Opið bréf til íslensks almennings

Kæru Íslendingar og samlandar. Mig langar að hefja þetta bréf á því að óska öllum gleðilegrar hátíðar. Það er von mín að flestir séu að eiga ánægjulegar stundir í faðmi fjölskyldu og ástvina. Það eru lífsgæði sem ég óska öllum og samgleðst innilega fyrir hönd ykkar að eiga í hlý hús að venda og í faðm þeirra sem elska ykkur.

Það hefur sjálfsagt ekki farið fram hjá mörgum ástandið sem ríkir ekki bara í heimi heimilislausra heldur almennt hjá þeim sem þjást af hinum illkynja fíknisjúkdóm. Það fyllir hjarta mitt ljósi minningin um hversu áhrifamikið það var að upplýsa ykkur, kæri almenningur um það neyðarástand sem bræður mínir og systur ganga í gegnum á hverjum degi. Stuðningur ykkar eru forréttindi að verða vitni að.

Málið er einmitt að almenningur hafði ekki hugmynd um ástandið. Sú staðreynd að fólki sé vísað á dyr í hvaða veðri sem er úr gistiskýlum borgarinnar, í hvaða heilsufarsástandi veitti flestum ykkar kalt vatn milli skinns og hörunds. Þetta var vel falið leyndarmál í beinagrindaskáp Reykjavíkurborgar.

Enn meiri forréttindi var að fá að sjá andlit drengjanna sem aldrei höfðu upplifað annað viðmót en skömm og útskúfun frá umhverfi sínu uppljómast þegar þeir gerðu sér grein fyrir að almenningur var að gefa þeim gjafir; peninga, sígarettur, föt ... það voru töluvert áhugaverðari jól þetta árið þökk sé ykkur sem svo örlátlega létuð ykkur málstað okkar varða.

Mig langar ekki að fara út í hvað er að .. satt best að segja þá verðskuldar hvorki Reykjavíkurborg né hið opinbera almennt meiri orku frá mér. Ég hef komist að þeirri niðurstöðu að sama hversu mikið við höfum biðlað, grátbeðið, rifist, uppnefnt .. alveg sama hvaða aðferðum við höfum beitt hreyfist ekki við bákninu sem við höfum reitt okkur á og jafnvel treyst með atkvæðum okkar.

Síðan við hófum Viðmóts hreyfinguna s.l. haust hefur ekkert breyst, fyrir utan að sjálfsögðu viðmót ykkar almennings. Allir virðast vera með okkur í liði nema þeir sem eru kosnir til þess að sinna þessum afar viðkvæma hóp. Það hefur verið mjög fróðlegt að sjá hversu óhagganlegan steinvegg við rekumst ávallt á en hvatning frá ykkur og hópum líkt og lögreglunni svo dæmi sé tekið hefur veitt mér þann byr að halda áfram.

Ég veit mörg ykkar munu ekki trúa ykkar eigin augum núna .. en ég segi ykkur það satt kæru Íslendingar, það hefur ekkert haggast né mjakast í málum heimilislausra né þeirra sem þjást af fíkn þó svo við gerðum fyllilega grein fyrir grafalvarlegri stöðu. Sú snilldar ákvörðun, því þetta eru svo sannarlega pólitískar ákvarðanir sem fólk tekur að loka Ylju verkefni Rauða Krossins er aðeins eitt dæmi um að þvert á móti þá er verið að skerða enn frekar við þá þjónustu sem nú þegar er sára ábótavant að bæta við. Þessar ákvarðanir munu deyða enn fleiri fíkla, enn fleiri jarðarfarir, enn fleiri foreldrar, ömmur og afar, ástvinir sem binda sár sín og býta varir um hvers vegna ekkert var hægt að gera...

Enn eru menn fárveikir að hendast úti í hvaða veðri og vindum. Það gerði mig reiðan að um leið og ég brá mér af bæ frá Grandaskýlinu í byrjun árs til að þiggja aðstoð og bjarga eigin skinni þá fór allt í gamla farið :

Fólki var vísað út klukkan 10:00 af gistiskýlunum þegar sá kjaftfori var á bak og burt jafnvel þótt gular viðvaranir væru í gildi! Á dögum þegar ekki nokkurri lifandi sál lætur sér detta í hug að vera úti að ástæðulausu.

Hvað þá þegar fólk á heima undir læknishendi vegna líkamlegs ástands sökum morfín fíknar.

Ræðum aðeins morfín fíknina.

