Húskarlar fara hamförum Inga Lind Karlsdóttir skrifar 17. febrúar 2023 10:00 Þekkt aðferð manna með veikan málstað er að ráðast á þann sem er ósammála þeim í stað þess að rökræða við hann. Stundum er notað íþróttamál og þá er þetta kallað að fara í manninn en ekki boltann, viðkomandi er sem sagt svo slakur á vellinum að hann ræður ekkert við boltann og reynir því í vanmætti sínum að meiða mótherjann í staðinn. Slík hegðun þykir ekki stórmannleg. Sjóðheitt dæmi um þetta hefur verið í fjölmiðlum undanfarna daga, eftir að kolsvört skýrsla ríkisendurskoðunar var birt sem innihélt metfjölda athugasemda við sjókvíaeldi og olli mörgum, m.a. formanni stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis áfalli, uppnámi og reiði. Sjálfri dettur mér ekki í hug að munnhöggvast við íslenska húskarla norsku laxeldisrisanna sem eru raunverulegir eigendur sjókvíanna í íslensku fjörðunum. Ég er nefnilega meira fyrir það að fara í boltann, sjáið nú til, og vil halda hér til haga nokkrum mikilvægum staðreyndum. Fyrst fögnuðu húskarlarnir skýrslunni og létu eins og iðnaðurinn hefði jú einmitt áður bent á ýmsa vankanta í umgjörðinni. Þessi viðbrögð komu fram þrátt fyrir að hinar alvarlegu brotalamir eru flestar til staðar einmitt vegna þrýstings frá sjókvíeldisfyrirtækjunum sjálfum. Norðmennirnir hafa ekki einasta komið sínu fólki (húskörlunum) að borðinu við gerð laga og reglna um starfsemina heldur líka markvisst komið sér undan því að greiða til ríkisins þá fjármuni sem þarf til að standa undir kostnaði við stjórnsýslu, eftirlit og umhverfisvöktun vegna sjókvíaeldis með lax, svo ekki sé minnst á að greiða sanngjarnt gjald fyrir afnot af náttúruauðlindum í eigu þjóðarinnar. Látum hann neita því Daginn eftir hinn pr-drifna fögnuð voru húskarlarnir greinilega loksins búnir að stauta sig almennilega í gegnum skýrsluna og sjá að þar átti allt við rök að styðjast. Engu virtist vera hægt að svara efnislega. Voru nú góð ráð dýr og ekkert eftir í stöðunni nema að fara í manninn. Ríkisendurskoðanda! Nú skyldi hann rúinn trausti. Fyrir utan ógeðfellda aðferðina, þótti mér sérstaklega sorglegt að sjá fólk sem situr á Alþingi taka þátt í dylgjum í garð ríkisendurskoðanda með því að halda því fram að hann „hefði mikla hags¬muni af um-hverfi laxveiði“. Byrjum á því að taka þetta bókstaflega. Hverjir eiga þessir meintu hagsmunir að vera? Nú vill svo til að þær upplýsingar eru aðgengilegar í opinberum gögnum. Þar kemur fram að ríkisendurskoðandi og eiginkona hans eiga í jörð sem um rennur á. Í þessari á hafa að meðaltali veiðst 46 laxar á ári undanfarin ár. Veiðileyfin eru ekki seld á almennum markaði og reyndar er þetta vatnsfall nánast óþekkt meðal áhugafólks um laxveiði. Fjárhagslegu hagsmunirnir eru sem sagt engir. Allt eru þetta tilraunir til að afvegaleiða umræðu um sjálf efnisatriði vandaðrar skýrslu ríkisendurskoðunar: að ekki stendur steinn yfir steini í þeirri umgjörð sem stjórnvöld báru ábyrgð á að skapa sjókvíaeldi með laxi. Hitt segir svo sína sögu að þau sem hafa dylgjað um meinta hagsmuni ríkisendurskoðanda virðast ekki átta sig á mótsögninni sem felst í þessum ásökunum. Ef ríkisendurskoðandi hefur raunverulega hagsmuni, eins og húskarlarnir vilja meina, þá felst í því viðurkenning af þeirra hálfu á því að iðnaðurinn er skaðlegur villta laxastofninum. Hingað til hefur þetta fólk gert lítið úr þeirri staðreynd. Gígantískur aðstöðumunur Áfram héldu þeir svo. Nú skyldi ráðast á Íslenska náttúruverndarsjóðinn (Icelandic Wildlife Fund) og gera starfsemi hans tortryggilega. IWF hefur gagnrýnt sjókvíaeldi í áraraðir ásamt mörgum öðrum náttúruverndarsamtökum víða um heim. Aðstöðumunurinn í þeirri baráttu er gígantískur. Í nýjasta ársreikningi IWF kemur fram að tekjurnar árið 2021 voru 13,5 milljónir. Þær saman standa af frjálsum framlögum tuga einstaklinga og fyrirtækja og allar upplýsingar eru aðgengilegar á þeim opinberu stöðum sem þær eiga að vera. Húskarlarnir (sumt stjórnmálafólk þar með talið) eru hins vegar fulltrúar sjókvíaeldisfélaganna en norsk móðurfélög þeirra eru svo stór og rík að samanlagður íslenskur sjávarútvegur er eins og peð við hliðina á þeim. Þessir risar hafa svo liðsstyrk í Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) sem er ríkustu og öflugustu hagsmunagæslusamtök landsins. Í skýrslu ríkisendurskoðunar kemur fram að fjórtán af sextán rekstrarleyfum sjókvíaeldis eru á hendi félaga undir yfirráðum þriggja norskra fyrirtækja. Með öllu óskiljanlegt er að SFS hafi ákveðið að gera málstað þessara norsku sjókvíaeldisrisa að sínum. Fyrir þá eru allt aðrir hagsmunir í húfi en vernd íslenskrar náttúru og lífríkis. Baráttan snýst um þetta Ég er stolt af því að vera í Íslenska náttúruverndarsjóðnum og hafa, ásamt baráttusystkinum um allt land, náð að rugga þeim skuggalega báti sem liðast um íslenska firði með eyðingarmátt og íslenska húskarla við stýrið. Gleymum því aldrei að um þetta snýst þessi barátta fyrst og síðast: að forða umhverfi og lífríki landsins okkar frá skaða. Og þangað sækjum við kraft sem engir peningar heimsins duga til að vega á móti. Verkefnið núna er að gæta þess að ekki fenni yfir umrædda skýrslu. Aðgerða er þörf. Baráttan er alls ekki búin, norsku sjókvíarnar eru allar hér enn og ekki minna skaðlegar en áður. Höfundur er stjórnarmaður í Íslenska náttúrverndarsjóðnum (og hefur akkúrat enga fjárhagslega hagsmuni í þessu máli). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Sjókvíaeldi Umhverfismál Inga Lind Karlsdóttir Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Skoðun Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Sjá meira
Þekkt aðferð manna með veikan málstað er að ráðast á þann sem er ósammála þeim í stað þess að rökræða við hann. Stundum er notað íþróttamál og þá er þetta kallað að fara í manninn en ekki boltann, viðkomandi er sem sagt svo slakur á vellinum að hann ræður ekkert við boltann og reynir því í vanmætti sínum að meiða mótherjann í staðinn. Slík hegðun þykir ekki stórmannleg. Sjóðheitt dæmi um þetta hefur verið í fjölmiðlum undanfarna daga, eftir að kolsvört skýrsla ríkisendurskoðunar var birt sem innihélt metfjölda athugasemda við sjókvíaeldi og olli mörgum, m.a. formanni stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis áfalli, uppnámi og reiði. Sjálfri dettur mér ekki í hug að munnhöggvast við íslenska húskarla norsku laxeldisrisanna sem eru raunverulegir eigendur sjókvíanna í íslensku fjörðunum. Ég er nefnilega meira fyrir það að fara í boltann, sjáið nú til, og vil halda hér til haga nokkrum mikilvægum staðreyndum. Fyrst fögnuðu húskarlarnir skýrslunni og létu eins og iðnaðurinn hefði jú einmitt áður bent á ýmsa vankanta í umgjörðinni. Þessi viðbrögð komu fram þrátt fyrir að hinar alvarlegu brotalamir eru flestar til staðar einmitt vegna þrýstings frá sjókvíeldisfyrirtækjunum sjálfum. Norðmennirnir hafa ekki einasta komið sínu fólki (húskörlunum) að borðinu við gerð laga og reglna um starfsemina heldur líka markvisst komið sér undan því að greiða til ríkisins þá fjármuni sem þarf til að standa undir kostnaði við stjórnsýslu, eftirlit og umhverfisvöktun vegna sjókvíaeldis með lax, svo ekki sé minnst á að greiða sanngjarnt gjald fyrir afnot af náttúruauðlindum í eigu þjóðarinnar. Látum hann neita því Daginn eftir hinn pr-drifna fögnuð voru húskarlarnir greinilega loksins búnir að stauta sig almennilega í gegnum skýrsluna og sjá að þar átti allt við rök að styðjast. Engu virtist vera hægt að svara efnislega. Voru nú góð ráð dýr og ekkert eftir í stöðunni nema að fara í manninn. Ríkisendurskoðanda! Nú skyldi hann rúinn trausti. Fyrir utan ógeðfellda aðferðina, þótti mér sérstaklega sorglegt að sjá fólk sem situr á Alþingi taka þátt í dylgjum í garð ríkisendurskoðanda með því að halda því fram að hann „hefði mikla hags¬muni af um-hverfi laxveiði“. Byrjum á því að taka þetta bókstaflega. Hverjir eiga þessir meintu hagsmunir að vera? Nú vill svo til að þær upplýsingar eru aðgengilegar í opinberum gögnum. Þar kemur fram að ríkisendurskoðandi og eiginkona hans eiga í jörð sem um rennur á. Í þessari á hafa að meðaltali veiðst 46 laxar á ári undanfarin ár. Veiðileyfin eru ekki seld á almennum markaði og reyndar er þetta vatnsfall nánast óþekkt meðal áhugafólks um laxveiði. Fjárhagslegu hagsmunirnir eru sem sagt engir. Allt eru þetta tilraunir til að afvegaleiða umræðu um sjálf efnisatriði vandaðrar skýrslu ríkisendurskoðunar: að ekki stendur steinn yfir steini í þeirri umgjörð sem stjórnvöld báru ábyrgð á að skapa sjókvíaeldi með laxi. Hitt segir svo sína sögu að þau sem hafa dylgjað um meinta hagsmuni ríkisendurskoðanda virðast ekki átta sig á mótsögninni sem felst í þessum ásökunum. Ef ríkisendurskoðandi hefur raunverulega hagsmuni, eins og húskarlarnir vilja meina, þá felst í því viðurkenning af þeirra hálfu á því að iðnaðurinn er skaðlegur villta laxastofninum. Hingað til hefur þetta fólk gert lítið úr þeirri staðreynd. Gígantískur aðstöðumunur Áfram héldu þeir svo. Nú skyldi ráðast á Íslenska náttúruverndarsjóðinn (Icelandic Wildlife Fund) og gera starfsemi hans tortryggilega. IWF hefur gagnrýnt sjókvíaeldi í áraraðir ásamt mörgum öðrum náttúruverndarsamtökum víða um heim. Aðstöðumunurinn í þeirri baráttu er gígantískur. Í nýjasta ársreikningi IWF kemur fram að tekjurnar árið 2021 voru 13,5 milljónir. Þær saman standa af frjálsum framlögum tuga einstaklinga og fyrirtækja og allar upplýsingar eru aðgengilegar á þeim opinberu stöðum sem þær eiga að vera. Húskarlarnir (sumt stjórnmálafólk þar með talið) eru hins vegar fulltrúar sjókvíaeldisfélaganna en norsk móðurfélög þeirra eru svo stór og rík að samanlagður íslenskur sjávarútvegur er eins og peð við hliðina á þeim. Þessir risar hafa svo liðsstyrk í Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) sem er ríkustu og öflugustu hagsmunagæslusamtök landsins. Í skýrslu ríkisendurskoðunar kemur fram að fjórtán af sextán rekstrarleyfum sjókvíaeldis eru á hendi félaga undir yfirráðum þriggja norskra fyrirtækja. Með öllu óskiljanlegt er að SFS hafi ákveðið að gera málstað þessara norsku sjókvíaeldisrisa að sínum. Fyrir þá eru allt aðrir hagsmunir í húfi en vernd íslenskrar náttúru og lífríkis. Baráttan snýst um þetta Ég er stolt af því að vera í Íslenska náttúruverndarsjóðnum og hafa, ásamt baráttusystkinum um allt land, náð að rugga þeim skuggalega báti sem liðast um íslenska firði með eyðingarmátt og íslenska húskarla við stýrið. Gleymum því aldrei að um þetta snýst þessi barátta fyrst og síðast: að forða umhverfi og lífríki landsins okkar frá skaða. Og þangað sækjum við kraft sem engir peningar heimsins duga til að vega á móti. Verkefnið núna er að gæta þess að ekki fenni yfir umrædda skýrslu. Aðgerða er þörf. Baráttan er alls ekki búin, norsku sjókvíarnar eru allar hér enn og ekki minna skaðlegar en áður. Höfundur er stjórnarmaður í Íslenska náttúrverndarsjóðnum (og hefur akkúrat enga fjárhagslega hagsmuni í þessu máli).
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar