Refsivöndurinn hefur engu skilað Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 1. júní 2023 07:00 Engum dyljast ömurlegar afleiðingar neyslu löglegra og ólöglegra vímuefna fyrir fólk og fjölskyldur. Flest okkar hafa kynnst fíknivanda nálægt sér og jafnvel glímt við slíkan vanda sjálf. Undanfarið hefur faraldur ópíóðalyfja fært okkur heim sanninn um skaðsemi þessara efna og hve lítið þarf til að ánetjast þeim. Sérfræðingar sem vinna með fólk í fíknivanda, heilbrigðisstarfsfólk og fólk sem ánetjast hefur efnunum hefur með réttu náð að beina sviðsljósinu að þessum veruleika undanfarið auk tónleika sem haldnir voru í Hörpu undir yfirskriftinni Vaknið. Og það eru orð að sönnu. Samfélagið þarf að vakna. Við heyrum sögur af ólöglegum efnum sem ungt fólk tekur, blandað dauðaskammti af löglegu læknadópi, án vitundar fórnarlambsins. Afleiðingarnar eru ömurlegar; ungmenni í blóma lífsins er fyrirvaralaust hrifsað frá sínum nánustu allt of snemma. Þetta eru ömurlegar fórnir. En hvað er til ráða? Reynsla annarra landa bendir til að faraldrinum haldi engin bönd. Gömlu ráðin virka ekki. Lyfin sem ráða þessum ömurlegu örlögum fólks í blóma lífsins eru lögleg sum hver, en önnur ekki. Meðferðarstofnanir eru sprungnar og úrræðin standa ekki til boða. Og fólk er eðlilega farið að grípa til sinna ráða. Á för minni um miðbæinn á dögunum sá ég fyrirtæki auglýsa starfsemi sína líkt og eðlilegt er. Fyrirtækið sérhæfir sig í innflutningi og sölu á vímuefnaprófum til einkanota. Prófin eru ekki til þess að skima fyrir því hvort fólk hafi notað vímuefni heldur eru þau ætluð til að prófa sjálf efnin. Prófin skima fyrir virkum efnum, íblöndunarefnum og styrkleika efna. Sala og dreifing á forræði ískaldra undirheima Framtak þessa fyrirtækis endurspeglar blindgötuna sem við stöndum frammi fyrir. Sala og dreifing þessara efna fer fram í myrkri - í ísköldum undirheimum þar sem hvorki er hirt um innihaldslýsingar né hefðbundin lögmál um ábyrgð söluaðila. Fyrirtækið býður upp á þjónustu sem þörf er á. Smá ljóstýru í myrkrinu. Eins konar gæðaeftirlit með eitri undirheimanna sem forðar fólki frá banvænni neyslu. Fræðsla um notkun ólöglegra og löglegra vímuefna þarf líka að vera meiri og í þróun. Ný efni bætast við og þekking okkar og nálgun á fíknivanda breytist líka eftir því sem við lærum meira. Ef til vill kann einhverjum að finnast skjóta skökku við að þingmaður setji á dagskrá umræðu um hvernig öruggast er að neyta fíkniefna. En hvað ef framtak á borð við þjónustu þessa fyrirtækis bjargar mannslífum? Við notkun vímuefna skiptir einfaldlega máli að sá sem neytir þeirra viti hvað hann er að taka. Að berja höfðinu við steininn Það er kominn tími til að við sem setjum reglurnar í samfélaginu horfumst í augu við veruleikann. Fíkniefnalaust Ísland árið 2000 gekk nefnilega ekki eftir. Stríðið gegn fíkniefnum hefur bara aukið á vandann og ýtt fólki sem áður var á jaðrinum enn lengra í þá átt. Hverjar eru leiðirnar til að draga úr þeirri óáran sem við okkur blasir? Hvernig ætlum við að passa upp á unga fólkið okkar? Ætlum við ekki að horfast í augu við vandann heldur halda áfram að láta eins og hann sé ekki til staðar? Ef vímuefnaprófanir bjarga mannslífum, skal ég glöð tala fyrir þeim hvar sem er. Samtalið þarf að snúast um það hvernig við minnkum skaðann. Stefna Viðreisnar er að fólk með fíknivanda verði meðhöndlað í heilbrigðiskerfinu, en ekki sem glæpamenn. Fyrst útvegun nála, góð aðhlynning, boðlegar vistarverur, spjall og fræðsla bjarga fólki er engin ástæða til að hika. Framtak á borð við Frú Ragnheiði er ómetanlegt í baráttunni. Hugmyndafræði skaðaminnkunar sem þar er unnið eftir, á að vera fyrirmynd annarra. Og svo þarf meira til. Að taka ranga ákvörðun, missa tökin eða jafnvel sýna ítrekaðan dómgreindarbrest er hluti af því að vera mannlegur. En samfélagið hefur ýtt fólki í fíknivanda beinlínis út á glæpabrautina. Fyrst illa gengur að lækna sjúkdóminn hlýtur svarið að felast í því að breyta lögunum. Minnka skaðann, fremur en að taka upp refsivöndinn. Mætum fólki þar sem það er statt. Gerum allt sem í okkar valdi stendur til að draga það aftur inn í ljósið fremur en að horfa á eftir því hverfa endanlega í myrkrið. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Viðreisn Fíkn Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Engum dyljast ömurlegar afleiðingar neyslu löglegra og ólöglegra vímuefna fyrir fólk og fjölskyldur. Flest okkar hafa kynnst fíknivanda nálægt sér og jafnvel glímt við slíkan vanda sjálf. Undanfarið hefur faraldur ópíóðalyfja fært okkur heim sanninn um skaðsemi þessara efna og hve lítið þarf til að ánetjast þeim. Sérfræðingar sem vinna með fólk í fíknivanda, heilbrigðisstarfsfólk og fólk sem ánetjast hefur efnunum hefur með réttu náð að beina sviðsljósinu að þessum veruleika undanfarið auk tónleika sem haldnir voru í Hörpu undir yfirskriftinni Vaknið. Og það eru orð að sönnu. Samfélagið þarf að vakna. Við heyrum sögur af ólöglegum efnum sem ungt fólk tekur, blandað dauðaskammti af löglegu læknadópi, án vitundar fórnarlambsins. Afleiðingarnar eru ömurlegar; ungmenni í blóma lífsins er fyrirvaralaust hrifsað frá sínum nánustu allt of snemma. Þetta eru ömurlegar fórnir. En hvað er til ráða? Reynsla annarra landa bendir til að faraldrinum haldi engin bönd. Gömlu ráðin virka ekki. Lyfin sem ráða þessum ömurlegu örlögum fólks í blóma lífsins eru lögleg sum hver, en önnur ekki. Meðferðarstofnanir eru sprungnar og úrræðin standa ekki til boða. Og fólk er eðlilega farið að grípa til sinna ráða. Á för minni um miðbæinn á dögunum sá ég fyrirtæki auglýsa starfsemi sína líkt og eðlilegt er. Fyrirtækið sérhæfir sig í innflutningi og sölu á vímuefnaprófum til einkanota. Prófin eru ekki til þess að skima fyrir því hvort fólk hafi notað vímuefni heldur eru þau ætluð til að prófa sjálf efnin. Prófin skima fyrir virkum efnum, íblöndunarefnum og styrkleika efna. Sala og dreifing á forræði ískaldra undirheima Framtak þessa fyrirtækis endurspeglar blindgötuna sem við stöndum frammi fyrir. Sala og dreifing þessara efna fer fram í myrkri - í ísköldum undirheimum þar sem hvorki er hirt um innihaldslýsingar né hefðbundin lögmál um ábyrgð söluaðila. Fyrirtækið býður upp á þjónustu sem þörf er á. Smá ljóstýru í myrkrinu. Eins konar gæðaeftirlit með eitri undirheimanna sem forðar fólki frá banvænni neyslu. Fræðsla um notkun ólöglegra og löglegra vímuefna þarf líka að vera meiri og í þróun. Ný efni bætast við og þekking okkar og nálgun á fíknivanda breytist líka eftir því sem við lærum meira. Ef til vill kann einhverjum að finnast skjóta skökku við að þingmaður setji á dagskrá umræðu um hvernig öruggast er að neyta fíkniefna. En hvað ef framtak á borð við þjónustu þessa fyrirtækis bjargar mannslífum? Við notkun vímuefna skiptir einfaldlega máli að sá sem neytir þeirra viti hvað hann er að taka. Að berja höfðinu við steininn Það er kominn tími til að við sem setjum reglurnar í samfélaginu horfumst í augu við veruleikann. Fíkniefnalaust Ísland árið 2000 gekk nefnilega ekki eftir. Stríðið gegn fíkniefnum hefur bara aukið á vandann og ýtt fólki sem áður var á jaðrinum enn lengra í þá átt. Hverjar eru leiðirnar til að draga úr þeirri óáran sem við okkur blasir? Hvernig ætlum við að passa upp á unga fólkið okkar? Ætlum við ekki að horfast í augu við vandann heldur halda áfram að láta eins og hann sé ekki til staðar? Ef vímuefnaprófanir bjarga mannslífum, skal ég glöð tala fyrir þeim hvar sem er. Samtalið þarf að snúast um það hvernig við minnkum skaðann. Stefna Viðreisnar er að fólk með fíknivanda verði meðhöndlað í heilbrigðiskerfinu, en ekki sem glæpamenn. Fyrst útvegun nála, góð aðhlynning, boðlegar vistarverur, spjall og fræðsla bjarga fólki er engin ástæða til að hika. Framtak á borð við Frú Ragnheiði er ómetanlegt í baráttunni. Hugmyndafræði skaðaminnkunar sem þar er unnið eftir, á að vera fyrirmynd annarra. Og svo þarf meira til. Að taka ranga ákvörðun, missa tökin eða jafnvel sýna ítrekaðan dómgreindarbrest er hluti af því að vera mannlegur. En samfélagið hefur ýtt fólki í fíknivanda beinlínis út á glæpabrautina. Fyrst illa gengur að lækna sjúkdóminn hlýtur svarið að felast í því að breyta lögunum. Minnka skaðann, fremur en að taka upp refsivöndinn. Mætum fólki þar sem það er statt. Gerum allt sem í okkar valdi stendur til að draga það aftur inn í ljósið fremur en að horfa á eftir því hverfa endanlega í myrkrið. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun