„Stórkostlegt áhyggjuefni“ Ólafur Björn Sverrisson skrifar 5. desember 2023 21:49 Andri Snær og Eiríkur Rögnvaldsson eru á meðal þeirra sem hafa tjáð sig um svarta PISA-skýrslu. vísir Niðurstöður PISA-skýrslu, þar sem fram kemur að annar hver 15 ára drengur búi ekki yfir grunnfærni í lesskilningi, hafa vakið mikil viðbrögð. Íslenskuprófessor segir þróunina skuggalega og Andri Snær Magnason rithöfundur segir of litlu varið í þá sem búa til lesefni. Eins og greint var frá í dag eru íslenskir nemendur undir meðaltali OECD ríkjanna í þremur meginflokkum PISA könnunar. Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur Rögnvaldsson skrifaði pistil í dag þar sem yfirskriftin er „Kolsvört PISA-skýrsla“. Hann ræddi niðurstöður skýrslunnar í kvöldfréttum Stöðvar 2. „Ég held að þetta snúist allt um lesskilning, þó þarna séu þrír þættir; lesskilningur, náttúrufræði og stærðfræði, þá byggist bæði stærðfræðin og náttúrufræðin á lesskilningi. Þetta eru textaverkefni,“ segir Eiríkur. „Lesskilningnum er að hraka og það tengist stöðu íslenskunnar í þjóðfélaginu, gerbreyttu málumhverfi þar sem enskan er orðin miklu stærri hluti af málumhverfi unglinga en hún var.“ Eiríkur bendir á það í pistli sínum að íslensk þýðing PISA-prófanna hafi ekki alltaf verið nógu góð og vísar til greinar frá árinu 2020, eftir Auði Pálsdóttur og Sigríði Ólafsdóttur, þar sem sýnt er fram á að að töluvert sé um ósamræmi í tíðniflokkum orða milli frumtexta og þýðingar, það er að íslensku orðin í prófunum séu oft sjaldgæfari en þau ensku. Eiríkur kveðst hins vegar ekki hafa kannað texta nýjustu PISA-könnunarinnar. Foreldrar skipta miklu máli Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur segir þá þróun skuggalega. „Það er stórkostlegt áhyggjuefni. Það þýðir að það séu miklar líkur á að þessir unglingar falli brott úr skóla og verði þá fastir, þegar þeir koma út á vinnumarkaðinn, í láglaunastörfum sem krefjast ekki mikillar menntunar,“ segir Eiríkur. Spurður hvað hann myndi sjálfur gera í stöðunni sem menntamálaráðherra segir Eiríkur: „Ég held að að dygði ekki að vera bara menntamálaráðherra, vegna þess að þetta snýst ekki bara um skólakerfið. Þetta snýst um allt þjóðfélagið, við þurfum að breyta aðstæðum íslenskunnar. Þar skipa foreldrarnir og heimilin miklu máli og samfélagið allt þarf að setja íslenskuna í miklu meiri forgang.“ Ígildi hálfra kennaralauna Andri Snær Magnason rithöfundur tjáir sig einnig um niðurstöður könnunarinnar, og beinir sjónum að vinnuumhverfi rithöfunda. „Það eru um 8500 starfsmenn í grunnskólum á Íslandi, um 1800 í félagi framhaldsskólakennara og svo eru um 2400 í félagi leikskólakennara. Lestur og læsi er kjarninn í starfseminni sem byggir síðan að einhverju leyti á góðum bókum eða texta sem hægt er að lesa. Það eru hins vegar aðeins tveir íslenskir barnabókahöfundar sem fá svokölluð ,,full árlaun" í ár, þegar ég skrifaði Tímakistuna var ég sá eini,“ skrifar Andri Snær. Bendir hann á að aðeins tólf rithöfundar fái laun allan ársins hring, 500 þúsund króna verktakagreiðsla á mánuði sem jafngildi um 355 þúsund krónum samkvæmt reiknivél BHM. „Ígildi hálfra kennaralauna. Aðrir fá 9, 6 eða 3 mánuði,“ skrifar Andri Snær. „Starfsöryggi er ekkert, uppsagnarfrestur enginn og jafnvel þótt þú hafir fengið bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs geturðu verið kominn upp á guð og gaddinn upp úr miðjum aldri,“ skrifar Andri Snær og vísar til þess að Gyrðir Elíasson hafi ekki hlotið styrk úr launasjóði rithöfunda. Hann ætlar ekki að sækja um listamannalaun að nýju. Augljós skekkja „Við þurfum að skrifa og þýða bækur fyrir 100.000 börn og ungmenni með fjölbreyttan bakgrunn um bókstaflega allt milli himins og jarðar, himingeiminn, ævintýri, ást og Íslandssöguna. Það fara tugmilljarðar í að kenna lestur og læsi en nánast ekkert í að styðja þá sem búa til efni sem er skemmtilegt að lesa ef við ætlum okkur í alvöru að orða heiminn á íslensku. Orsakir slakrar Pisa könnunar eru margvíslegar, tiktok, playstation og iphone eiga sín prósentustig, foreldrar eru líka í símanum, en það er augljóst að við höfum vanrækt rótina og frumsköpunina. Enn og aftur 13.000 manns í vinnu sem byggir á læsi, tveim tryggð full vinna til skrifta. Það er augljós skekkja,“ segir Andri Snær að lokum. Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Grunnskólar PISA-könnun Mest lesið Tíu ára stúlku vísað úr strætó Innlent Banninu verður ekki flýtt Bílar Kolólöglegt og hættulegt brúnkulyf í tísku á samfélagsmiðlum Innlent Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Innlent Hjólhýsi brann í Húsafelli Innlent Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Innlent Séra Aldís Rut tekur við af verðandi biskup Innlent Kristján Loftsson skilur ekkert hvað hvalveiðar koma alls kyns samtökum við Innlent Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Innlent Fleiri fréttir Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum 82 ára snillingur í Hafnarfirði í hannyrðum „Hann á að vera hér á Íslandi“ Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Alvarlegar aukaverkanir af brúnkunefspreyjum og brottvísun Yazans Tamimi Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Séra Aldís Rut tekur við af verðandi biskup Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Rabarabarahátíð í gamla bænum á Blönduósi Býst ekki við nýju eldgosi Hyggst ekki flýta bílabanni og efasemdir um nýtt eldgos Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Hjólhýsi brann í Húsafelli Boða til samstöðufundar með Yazan Tíu ára stúlku vísað úr strætó Kristján Loftsson skilur ekkert hvað hvalveiðar koma alls kyns samtökum við Séra Sigfús Jón Árnason látinn Kolólöglegt og hættulegt brúnkulyf í tísku á samfélagsmiðlum Verðlagning landsbyggðarstrætó „glórulaus“ Landsvirkjun með hundraðasta frisbígolfvöll landsins Stórir viðburðir í hættu þegar miðbærinn stækkar „Maður þurfti að vakta að hann myndi ekki kveikja í okkur“ Reykspúandi flugsveit veltir sér yfir Akureyri Hélt fyrst að innbrotsþjófurinn væri sölumaður „Hótanir eru að færast nær fjölskyldum og heimilum“ Birta viðkvæmar upplýsingar um lögreglumenn á netinu „Stökk upp í rúm og sparkaði ítrekað í höfuðið á honum“ Fá svæði á líkama þar sem voru engir áverkar Flug frá Keflavík til Köben taki styttri tíma en meðaltími nauðgunar Sjá meira
Eins og greint var frá í dag eru íslenskir nemendur undir meðaltali OECD ríkjanna í þremur meginflokkum PISA könnunar. Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur Rögnvaldsson skrifaði pistil í dag þar sem yfirskriftin er „Kolsvört PISA-skýrsla“. Hann ræddi niðurstöður skýrslunnar í kvöldfréttum Stöðvar 2. „Ég held að þetta snúist allt um lesskilning, þó þarna séu þrír þættir; lesskilningur, náttúrufræði og stærðfræði, þá byggist bæði stærðfræðin og náttúrufræðin á lesskilningi. Þetta eru textaverkefni,“ segir Eiríkur. „Lesskilningnum er að hraka og það tengist stöðu íslenskunnar í þjóðfélaginu, gerbreyttu málumhverfi þar sem enskan er orðin miklu stærri hluti af málumhverfi unglinga en hún var.“ Eiríkur bendir á það í pistli sínum að íslensk þýðing PISA-prófanna hafi ekki alltaf verið nógu góð og vísar til greinar frá árinu 2020, eftir Auði Pálsdóttur og Sigríði Ólafsdóttur, þar sem sýnt er fram á að að töluvert sé um ósamræmi í tíðniflokkum orða milli frumtexta og þýðingar, það er að íslensku orðin í prófunum séu oft sjaldgæfari en þau ensku. Eiríkur kveðst hins vegar ekki hafa kannað texta nýjustu PISA-könnunarinnar. Foreldrar skipta miklu máli Börn með lakari félags- og efnahagslegan bakgrunn koma verr út í könnuninni. Eiríkur segir þá þróun skuggalega. „Það er stórkostlegt áhyggjuefni. Það þýðir að það séu miklar líkur á að þessir unglingar falli brott úr skóla og verði þá fastir, þegar þeir koma út á vinnumarkaðinn, í láglaunastörfum sem krefjast ekki mikillar menntunar,“ segir Eiríkur. Spurður hvað hann myndi sjálfur gera í stöðunni sem menntamálaráðherra segir Eiríkur: „Ég held að að dygði ekki að vera bara menntamálaráðherra, vegna þess að þetta snýst ekki bara um skólakerfið. Þetta snýst um allt þjóðfélagið, við þurfum að breyta aðstæðum íslenskunnar. Þar skipa foreldrarnir og heimilin miklu máli og samfélagið allt þarf að setja íslenskuna í miklu meiri forgang.