Nú er ég svo blessunarlega laus við þann fjanda sem ég verð hins vegar vitni að á hverjum degi í umhverfi mínu. Nú hefur Valgerður Rúnarsdóttir yfirlæknir á Vogi sett sig upp á móti því að læknar skrifi upp á ópíóðalyf fyrir þá sem eru sárþjakaðir af þessari ömurlegu fíkn. Nú langar mig aðeins að gera ykkur grein fyrir alvarleika málsins og undirstrika það sem ég meina þegar ég segi að kerfið vinni á móti okkur frekar en með.

Ástæðan fyrir því að læknar hafa margir í miklum feluleik skrifað upp á morfínskyld lyf fyrir fíkla er einmitt ávanabindingin sem þessi lyf valda. Líkaminn verður svo háður þeim að ekkert annað en áfengi kemst með tærnar sem morfínið hefur hælana. Slíkt getur ástandið orðið að fólk lætur ekki aðeins lífið sökum ofskömmtunar heldur einnig sökum þeirra gríðarlegu líkamlegu fráhvarfa sem lyfin valda. Aðeins fráhvörf frá áfengi og morfínskyldum lyfjum getur dregið fólk til dauða í fjarvist efnisins.

Ekki bætir úr skák að vera kominn svo mikið út í samfélagshornið að ´´ heimilið þitt ‘‘ er neyðarskýli fyrir heimilislausa sem lokar á þig dyrunum yfir daginn og eina skjólið eru bílastæðahús og bókasöfn. Hér er fólk komið í slíkan pytt að sjálfsmyndin er nánast farin, lífsneistinn ekki til staðar. Þeir sem geta sett sig í þessi spor geta jafnvel svarað með mér spurningunni hvort ekki sé auðvelt að fá sér vinnu og koma sér aftur út í lífið?

Hér langar mig að beina athyglinni að verslunareigendum. Hvað finnst ykkur um þá staðreynd að sá aðili sem gefur sig út fyrir að vera fíkn sérfræðingur Íslands og yfirlæknir eina sjúkrahúss landsins fyrir fíkla sé að mæla gegn því að læknar skrifi upp á morfínskyld lyf á meðan einstaklingurinn er að jafna sig og koma sér aftur út í lífið? Ég beini orðum mínum að ykkur þar sem að á meðan fíklar þurfa að greiða 5-7000 kr. fyrir eitt stykki af morfíntöflu munu þau neyðast til að halda áfram viðskiptum“ sínum við ykkur sem fellst í að stela kjöti og öðrum munaðarvörum sem þau svo selja til að lifa daginn af.

Þau sem hafa fengið uppáskrifað morfín hjá lækni fullyrða að loksins geta þau einbeitt sér að öðru en að stela sér fyrir næsta skammti. Loks eiga þau möguleika á að sinna lífi sínu, börnum, námi, heilsunni. Nú er búið að loka eina staðnum ( Ylja ) sem fólk gat farið á daginn til þess að nota vímuefni í æð í öruggu umhverfi. Nú snúa þau aftur í ruslageymslur og bílastæðahús til þess að nota, áhættan aftur til staðar og allt á almannafæri. Hér kem ég aftur að athugasemd minni þar sem ég fullyrði að kerfið vinni á móti okkur. Hvað annað eigum við að halda þegar DREGIÐ ER ÚR skaðaminnkun?

Þessi hringrás mun halda áfram á meðan við höfum ekki undirstöður okkar til staðar. Það vantar ekki viljann til að gera og framkvæma þegar ég ræði þessi mál við bræður og systur .. allir eru sammála um að þau langar til að eiga möguleika í lífinu, langar að vera í jafnvægi, sinna börnunum sínum sem mörg hver eru í fóstri og ánauð Barnaverndaryfirvalda sökum fordóma frá þessu, fyrir okkur, gagnslausa kerfi. Allir eru sammála að ef tækifærið gæfist myndu þau grípa það!

Hvaða tækifæri er ég að tala um? 

Það vaknaði ekkert okkar einn góðan veðurdag og ákvað að rústa lífi sínu. Fíkn er fyrirbæri sem yfirgnæfir allt líf fólks .. það er nánast sama hvað það heitir .. fíknin yfirtekur allt. Það er mjög mikilvægt að skilja hvað er í gangi á mjög djúpum grundvelli þegar kemur að fíkn .. það er enn mikilvægara að farið sé með þessi mál af reynslu, kunnáttu, skilning og samkennd. Engin betrun eða heilun mun eiga sér stað hjá þeim sem þjáist af fíknisjúkdóm nema í umhverfi sem veitir fullkomið öryggi og þ.a.l. býður upp á að fólk geti öðlast þá heilun sem þarf til að stöðva hringrás fíknarinnar. Hér sjáum við hversu miklir hagsmunir það eru fyrir alla að fíklar nái bata.

Líkamleg einkenni fíknisjúkdómsins er taugakerfið, fyrir utan skaðann sem fíklar valda sjálfum sér undir áhrifum o.s.frv. Það má líkja þessu við sjómann sem var að enda við að missa hendina í trollið .. hann þarf verkjalyf STRAX!

Fíkn er ekkert nema raflost í taugakerfinu sökum áfalla sem fólk sér enga aðra leið færa en að deyfa og draga úr sársaukanum sem er oftast nær yfirþyrmandi.

Ekki bætir úr skák að í tilfelli þessa sjúkdóms þá er fólki refsað þegar einkenni koma upp.

Meðferðarstofnanir og áfangheimili mynda sér enn þá afstöðu að vísa fíklinum úr samfélaginu ef þeim verður á að nota aftur, sem er hluti af ástandi þeirra og sjúkdóm, í stað þess að veita það sem fíkilinn raunverulega þarf: Samkennd og Samfélag!

Þetta væri líkt og krabbameinssjúklingum yrði vísað af líknardeild sökum þess að æxlin tóku sig upp aftur .. hvað finnst okkur um að skamma og beita sektarkennd þá sem eru með illkynja, lífshættulegan sjúkdóm?

Staðreyndin er sú að skömm og sektarkennd eru orsök þessa ástands sem við köllum fíkn og býr til raflostin (fight/flight ) í taugakerfinu. Á meðan þau úrræði sem standa okkur til boða s.s. meðferðir, áfangaheimili og geðdeild geta ekki tryggt að sú þjónusta sem við sækjumst eftir sé að skila þeim árangri sem við treystum á þegar við leitum þangað köllum við fíklar eftir meiru en hvatningar orðum ykkar þrátt fyrir að þau veiti okkur ávallt il. Líkt og gefur að skilja þá veldur þetta ástand miklu óöryggi innan okkar hóps.

Nú hef ég ekki mikla þekkingu á rekstri fyrirtækja eða hef mikinn áhuga á bókhaldi almennt þar sem það er ekki mín sterka hlið .. öll höfum við okkar ofurkrafta ..

En þið ykkar sem hafið áhuga á að setja upp smá dæmi með mér um rekstur og ágóða/hagnað/framleiðni :

Hvað fyndist ykkur um að fyrirtækið ykkar væri rekið með 2-10% hagnaði/framleiðni með fjárfestingu upp á milljarð? Þetta eru tölur sem sýna árangur þessara stofnana, tölur um hversu miklar lífs líkur við sem notum þjónustuna megum búast við. Stofnanir sem hafa sannfært almenning svo um munar að sérfræðin og fagmennskan sé þeirra. Þrátt fyrir að aðeins 2-10 % líkur séu á að þjónustan muni skila árangri. Flest allir byrja aftur að nota vímuefni!

Líkt og bókfærslu kennari minn í Borgarholtsskóla kom að orði: „Þá er ekkert eftir nema skella sjoppunni í lás.“

SÁÁ, Krýsuvík, Hlaðgerðarkot og helstu meðferðarúrræði sem standa fíklum til boða eru að bjóða upp á ofangreindan árangur. Er almenningur upplýstur um hversu stórar fjárhæðir koma upp úr ríkiskassanum á ári hverju til „fíknisérfræðinga“?

SÁÁ fær einn milljarð íslenskra króna svo dæmi sé nefnt, þá er ekki talið álfasala og almennir styrkir frá almenningi og fyrirtækjum. Flestir ef ekki allir tengja við þennan sjúkdóm á einn eða annan hátt og leggja allt sitt traust í að þarna geti orðið stórkostlegur árangur fyrir þá sem þeir elska og þrá að nái bata.

En við sem erum á vettvangi vitum að hver einn og einasti sem hefur farið einu sinni til 50 sinnum inn á þessar stofnanir mun enda á sama stað aftur og aftur hvað neyslu varðar þar sem úrræðin sem okkur standa til boða bjóða einungis upp á fyrirlestra upp á skjá og innihaldslausar hópmeðferðir.

Ekkert einasta verkfæri er skilið skjólstæðingum eftir í té til þess að fara með út í samfélagið sem vörn gegn því að enda aftur í sömu hringekjunni og kom þeim inn á stofnun. Engin raunveruleg heilun hefur átt sér stað og þrátt fyrir heiðarlegar, einlægar tilraunir og jafnvel mörg ár án áfengis og vímuefna fer fólk á nákvæmlega sama stað og þegar það hætti þegar viðkomandi byrjar aftur að neyta vímuefni.

Ómeðhöndluð einkenni sjúkdómsins taka sig upp aftur. Taugakerfið er enn á sama stað og þegar neyslu var síðast hætt.

Aðal einkenni sjúkdómsins hefur ekki verið meðhöndlað.

Það er kominn tími til að fíklar öðlist loks það sem allir eiga skilið: Alvöru lífslíkur!

Staðan er þessi. Við verðum einfaldlega að horfast í augu við að tölfræðin er ekki fíknisjúkdómnum í vil þegar kemur að meðferðarmálum.

Það er gríðarlegur fjöldi fólks úti í samfélaginu sem lætur sér þessi mál varða og getur í raun ekki beðið eftir að koma heilandi höndum sínum yfir þá sem þjást af þessum sjúkdóm. Sjálfur hef ég persónulega reynslu af því að beita verkfærum á sjálfan mig og aðra. Hafa þau verkfæri reynst hornsteinn í uppbyggingu sjálfs míns og þeirra sem hafa leitað til mín. Öndunaræfingar og aðrar grunn aðferðir er eitthvað sem engum dettur í hug að hafa með í meðferð fíknisjúkdómsins, þó svo að þetta verkfæri sé undirstaðan í því að róa taugakerfið!

Mér er sagt að „fara upp á herbergi og hjúkra litla Ragga“ ... þegar ég bið um verkfæri með þessu ráði er svarið neitandi. Ráðgjafi á meðferðarstofnun átti ekki til leiðbeiningar með því sem hann ráðlagði!

Slík er vanvirðingin, slík er vankunnáttan. Þessu verður að ljúka og fólk sem hefur raunverulega getu og þekkingu þarf að taka við til þess að við eigum möguleika á lífi. Við sjálf!

Það er nefnilega til lausn á þessu ástandi .. hvort sem ég hljóma hrokafullur núna eða ekki þá er það alveg á hreinu að það erum við sem erum fíkn sérfræðingarnir, við sem höfum reynsluna og verið í þessum „undirheimum“ vitum hvað þarf að gera og getum fullkomlega svarað þessari spurningu: „Hvað tel ég best fyrir lífið mitt og hvernig mun mín heilun fara fram?“

En okkur vantar grunninn. Okkur vantar samastað. Okkur vantar heimili/ fjölbýli/sveitabæ þar sem við getum skapað það umhverfi og samfélag til þess að hefja heilunarferlið. Bata Samfélag.

Þar sem við höfum nú gert allt sem í okkar valdi stendur til að bjóða hinu opinbera að vinna vinnuna sína þá sjáum við ekki aðra vegi færa en að biðla til ykkar þarna úti að hjálpa okkur.

Hvað erum við að biðja um? Okkur vantar stóran og myndarlegan Gullpott!! Okkur vantar fjármagn.

Þetta er í raun ákall til þeirra sem eru að gera upp hug sinn hvað á að eyða auðæfunum í eða hverjum sé best að arfleiða ævistarfið ...

Það eru allir sammála sem sitja með mér fundina og eiga samræður um þessi mál almennt að það sem við óskum nú heitast er að Heilladísin sveifli staf sínum ..

.. ertu þarna úti?

Svo ég haldi þessu á faglegum nótum þá er þörf þeirra sem þjást af fíknisjúkdóm stórt og mikið húsnæði sem er í þjónustufjarlægð frá Reykjavík. Í mínum huga er þetta „vandamál“ svo auðleyst að það hálfa væri nóg. Með húsnæði og rekstrarfé væri leikur einn að leysa húsnæðisvanda fyrir þá sem t.d. búa öllum dögum á gistiskýlum borgarinnar. Flestir í þessum hóp fá örorkubætur og geta greitt leigu.

Við þurfum að kalla eftir aðstoð utan aðkomandi þar sem augljóslega mun ákall til stjórnvalda ekki skila árangri eins og reynslan hefur kennt okkur.

Við erum hópur fólks sem höfum tileinkað líf okkar að komast til botns í því hvernig við verðum besta útgáfan af sjálfum okkur. Það eru nýjir tímar og eins og með allt annað kalla nýjir tímar ávallt á nýjar aðferðir og breytt landslag. Staðreyndin verður ávallt sú að við sem höfum gengið þennan veg fíknar eigum skilið tækifæri á að öðlast það líf sem allir eiga skilið að lifa. Við eigum rétt á því að okkar mál séu meðhöndluð af fólki sem hefur einungis okkar fyllstu persónulegu hagsmuni fyrir brjósti og veit hvað það er að fást við.

Það eru allir sammála innan okkar hóps að hver og einn þráir að komast aftur út í lífið. Fólk langar að sinna börnunum sínum, fólki langar að eiga heimili og taka þátt. Allir eru sammála um að ef tækifæri gæfist, ef við kæmumst í stórt og gott húsnæði þar sem við getum búið saman og unnið í sameiningu að lausn okkar mála myndi samfélagið hagnast all verulega á því að færri eru að valda sjálfum sér og öðrum skaða.

Maður sem reisti og rak eina farsælustu meðferðarstofnun síns tíma kom þessu vel að orði: „Það kostar samfélagið 5-6 milljónir á mánuði að hafa virkan fíkil út í samfélaginu, en aðeins 500 þúsund krónur að hafa hann hjá mér í meðferð!“ Þetta eru nokkur ár síðan og upphæðin sjálfsagt hærri í dag.

Við erum hópur fólks sem höfum kunnáttu og þekkingu á hvernig fíkn virkar og hvað þarf til að uppfylla þarfir okkar fyrir bata. Við erum hópur fólks sem treystir sér fullkomlega til þess að takast á við þetta verkefni af fullum huga, reka heimilið sjálf og framkvæma allt sem þarf til þess að koma upp alvöru Bata Samfélagi ..

.. staðreyndin er sú að okkur langar að eignast bata og ÞURFA EKKI að halda áfram að nota.

Önnur staðreynd: Þegar taugakerfið heilast hætta raflostin og ekki verður þörf fyrir vímuefni.

Það mun alltaf vera markmið á þeim vettvangi sem ég starfa að vinna út frá því að fólk hætti að skaða sjálft sig og aðra. Engan langar að halda áfram að skemma líf sitt. Markmiðið er ávallt að öðlast bót frá því ástandi sem fær okkur til að nota.

Ég trúi að þarna úti séu aðilar sem þrá að hjálpa. Ég trúi að þarna úti séu aðilar með gildan og myndarlegan bankareikning sem geta ekki beðið eftir að leysa húsnæðis og fíknivandann með okkur.

Þegar ég íhuga hvort ég eigi að orða þetta á annan hátt er svarið NEI .. ég verð einfaldlega að gera mitt besta að útskýra þarfir okkar og tala beint út.

Ég hef fullkomlega trú á því að þeir sem enn eru að þjást vegna þessa sjúkdóms munu setja allt sitt kapp og krafta í það að byggja upp slíkt samfélag, við þurfum tækifæri til að sanna okkur fyrir OKKUR SJÁLFUM. Þannig byggjum við sjálfsmynd sem við lærum að elska og hættum að vilja meiða!

Ég hef persónulega reynslu af samstöðu íslensku þjóðarinnar. Þegar á bjátar standa Íslendingar saman .. ég fékk að kynnast þessu bæði í Brasilíu og einnig þegar við vorum að vekja athygli almennings á stöðu heimilislausra í vetur.

Ég bið þá sem láta sig málið varða að dreifa þessu bréfi sem víðast svo við getum átt meiri möguleika á að finna rétta fólkið sem vill taka þátt í þessu verkefni.

Ég bið þá sem láta sig málið varða að hjálpa okkur að finna húsnæði og fjármagn.

Ég bið ykkur þarna úti að HJÁLPA OKKUR ...

Því þörfin er mikil ...

Þið sem viljið taka þátt getið haft samband við mig í gegnum samfélagsmiðla og ég mun beina því í réttan farveg. Getum ekki beðið eftir að Heilladísin hafi samband 😊

Gleðilega páska kæru Íslendingar

Takk fyrir stuðninginn, takk fyrir að horfa ekki framhjá, takk fyrir að lesa.

Höfundur er einn af stofnendum Viðmóts, samtaka um mannúðlega vímuefnastefnu á Íslandi.