Grátur í norðri: Norræna þversögnin endurómar í röddum íslenskra innflytjendakvenna Telma Velez skrifar 6. desember 2023 09:01 Á Íslandi, landi sem er þekkt fyrir skuldbindingu sína við mannréttindi og framsækna félagsmálastefnu, er ákveðin þversögn áhyggjuefni. Þrátt fyrir skuldbindingu þjóðarinnar til jafnréttis kynjanna er viðvarandi áskorun yfirvofandi - kynbundið ofbeldi gagnvart innflytjendakonum. #Metoo-hreyfingin á árunum 2017-2018 afhjúpaði átakanlegar sögur af ofbeldi gegn innflytjendakonum og varpaði ljósi á kerfisbundin vandamál sem stuðla að varnarleysi þeirra. Sögur sem birtar voru í Kjarnanum afhjúpuðu ofbeldi af hendi náins maka og atvinnubundið ofbeldi en einnigstofnanabundið ofbeldi, skaðlegar staðalímyndir og skort á fjölmenningarlæsi, sem leiddi til nýrrar upplifunar innflytjendakvenna sem fórnarlömb innan réttarkerfisins. Sögurnar varpa einnig ljósi á víxlverkun kynbundins ofbeldis við kynþátt og þjóðerni. Það ögrar þeirri hugmynd að mikið kynjajafnrétti jafngildi samfélagi án aðgreiningar og öryggi fyrir alla, sem skapar þversögn. Norræna þversögnin, hugtak sem oft er tengt við Danmörku, Finnland, Ísland, Noreg og Svíþjóð, lætur í ljós efasemdir um það hvernig framsækin félagsmálastefna samræmist óviðunandi hárri tíðni kynbundins ofbeldis. Ísland, þrátt fyrir mikið kynjajafnrétti, glímir við þessa sömu ráðgátu, sem ögrar þeirri forsendu að félagslega réttlátt umhverfi skili sér sjálfkrafa í öryggi kvenna. Kjarninn í þeirri skuldbindingu Íslands að berjast gegn kynbundnu ofbeldi er fullgilding Istanbúlsamningsins frá 2018. Þessi yfirgripsmikli alþjóðasáttmáli gerir grein fyrir ýmsum ráðstöfunum, þ. á m. lagabreytingum, til að koma í veg fyrir ofbeldi, vernda þolendur og lögsækja gerendur. Hins vegar er gríðarlegt verk enn óunnið þegar kemur að það innleiða ákvæði samningsins , sérstaklega hvað varðar þær einstöku áskoranir sem innflytjendakonur standa frammi fyrir. Í 20. grein Istanbúlsamningsins er lögð áhersla á mikilvægi aðgengilegrar og viðeigandi stuðningsþjónustu fyrir þolendur ofbeldis, með áherslu á sérstakar þarfir viðkvæmra hópa, þar á meðal innflytjendakvenna. Ísland glímir hins vegar við áskoranir þegar kemur að innleiðingu þessara ákvæða vegna skorts á fjármagni og mannafla. Slíkur skortur er sérstaklega áberandi í geð- og heilbrigðisþjónustu þar sem nú þegar langir biðlistar jukust verulega eftir #metoo. Á meðan Ísland vinnur að því að standa við skuldbindingar sínar um að útrýma kynbundnu ofbeldi er brýnt að skoða núverandi þjónustu á gagnrýninn hátt. Árangursleysi við að ná að fullu fram markmiðum Istanbúlsamningsins kallar á endurmat á áætlunum og samstilltu átaki til að komast að rótum norrænu þversagnarinnar. Í samfélagi sem leggur metnað sinn á jafnrétti þurfa fyrirheit um öryggi og velferð að ná til allra kvenna, óháð uppruna þeirra. Ísland stendur á tímamótum og viðbrögðin munu móta frásögnina um framfarir og réttlæti fyrir alla. Höfundur stundar rannsóknir á Menntavísindasviði við Háskóla Íslands. Greinin er birt í tengslum við 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi Innflytjendamál Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Fölsk vernd fæðingarorlofslaga fyrir verðandi feður? Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Sjá meira
Á Íslandi, landi sem er þekkt fyrir skuldbindingu sína við mannréttindi og framsækna félagsmálastefnu, er ákveðin þversögn áhyggjuefni. Þrátt fyrir skuldbindingu þjóðarinnar til jafnréttis kynjanna er viðvarandi áskorun yfirvofandi - kynbundið ofbeldi gagnvart innflytjendakonum. #Metoo-hreyfingin á árunum 2017-2018 afhjúpaði átakanlegar sögur af ofbeldi gegn innflytjendakonum og varpaði ljósi á kerfisbundin vandamál sem stuðla að varnarleysi þeirra. Sögur sem birtar voru í Kjarnanum afhjúpuðu ofbeldi af hendi náins maka og atvinnubundið ofbeldi en einnigstofnanabundið ofbeldi, skaðlegar staðalímyndir og skort á fjölmenningarlæsi, sem leiddi til nýrrar upplifunar innflytjendakvenna sem fórnarlömb innan réttarkerfisins. Sögurnar varpa einnig ljósi á víxlverkun kynbundins ofbeldis við kynþátt og þjóðerni. Það ögrar þeirri hugmynd að mikið kynjajafnrétti jafngildi samfélagi án aðgreiningar og öryggi fyrir alla, sem skapar þversögn. Norræna þversögnin, hugtak sem oft er tengt við Danmörku, Finnland, Ísland, Noreg og Svíþjóð, lætur í ljós efasemdir um það hvernig framsækin félagsmálastefna samræmist óviðunandi hárri tíðni kynbundins ofbeldis. Ísland, þrátt fyrir mikið kynjajafnrétti, glímir við þessa sömu ráðgátu, sem ögrar þeirri forsendu að félagslega réttlátt umhverfi skili sér sjálfkrafa í öryggi kvenna. Kjarninn í þeirri skuldbindingu Íslands að berjast gegn kynbundnu ofbeldi er fullgilding Istanbúlsamningsins frá 2018. Þessi yfirgripsmikli alþjóðasáttmáli gerir grein fyrir ýmsum ráðstöfunum, þ. á m. lagabreytingum, til að koma í veg fyrir ofbeldi, vernda þolendur og lögsækja gerendur. Hins vegar er gríðarlegt verk enn óunnið þegar kemur að það innleiða ákvæði samningsins , sérstaklega hvað varðar þær einstöku áskoranir sem innflytjendakonur standa frammi fyrir. Í 20. grein Istanbúlsamningsins er lögð áhersla á mikilvægi aðgengilegrar og viðeigandi stuðningsþjónustu fyrir þolendur ofbeldis, með áherslu á sérstakar þarfir viðkvæmra hópa, þar á meðal innflytjendakvenna. Ísland glímir hins vegar við áskoranir þegar kemur að innleiðingu þessara ákvæða vegna skorts á fjármagni og mannafla. Slíkur skortur er sérstaklega áberandi í geð- og heilbrigðisþjónustu þar sem nú þegar langir biðlistar jukust verulega eftir #metoo. Á meðan Ísland vinnur að því að standa við skuldbindingar sínar um að útrýma kynbundnu ofbeldi er brýnt að skoða núverandi þjónustu á gagnrýninn hátt. Árangursleysi við að ná að fullu fram markmiðum Istanbúlsamningsins kallar á endurmat á áætlunum og samstilltu átaki til að komast að rótum norrænu þversagnarinnar. Í samfélagi sem leggur metnað sinn á jafnrétti þurfa fyrirheit um öryggi og velferð að ná til allra kvenna, óháð uppruna þeirra. Ísland stendur á tímamótum og viðbrögðin munu móta frásögnina um framfarir og réttlæti fyrir alla. Höfundur stundar rannsóknir á Menntavísindasviði við Háskóla Íslands. Greinin er birt í tengslum við 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun