HIV víða um heim. 34 hafa greinst jákvæðir hér á landi í ár og stefnir í að þeir verði hátt í 40 fyrir lok árs.

Einar Þór Jónsson, framkvæmdastjóri HIV samtakanna, segir það skýrast af stórum hluta af fjölda flóttamanna sem leita hingað til landsins, frekar en að veiran sé í mikilli dreifingu innanlands. Því þurfi engu að síður að bregðast við en jaðarsettir einstaklingar eru líklegri en ella til að greinast með sjúkdóminn. 

„Við erum með háa tölu og þessu þarf að sinna og þar er auðvitað þessi mannlegi harmleikur, að fólk þurfi ekki að fá svona alvarlega sjúkdóma, að það séu í boði forvarnir, fræðsla og upplýsingar, aðgengi og þjónusta,“ segir Einar.

Margt áunnist en áfram langt í land

Sjálfur greindist Einar með HIV aðeins nokkrum árum eftir að fyrsti einstaklingurinn greindist fyrir tæpum fjörutíu árum. Ýmislegt hafi gerst á þeim tíma en fyrstu lyfin við HIV komu á markað fyrir um 25 árum.

„Mér finnst alveg með ólíkindum að það séu að verða komin fjörutíu ár síðan að, ég kalla þetta bara harmleik, að þetta byrjaði og þessi saga er alveg hreint ótrúleg. Það komu lyf og fólk bjargaðist og menn hreinlega, sumir hverjir, gátu bara klifrað upp úr gröfinni aftur. Þeir voru deyjandi, við vorum deyjandi,“ segir Einar.

Í dag er einnig til fyrirbyggjandi lyfjameðferð, PrEP, sem hundruð karlmanna eru skráðir í og segir Einar Íslendinga heppna að eiga íslenska heilbrigðiskerfið. Staðreyndin er þó sú að ekkert bóluefni er til við sjúkdóminum og á meðan svo er segir Einar að heimsbyggðin muni áfram þurfa að eiga við sjúkdóminn.

„HIV er ekki búið, það eru 38 milljónir með HIV í heiminum og á ákveðnum svæðum fær fólk ekki einu sinni lyf eða aðstoð, í þróunarríkjum og fátækari löndum, og það er ekki komið bóluefni og meðan það er ekki komið bóluefni þá þarf að eiga við þetta,“ segir hann.

Covid faraldurinn hafi þó sýnt fram á að þróunin getur verið hröð og væri hægt að draga lærdóm af viðbrögðunum við kórónuveirunni, þó vissulega sé um allt öðruvísi sjúkdóm að ræða.

„Alþjóðasamfélagið lagðist saman á það með Covid, og ef það hefði verið þannig með HIV þá værum við kannski á öðrum stað með upplýsingagjöf, með rannsóknir, fjármagn og allt þetta,“ segir hann.

Fólki áfram mismunað vegna sjúkdómsins

Annar hluti af baráttunni við HIV er hvernig smituðum er tekið innan samfélagsins en þeir fá oft á sig ákveðinn stimpil.

„Annað hvort ertu hommi, lauslátur hommi kannski, eða þú ert fíkniefnanotandi sem sprautar þig í æð eða þú ert ung kona sem lendir í því að fá HIV og færð bara; já vá er hún með eitthvað mjög skrýtið líferni eða er hún svona lauslát, eða eitthvað í þeim dúr. Þannig fólk veigrar sér við því að koma fram og segja frá því að það sé með HIV og þetta auðvitað hamlar fólki,“ segir Einar. 

Þörf sé á að taka umræðuna reglulega og ekki síst núna þegar talað hefur verið um ákveðið bakslag í baráttu hinsegin einstaklinga.

„Enn þá erum við einhvern veginn að eiga við ákveðna fordóma og ákveðna stigmatíseringu og fólki hefur og er mismunað vegna þess að það er með þennan sjúkdóm. Það eru allt önnur handtök í kringum HIV heldur en í kringum margt annað því miður,“ segir hann.

„En við erum í ljósinu og við erum þakklát vegna þess að það hefur gríðarlega mikið áunnist,“ segir hann enn fremur.


Tengdar fréttir

Fyrsta konan sögð læknuð af HIV-veirunni

Bandarísk kona með hvítblæði er sögð hafa læknast af HIV-veirunni við stofnfrumuígræðslu frá gjafa með náttúrlegar varnir gegn veirunni sem veldur alnæmi. Um er að ræða fyrstu konuna sem læknast af veirunni en tveir menn hafa áður læknast.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×