“ Ígildi hálfra kennaralauna Andri Snær Magnason rithöfundur tjáir sig einnig um niðurstöður könnunarinnar, og beinir sjónum að vinnuumhverfi rithöfunda. „Það eru um 8500 starfsmenn í grunnskólum á Íslandi, um 1800 í félagi framhaldsskólakennara og svo eru um 2400 í félagi leikskólakennara. Lestur og læsi er kjarninn í starfseminni sem byggir síðan að einhverju leyti á góðum bókum eða texta sem hægt er að lesa. Það eru hins vegar aðeins tveir íslenskir barnabókahöfundar sem fá svokölluð ,,full árlaun" í ár, þegar ég skrifaði Tímakistuna var ég sá eini,“ skrifar Andri Snær. Bendir hann á að aðeins tólf rithöfundar fái laun allan ársins hring, 500 þúsund króna verktakagreiðsla á mánuði sem jafngildi um 355 þúsund krónum samkvæmt reiknivél BHM. „Ígildi hálfra kennaralauna. Aðrir fá 9, 6 eða 3 mánuði,“ skrifar Andri Snær. „Starfsöryggi er ekkert, uppsagnarfrestur enginn og jafnvel þótt þú hafir fengið bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs geturðu verið kominn upp á guð og gaddinn upp úr miðjum aldri,“ skrifar Andri Snær og vísar til þess að Gyrðir Elíasson hafi ekki hlotið styrk úr launasjóði rithöfunda. Hann ætlar ekki að sækja um listamannalaun að nýju. Augljós skekkja „Við þurfum að skrifa og þýða bækur fyrir 100.000 börn og ungmenni með fjölbreyttan bakgrunn um bókstaflega allt milli himins og jarðar, himingeiminn, ævintýri, ást og Íslandssöguna. Það fara tugmilljarðar í að kenna lestur og læsi en nánast ekkert í að styðja þá sem búa til efni sem er skemmtilegt að lesa ef við ætlum okkur í alvöru að orða heiminn á íslensku. Orsakir slakrar Pisa könnunar eru margvíslegar, tiktok, playstation og iphone eiga sín prósentustig, foreldrar eru líka í símanum, en það er augljóst að við höfum vanrækt rótina og frumsköpunina. Enn og aftur 13.000 manns í vinnu sem byggir á læsi, tveim tryggð full vinna til skrifta. Það er augljós skekkja,“ segir Andri Snær að lokum.
Börn og uppeldi Skóla - og menntamál Grunnskólar PISA-könnun Mest lesið Tíu ára stúlku vísað úr strætó Innlent Banninu verður ekki flýtt Bílar Kolólöglegt og hættulegt brúnkulyf í tísku á samfélagsmiðlum Innlent Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Innlent Hjólhýsi brann í Húsafelli Innlent Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Innlent Séra Aldís Rut tekur við af verðandi biskup Innlent Kristján Loftsson skilur ekkert hvað hvalveiðar koma alls kyns samtökum við Innlent Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Innlent Fleiri fréttir Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum 82 ára snillingur í Hafnarfirði í hannyrðum „Hann á að vera hér á Íslandi“ Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Alvarlegar aukaverkanir af brúnkunefspreyjum og brottvísun Yazans Tamimi Rændi fötum fyrir nánast hundrað þúsund Hugsi yfir lausagöngu fjár við vegi eftir að ferðamaður ók á lamb Séra Aldís Rut tekur við af verðandi biskup Parísarhjólið varla óvinsælt ef sextíu þúsund vilja taka snúning Rabarabarahátíð í gamla bænum á Blönduósi Býst ekki við nýju eldgosi Hyggst ekki flýta bílabanni og efasemdir um nýtt eldgos Stútar á rafhlaupahjólum handteknir og mega búast við sektum Hjólhýsi brann í Húsafelli Boða til samstöðufundar með Yazan Tíu ára stúlku vísað úr strætó Kristján Loftsson skilur ekkert hvað hvalveiðar koma alls kyns samtökum við Séra Sigfús Jón Árnason látinn Kolólöglegt og hættulegt brúnkulyf í tísku á samfélagsmiðlum Verðlagning landsbyggðarstrætó „glórulaus“ Landsvirkjun með hundraðasta frisbígolfvöll landsins Stórir viðburðir í hættu þegar miðbærinn stækkar „Maður þurfti að vakta að hann myndi ekki kveikja í okkur“ Reykspúandi flugsveit veltir sér yfir Akureyri Hélt fyrst að innbrotsþjófurinn væri sölumaður „Hótanir eru að færast nær fjölskyldum og heimilum“ Birta viðkvæmar upplýsingar um lögreglumenn á netinu „Stökk upp í rúm og sparkaði ítrekað í höfuðið á honum“ Fá svæði á líkama þar sem voru engir áverkar Flug frá Keflavík til Köben taki styttri tíma en meðaltími nauðgunar Sjá meira