Leitin að innsæinu Einar Scheving skrifar 31. janúar 2023 14:30 Á mínum yngri árum og jafnvel fram yfir fertugsaldurinn var ég í sporum sem ég óska engum að standa í - sporum sem ég hélt lengi vel að ég einn stæði í, en áttaði mig svo síðar að fjölmargir ýmst standa í eða hafa staðið í, hvort sem er til langs tíma eða tímabundið. Eflaust er hægt að kalla þessi spor ýmsum nöfnum, en í grófum dráttum mætti lýsa þeim sem einskonar tilvistarkreppu, þótt flestir tengi orðið vissulega ekki við fyrri hluta ævinnar. Mín tilvistarkreppa fólst m.a. í afar lágu sjálfsmati. Hvernig mér tókst að þróa með mér þetta lága sjálfsmat veit ég ekki, en eflaust hefur ógreindur athyglisbrestur haft eitthvað með það að gera, enda passar sá sem athyglina skortir ekki endilega í það box sem samfélagið kýs að hólfa hann. Aðeins í seinni tíð hef ég sæst við og oft á tíðum verið jafnvel þakklátur fyrir hina hliðina á peningnum, enda bregður fyrir einskonar ofurfókus, þótt erfitt geti verið fanga hann að vild og hann lúti oft í lægra haldi fyrir verkkvíða og framtaksleysi. Þótt ég kjósi sjálfur ekki að nota lyf við athyglisbresti, þá er ég þakklátur fyrir greininguna sem ég hlaut fyrir nokkrum árum, enda lærir maður að skilja sjálfan sig betur og um leið að fyrirgefa sér fyrir ákveðna vankanta og misbresti. Ég þróaði einnig snemma með mér fíknivanda og var, eins og alkohólistar lýsa gjarnan, sífellt að reyna að fylla eitthvert tómarúm innra með mér. Eins og liggur í hlutarins eðli, þá er alveg sama hvað alkinn innbyrðir mikið magn af áfengi eða öðrum efnum, tómarúmið fyllist aldrei - með þeirri aðferð a.m.k. Ég hef þó blessunarlega verið laus við bakkus í 22 ár, þökk sé SÁÁ, góðum vinum og æðri mætti og tel mína mestu gjöf að börnin mín hafi aðeins kynnst mér allsgáðum. Ein birtingarmynd hins lága sjálfsmats var að ég var stöðugt að leita að einhverjum eða einhverju sem væri með lausnina við öllum mínum vandamálum (sem flest bjuggu auðvitað að mestu leyti í hausnum á mér). Ég las hverja sjálfshjálparbókina á fætur annarri og þegar ég bjó í Bandaríkjunum heyrði ég einmitt frasann: „Hvernig geturðu vitað hvort einhver er alki eða ekki? Jú, edrú alakana er að finna við sjálfshjálparbóka-rekkann í Barnes & Noble.“ Af hverju er ég að rifja upp þessa oft miður-skemmtilegu hlið á löngu-liðnu lífskeiði eða yfirhöfuð að bera hana á torg? Ég rakst í dag á tilvitnun úr einni af þeim bókum sem ég las á sínum tíma í leit að lausnum allra minna vandamála, en það var bók eftir heimspekinginn Jiddu Krishnamurti. Fyrir þá sem ekki til hans þekkja, þá var hann stórmerkilegur maður, ekki síst fyrir þá staðreynd að eftir að hafa verið alinn upp og í raun valinn af Guðspekifélaginu (Theosophical Society) til þess að verða hinn nýi Messías, þá afneitaði hann þeirri viðurkenningu og lagði í kjölfarið þvert á móti áherslu á að maðurinn þyrfti að hafna hverskyns veraldlegri leiðsögn, enda væri sannleikann að finna innra með hverjum og einum. Hann s.s. hafnaði með öllu hverskonar tilbeiðslu og dýrkun, hvort sem það var á yfirvaldi eða gúrúum, þ.m.t. á sjálfum sér. Ég man eftir að hafa orðið fyrir ákveðinni hugljómun þegar ég las Krishnamurti, en hafði á sínum tíma einfaldlega ekki þroska til þess að meðtaka sennilega hans mikilvægustu skilaboð, þ.e. að hætta að leita að sannleikanum hjá einhverjum öðrum, heldur að treysta eigin innsæi. Ég hélt því áfram í mörg ár að leita að lausnum hjá hinum og þessum og oft var ég fullviss um að sá eða hinn væri með hina fullkomnu lausn, þótt undantekningalaust væri um tálsýn að ræða. Með þessu er ég ekki að segja að við getum ekki lært ótakmarkað af öðrum og reglulega fengið lánaða dómgreind. Það segir sig sjálft að það er okkur öllum hollt að eiga fyrirmyndir, að ekki sé minnst á alla kennarana okkar, hvort sem er í skólakerfinu eða skóla lífsins. Það sem ég hef hins vegar komist að í seinni tíð er að þessi grundvallarlexía Krishnamurti - sem mér tókst á sínum tíma að fara á mis við þótt hún hafi starað blákalt á mig - er sá vegvísir sem ég var alla tíð að leita að - að hlusta á innsæið og helst ekki láta hópþrýsting, strauma eða stefnur hafa áhrif á hlustun mína á því. Að sjálfsögðu er ég jafn breyskur og hver annar og gleymi reglulega að hlusta, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að sjaldan eða aldrei hafi mannkynið staðið frammi fyrir áskorunum sem krefjast þess jafnmikið að við stöndum með innsæinu okkar, enda atlagan að sjálfstæðri hugsun aldrei verið meiri. Höfundur er tónlistarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Á mínum yngri árum og jafnvel fram yfir fertugsaldurinn var ég í sporum sem ég óska engum að standa í - sporum sem ég hélt lengi vel að ég einn stæði í, en áttaði mig svo síðar að fjölmargir ýmst standa í eða hafa staðið í, hvort sem er til langs tíma eða tímabundið. Eflaust er hægt að kalla þessi spor ýmsum nöfnum, en í grófum dráttum mætti lýsa þeim sem einskonar tilvistarkreppu, þótt flestir tengi orðið vissulega ekki við fyrri hluta ævinnar. Mín tilvistarkreppa fólst m.a. í afar lágu sjálfsmati. Hvernig mér tókst að þróa með mér þetta lága sjálfsmat veit ég ekki, en eflaust hefur ógreindur athyglisbrestur haft eitthvað með það að gera, enda passar sá sem athyglina skortir ekki endilega í það box sem samfélagið kýs að hólfa hann. Aðeins í seinni tíð hef ég sæst við og oft á tíðum verið jafnvel þakklátur fyrir hina hliðina á peningnum, enda bregður fyrir einskonar ofurfókus, þótt erfitt geti verið fanga hann að vild og hann lúti oft í lægra haldi fyrir verkkvíða og framtaksleysi. Þótt ég kjósi sjálfur ekki að nota lyf við athyglisbresti, þá er ég þakklátur fyrir greininguna sem ég hlaut fyrir nokkrum árum, enda lærir maður að skilja sjálfan sig betur og um leið að fyrirgefa sér fyrir ákveðna vankanta og misbresti. Ég þróaði einnig snemma með mér fíknivanda og var, eins og alkohólistar lýsa gjarnan, sífellt að reyna að fylla eitthvert tómarúm innra með mér. Eins og liggur í hlutarins eðli, þá er alveg sama hvað alkinn innbyrðir mikið magn af áfengi eða öðrum efnum, tómarúmið fyllist aldrei - með þeirri aðferð a.m.k. Ég hef þó blessunarlega verið laus við bakkus í 22 ár, þökk sé SÁÁ, góðum vinum og æðri mætti og tel mína mestu gjöf að börnin mín hafi aðeins kynnst mér allsgáðum. Ein birtingarmynd hins lága sjálfsmats var að ég var stöðugt að leita að einhverjum eða einhverju sem væri með lausnina við öllum mínum vandamálum (sem flest bjuggu auðvitað að mestu leyti í hausnum á mér). Ég las hverja sjálfshjálparbókina á fætur annarri og þegar ég bjó í Bandaríkjunum heyrði ég einmitt frasann: „Hvernig geturðu vitað hvort einhver er alki eða ekki? Jú, edrú alakana er að finna við sjálfshjálparbóka-rekkann í Barnes & Noble.“ Af hverju er ég að rifja upp þessa oft miður-skemmtilegu hlið á löngu-liðnu lífskeiði eða yfirhöfuð að bera hana á torg? Ég rakst í dag á tilvitnun úr einni af þeim bókum sem ég las á sínum tíma í leit að lausnum allra minna vandamála, en það var bók eftir heimspekinginn Jiddu Krishnamurti. Fyrir þá sem ekki til hans þekkja, þá var hann stórmerkilegur maður, ekki síst fyrir þá staðreynd að eftir að hafa verið alinn upp og í raun valinn af Guðspekifélaginu (Theosophical Society) til þess að verða hinn nýi Messías, þá afneitaði hann þeirri viðurkenningu og lagði í kjölfarið þvert á móti áherslu á að maðurinn þyrfti að hafna hverskyns veraldlegri leiðsögn, enda væri sannleikann að finna innra með hverjum og einum. Hann s.s. hafnaði með öllu hverskonar tilbeiðslu og dýrkun, hvort sem það var á yfirvaldi eða gúrúum, þ.m.t. á sjálfum sér. Ég man eftir að hafa orðið fyrir ákveðinni hugljómun þegar ég las Krishnamurti, en hafði á sínum tíma einfaldlega ekki þroska til þess að meðtaka sennilega hans mikilvægustu skilaboð, þ.e. að hætta að leita að sannleikanum hjá einhverjum öðrum, heldur að treysta eigin innsæi. Ég hélt því áfram í mörg ár að leita að lausnum hjá hinum og þessum og oft var ég fullviss um að sá eða hinn væri með hina fullkomnu lausn, þótt undantekningalaust væri um tálsýn að ræða. Með þessu er ég ekki að segja að við getum ekki lært ótakmarkað af öðrum og reglulega fengið lánaða dómgreind. Það segir sig sjálft að það er okkur öllum hollt að eiga fyrirmyndir, að ekki sé minnst á alla kennarana okkar, hvort sem er í skólakerfinu eða skóla lífsins. Það sem ég hef hins vegar komist að í seinni tíð er að þessi grundvallarlexía Krishnamurti - sem mér tókst á sínum tíma að fara á mis við þótt hún hafi starað blákalt á mig - er sá vegvísir sem ég var alla tíð að leita að - að hlusta á innsæið og helst ekki láta hópþrýsting, strauma eða stefnur hafa áhrif á hlustun mína á því. Að sjálfsögðu er ég jafn breyskur og hver annar og gleymi reglulega að hlusta, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að sjaldan eða aldrei hafi mannkynið staðið frammi fyrir áskorunum sem krefjast þess jafnmikið að við stöndum með innsæinu okkar, enda atlagan að sjálfstæðri hugsun aldrei verið meiri. Höfundur er tónlistarmaður.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar