„Kemur mér á óvart hvernig fólk velur að mistúlka hlutina“ Margrét Björk Jónsdóttir skrifar 13. september 2023 21:01 Forstjóri Menntamálastofnunar segir breytta tíma kalla á breytta nálgun þegar kemur að kynfræðslu. Þegar hún hafi verið í grunnskóla mátti ekki ræða um blæðingar. Vísir/Arnar/Menntamálastofnun Hávær gagnrýni og upplýsingaóreiða hefur einkennt umræðu um kynfræðslu grunnskólabarna síðustu daga. Forstjóri Menntamálastofnunar segir nýútkomna kennslubók sem sætt hefur mikilli gagnrýni betri en vafsamt efni á netinu. Á dögunum kom bókin Kyn, kynlíf og allt hitt út á vegum Menntamálastofnunar. Bókin, sem ætluð er börnum á aldrinum 7-10 ára, hefur hlotið ansi mikla gagnrýni.Á samfélagsmiðlum og víðar hafa skapast heitar umræður um efni bókarinnar. Þórdís Jóna Sigurðardóttir, forstjóri Menntamálastofnunar, segir að tilkoma bókarinnar hafi verið vegna þingályktunartillögu sem var samþykkt á Alþingi 2019. Tilgangur hennar sé að upplýsa börn auk þess að stuðla að forvörnum gegn kynbundnu áreiti og ofbeldi. „Það var farið í að skoða hvað hafði verið gert erlendis. Þetta var sú bók sem okkur leist best á. Hún hefur verið þýdd á fjölda tungumála og hefur fengið mikið lof fyrir sína nálgun,“ segir Þórdís. „Bókin er fyrir sjö til tíu ára og ég veit að það hefur orðið sumum til umhugsunar, hvort þetta efni eigi við þennan aldurshóp. Það sem við höfum lagt áherslu á er að segja að bókin er fyrir sjö til tíu ára, það þýðir ekki að öll bókin sé fyrir sjö ára og ekkert fyrir tíu ára, heldur að það sé þá í höndum kennara að meta hvenær er best að kenna börnum hvaða hluti í þessari bók. Það getur líka verið bara aðstæðubundið, kannski koma upp ákveðnir hlutir í ákveðnum bekk og þá er gott fyrir kennara að eiga námsefni sem er með kennsluleiðbeiningum til að fara yfir með hópnum.“ Breyttir tímar kalli á breytta nálgun Gagnrýnin sem bókin hefur fengið snýr meðal annars að greinum um sjálfsfróun, stinningu kynfæra og snertingu við endaþarm. Þórdís segist gera sér fulla grein fyrir því að sumir telji þau umræðuefni ekki við hæfi ungra barna. „Ég skil það mjög vel og við fögnum umræðunni. Það er líka mikilvægt að foreldrar séu upplýstir um það námsefni sem er í grunnskólum. Þessi bók er á netinu og aðgengileg öllum foreldrum. Ég skil vel að sumum finnist óþægilegt að sjá þessa hluti en vil líka minna á að í skólum eru snjallsímar.“ Það þarf ekki nema einn nemanda með snjallsíma til að fara inn á Youtube og sjá ýmislegt. „Ég held að það sé miklu heilbrigðara og betra fyrir öll börn að fá þessar upplýsingar og að tala um þetta við einhvern fullorðinn. Þetta er bara breyttur heimur. Þegar ég var í grunnskóla á þessum aldri mátti ekki einu sinni tala um blæðingar. Við erum auðvitað bara með þetta allt á netinu í dag og aðgengi barnanna er alveg svakalegt. Við sjáum bara niðurstöður úr íslenskum æskulýðsrannsóknum að 58 prósent stúlkna í 10.bekk segist hafa orðið fyrir stafrænu kynferðislegu ofbeldi.“ Heldurðu að það gæti á einhvern hátt verið skaðlegt börnum að fletta í gegnum þessa bók? „Ég get ekki séð það miðað við þann veruleika sem við lifum í. Ég segi líka, að það er áhugavert fyrir fólk að skoða þessa bók og horfa á bókina út frá augum barns. Barn horfir á þessa hluti öðrum augum en við. Fyrir barn er líkaminn eðlilegt fyrirbæri. En við þurfum líka að hjálpa þeim að eiga orð yfir þetta og finna sín mörk og hjálpa þeim að skilja líkama sinn.“ Opna í bókinni um afturenda hefur vakið talsverða gagnrýni. Menntamálastofnun Aðspurð um hvort þessi hörðu viðbrögð við útgáfu bókarinnar komi henni á óvart segir Þórdís bæði og. „Það kemur mér á óvart hvernig fólk velur að mistúlka hlutina og það verða einhver hugrenningartengsl að við séum að tala um leiki og vísa í að það orð eigi sér margvíslegar merkingar. Að það sé verið að tala um kynlíf. Það verður til ákveðinn útúrsnúningur. En annað finnst mér eiga fullkominn rétt á sér. Og foreldrar eðlilega eru alltaf að velta fyrir sér, „hvað er gott fyrir barnið mitt“ og það á að vera þannig.“ Mesta gagnrýnin hafi þó ekki komið frá foreldrum heldur eldra fólki. „En mér finnst það svo eðlilegt að fólk velti þessu fyrir sér og samtalið er gott. Þetta er fræðsla sem er af hinu góða miðað við þann veruleika sem við erum með í dag.“ Kynfræðsla styðji við hinseginfræðslu og öfugt Hinsegin fræðsla hefur dregist inn í umræðuna og Samtökin 78 verið tengd við bókina en rétt er að geta þess að samtökin komu ekki að útgáfu hennar, né annarar kynfræðslu á nokkurn hátt. Þórdís telur að bókin hjálpi til við að greina hvað sé verið að tala um og hvenær. „Við erum að tala um kynlífsfræðslu. Hinseginfræðslan er mikilvæg líka, en þetta er ekki alveg sami hluturinn. Þetta styður hvort annað og við þurfum bæði, en það er líka mikilvægt að gera þennan greinarmun.“ Bókin er ætluð börnum á aldrinum sjö til tíu ára. Menntamálastofnun Hvað finnst þér besta við bókina? Mér finnst best hvað hún er hispurslaus og með fallegum myndum. Ég er svo spennt að fá að heyra frá íslenskum kennurum hvernig þeim líkar, og frá foreldrum hvernig upplifun barnanna er,“ segir Þórdís Jóna Sigurðardóttir, forstjóri Menntamálastofnunar. Hér er hægt að skoða bókina í heild sinni. Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent „Hann á að vera hér á Íslandi“ Innlent Útlitið svart hjá Macron fyrir kosningar á morgun Erlent Bandarískum kjósendum líst illa á stöðuna í forsetaslagnum Erlent Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum Innlent Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Innlent Ungur maður tekinn af lífi fyrir að hlusta á K-pop í Norður-Kóreu Erlent Tíu ára stúlku vísað úr strætó Innlent Riðu um miðbæinn til að fagna Landsmóti Innlent Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Innlent Fleiri fréttir Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Riðu um miðbæinn til að fagna Landsmóti Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum 82 ára snillingur í Hafnarfirði í hannyrðum „Hann á að vera hér á Íslandi“ Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Alvarlegar aukaverkanir af brúnkunefspreyjum og brottvísun Yazans Tamimi Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Séra Aldís Rut tekur við af verðandi biskup Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Rabarabarahátíð í gamla bænum á Blönduósi Býst ekki við nýju eldgosi Hyggst ekki flýta bílabanni og efasemdir um nýtt eldgos Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Hjólhýsi brann í Húsafelli Boða til samstöðufundar með Yazan Tíu ára stúlku vísað úr strætó Kristján Loftsson skilur ekkert hvað hvalveiðar koma alls kyns samtökum við Séra Sigfús Jón Árnason látinn Kolólöglegt og hættulegt brúnkulyf í tísku á samfélagsmiðlum Verðlagning landsbyggðarstrætó „glórulaus“ Landsvirkjun með hundraðasta frisbígolfvöll landsins Stórir viðburðir í hættu þegar miðbærinn stækkar „Maður þurfti að vakta að hann myndi ekki kveikja í okkur“ Reykspúandi flugsveit veltir sér yfir Akureyri Hélt fyrst að innbrotsþjófurinn væri sölumaður „Hótanir eru að færast nær fjölskyldum og heimilum“ Birta viðkvæmar upplýsingar um lögreglumenn á netinu „Stökk upp í rúm og sparkaði ítrekað í höfuðið á honum“ Sjá meira
Á dögunum kom bókin Kyn, kynlíf og allt hitt út á vegum Menntamálastofnunar. Bókin, sem ætluð er börnum á aldrinum 7-10 ára, hefur hlotið ansi mikla gagnrýni.Á samfélagsmiðlum og víðar hafa skapast heitar umræður um efni bókarinnar. Þórdís Jóna Sigurðardóttir, forstjóri Menntamálastofnunar, segir að tilkoma bókarinnar hafi verið vegna þingályktunartillögu sem var samþykkt á Alþingi 2019. Tilgangur hennar sé að upplýsa börn auk þess að stuðla að forvörnum gegn kynbundnu áreiti og ofbeldi. „Það var farið í að skoða hvað hafði verið gert erlendis. Þetta var sú bók sem okkur leist best á. Hún hefur verið þýdd á fjölda tungumála og hefur fengið mikið lof fyrir sína nálgun,“ segir Þórdís. „Bókin er fyrir sjö til tíu ára og ég veit að það hefur orðið sumum til umhugsunar, hvort þetta efni eigi við þennan aldurshóp. Það sem við höfum lagt áherslu á er að segja að bókin er fyrir sjö til tíu ára, það þýðir ekki að öll bókin sé fyrir sjö ára og ekkert fyrir tíu ára, heldur að það sé þá í höndum kennara að meta hvenær er best að kenna börnum hvaða hluti í þessari bók. Það getur líka verið bara aðstæðubundið, kannski koma upp ákveðnir hlutir í ákveðnum bekk og þá er gott fyrir kennara að eiga námsefni sem er með kennsluleiðbeiningum til að fara yfir með hópnum.“ Breyttir tímar kalli á breytta nálgun Gagnrýnin sem bókin hefur fengið snýr meðal annars að greinum um sjálfsfróun, stinningu kynfæra og snertingu við endaþarm. Þórdís segist gera sér fulla grein fyrir því að sumir telji þau umræðuefni ekki við hæfi ungra barna. „Ég skil það mjög vel og við fögnum umræðunni. Það er líka mikilvægt að foreldrar séu upplýstir um það námsefni sem er í grunnskólum. Þessi bók er á netinu og aðgengileg öllum foreldrum. Ég skil vel að sumum finnist óþægilegt að sjá þessa hluti en vil líka minna á að í skólum eru snjallsímar.“ Það þarf ekki nema einn nemanda með snjallsíma til að fara inn á Youtube og sjá ýmislegt. „Ég held að það sé miklu heilbrigðara og betra fyrir öll börn að fá þessar upplýsingar og að tala um þetta við einhvern fullorðinn. Þetta er bara breyttur heimur. Þegar ég var í grunnskóla á þessum aldri mátti ekki einu sinni tala um blæðingar. Við erum auðvitað bara með þetta allt á netinu í dag og aðgengi barnanna er alveg svakalegt. Við sjáum bara niðurstöður úr íslenskum æskulýðsrannsóknum að 58 prósent stúlkna í 10.bekk segist hafa orðið fyrir stafrænu kynferðislegu ofbeldi.“ Heldurðu að það gæti á einhvern hátt verið skaðlegt börnum að fletta í gegnum þessa bók? „Ég get ekki séð það miðað við þann veruleika sem við lifum í. Ég segi líka, að það er áhugavert fyrir fólk að skoða þessa bók og horfa á bókina út frá augum barns. Barn horfir á þessa hluti öðrum augum en við. Fyrir barn er líkaminn eðlilegt fyrirbæri. En við þurfum líka að hjálpa þeim að eiga orð yfir þetta og finna sín mörk og hjálpa þeim að skilja líkama sinn.“ Opna í bókinni um afturenda hefur vakið talsverða gagnrýni. Menntamálastofnun Aðspurð um hvort þessi hörðu viðbrögð við útgáfu bókarinnar komi henni á óvart segir Þórdís bæði og. „Það kemur mér á óvart hvernig fólk velur að mistúlka hlutina og það verða einhver hugrenningartengsl að við séum að tala um leiki og vísa í að það orð eigi sér margvíslegar merkingar. Að það sé verið að tala um kynlíf. Það verður til ákveðinn útúrsnúningur. En annað finnst mér eiga fullkominn rétt á sér. Og foreldrar eðlilega eru alltaf að velta fyrir sér, „hvað er gott fyrir barnið mitt“ og það á að vera þannig.“ Mesta gagnrýnin hafi þó ekki komið frá foreldrum heldur eldra fólki. „En mér finnst það svo eðlilegt að fólk velti þessu fyrir sér og samtalið er gott. Þetta er fræðsla sem er af hinu góða miðað við þann veruleika sem við erum með í dag.“ Kynfræðsla styðji við hinseginfræðslu og öfugt Hinsegin fræðsla hefur dregist inn í umræðuna og Samtökin 78 verið tengd við bókina en rétt er að geta þess að samtökin komu ekki að útgáfu hennar, né annarar kynfræðslu á nokkurn hátt. Þórdís telur að bókin hjálpi til við að greina hvað sé verið að tala um og hvenær. „Við erum að tala um kynlífsfræðslu. Hinseginfræðslan er mikilvæg líka, en þetta er ekki alveg sami hluturinn. Þetta styður hvort annað og við þurfum bæði, en það er líka mikilvægt að gera þennan greinarmun.“ Bókin er ætluð börnum á aldrinum sjö til tíu ára. Menntamálastofnun Hvað finnst þér besta við bókina? Mér finnst best hvað hún er hispurslaus og með fallegum myndum. Ég er svo spennt að fá að heyra frá íslenskum kennurum hvernig þeim líkar, og frá foreldrum hvernig upplifun barnanna er,“ segir Þórdís Jóna Sigurðardóttir, forstjóri Menntamálastofnunar. Hér er hægt að skoða bókina í heild sinni.
Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent „Hann á að vera hér á Íslandi“ Innlent Útlitið svart hjá Macron fyrir kosningar á morgun Erlent Bandarískum kjósendum líst illa á stöðuna í forsetaslagnum Erlent Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum Innlent Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Innlent Ungur maður tekinn af lífi fyrir að hlusta á K-pop í Norður-Kóreu Erlent Tíu ára stúlku vísað úr strætó Innlent Riðu um miðbæinn til að fagna Landsmóti Innlent Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Innlent Fleiri fréttir Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Riðu um miðbæinn til að fagna Landsmóti Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum 82 ára snillingur í Hafnarfirði í hannyrðum „Hann á að vera hér á Íslandi“ Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Alvarlegar aukaverkanir af brúnkunefspreyjum og brottvísun Yazans Tamimi Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Séra Aldís Rut tekur við af verðandi biskup Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Rabarabarahátíð í gamla bænum á Blönduósi Býst ekki við nýju eldgosi Hyggst ekki flýta bílabanni og efasemdir um nýtt eldgos Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Hjólhýsi brann í Húsafelli Boða til samstöðufundar með Yazan Tíu ára stúlku vísað úr strætó Kristján Loftsson skilur ekkert hvað hvalveiðar koma alls kyns samtökum við Séra Sigfús Jón Árnason látinn Kolólöglegt og hættulegt brúnkulyf í tísku á samfélagsmiðlum Verðlagning landsbyggðarstrætó „glórulaus“ Landsvirkjun með hundraðasta frisbígolfvöll landsins Stórir viðburðir í hættu þegar miðbærinn stækkar „Maður þurfti að vakta að hann myndi ekki kveikja í okkur“ Reykspúandi flugsveit veltir sér yfir Akureyri Hélt fyrst að innbrotsþjófurinn væri sölumaður „Hótanir eru að færast nær fjölskyldum og heimilum“ Birta viðkvæmar upplýsingar um lögreglumenn á netinu „Stökk upp í rúm og sparkaði ítrekað í höfuðið á honum“ Sjá meira