Erlent

„Ef þið borgið ekki, ætla ég ekki að verja ykkur“

Samúel Karl Ólason skrifar
Donald Trump, ítrekaði í gær að hann myndi ekki endilega koma ríkjum NATO til varnar sem forseti.
Donald Trump, ítrekaði í gær að hann myndi ekki endilega koma ríkjum NATO til varnar sem forseti. AP/David Yeazell

Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna og væntanlegur forsetaframbjóðandi Repúblikanaflokksins, ítrekaði í gær að ef hann sneri aftur í Hvíta húsið, myndi hann ekki koma ríki í Atlantshafsbandalaginu til varnar í tilfelli árásar, nema þetta tiltekna ríki „borgaði“.

Stutt er síðan Trump hringdi viðvörunarbjöllum í Evrópu þegar hann gaf til kynna að hann myndi ekki koma öðrum ríkjum í NATO til varnar og að hann myndi jafnvel leggja til að Rússar myndu ráðast inn í ríki sem vörðu ekki nægjanlega miklu til varnarmála.

Þetta sagðist hann hafa sagt við aðra leiðtoga NATO á þeim tíma er hann var forseti.

Ummæli Trumps voru harðlega gagnrýnd í Evrópu og af Jens Stoltenberg, sem leiðir NATO. Trump ítrekaði svo í gærkvöldi að hann væri enn þessarar skoðunar og gaf hann í skyn að um væri að ræða peninga sem ríki NATO ættu að greiða til Bandaríkjanna.

„Ef þið borgið ekki, ætla ég ekki að verja ykkur,“ sagði Trump á kosningafundi í Suður-Karólínu í gær. Hélt hann því fram að hann hefði skoðað fjárútlát ríkja í NATO til varnarmála og staðhæfði að ríkin væru ekki að „borga reikningana sína“, samkvæmt frétt Politico.

Fimmta grein Atlantshafssáttmálans um sameiginlegar varnir NATO-ríkjanna hefur einungis einu sinni verið virkjuð. Það var gert í kjölfar árásanna á Tvíburaturnana og varnarmálaráðuneyti Bandaríkjanna þann 11. september 2001.

Byrjaðir að hækka fyrir tíð Trumps

Ríki NATO eiga að verja minnst tveimur prósentum af landsframleiðslu í varnarmál en í kjölfar endaloka kalda stríðsins drógust þessi fjárútlát verulega saman innan Evrópu. Nokkur viðsnúningur hefur orðið á þessu á undanförnum árum og hafa fjárútlát til varnarmála aukist töluvert innan NATO.

Stoltenberg sagði í gær að á þessu ári færi sameiginleg fjárútlát NATO-ríkja til varnarmála yfir tvö prósent af sameiginlegri landsframleiðslu í fyrsta sinn í áratugi.

Sjá einnig: Herir Evrópu standa á brauðfótum eftir áratuga niðurskurð

Trump og bandamenn hans segja hann eiga heiðurinn að þessu og vísa til NATO-fundar 2018, þar sem Trump þrýsti á leiðtoga annarra ríkja innan Bandalagsins, en þróunin nær lengra aftur í tímann en það og má að miklu leyti rekja til innrásar Rússa í Úkraínu frá 2014.

Árið 2011 lýsti Robert Gates, varnarmálaráðherra Barack Obama, til að mynda á NATO-fundi að framtíð NATO væri í hættu ef ríki Evrópu myndu ekki auka fjárútlát til varnarmála.

Ríki NATO samþykktu á fundi árið 2014, eftir ólöglega innlimun Rússa á Krímskaga og innrás í austurhluta landsins, að snúa þróun undanfarinna áratuga og að auka fjárútlát til varnarmála. Á fundi í Vilníus í fyrra var svo samþykkt á nýjan leik að ríki NATO myndu ná prósentunum tveimur og að fimmtungur af fjárútlátum til varnarmála ættu að fara í ný hergögn og þróun þeirra.

Ráðamenn í Evrópu standa frammi fyrir aukinni ógn frá Rússlandi samhliða aukinni einangrun Bandaríkjanna.

Verja fúlgum fjár í Bandaríkjunum

Ummæli Trumps sem gefa til kynna að hann standi í þeirri trú að ríki NATO eigi að greiða Bandaríkjunum peninga virðast ekki úr tómu lofti gripin, sé litið til þess hve stór hluti fjárútláta ríkja í Evrópu til varnarmála ratar í buddur bandarískra vopnaframleiðenda.

Sjá einnig: Ætla að mynda bestu herdeildir Evrópu á næstu árum

Sérfræðingar franskrar hugveitu segja að um tveir þriðju af þessum fjárútlátum sé varið í Bandaríkjunum, samkvæmt frétt Wall Street Journal. Þeir eiga til að mynda F-35 orrustuþotur, Himars-eldflaugakerfi og Patriot-loftvarnarkerfi sem eru í mikilli eftirspurn í Evrópu.

Þetta hefur forsvarsmönnum evrópskra vopnaframleiðenda lengi þótt miður.

Sjá einnig: Macr­on ætl­ar í mikl­a hern­að­ar­upp­bygg­ing­u

Ráðamenn í Evrópu hafa þó ákveðið að auka framleiðslu á hergöngum í Evrópu töluvert. Á undanförnum tveimur árum, frá því allsherjarinnrás Rússa í Úkraínu hófst, hefur framleiðsla Evrópu á skotfærum fyrir stórskotalið aukist um fjörutíu prósent. Það annar þó ekki notkun skotfæra í Úkraínu, þar sem hermenn glíma við mikinn skotfæraskort.

Unnið er að því að auka framleiðsluna enn frekar og eru framkvæmdir að nýjum verksmiðjum hafnar víða.

Endurbygging herja Evrópu mun líklega taka þó nokkur ár en sérfræðingar sem blaðamenn WSJ ræddu við segja forsvarsmenn herja heimsálfunnar þurfa að samhæfa framleiðslu og hergagnakaup betur. Þá þurfi einnig að nýta peningana betur en gert hafi verið á undanförnum árum.

Aðildarríki NATO framleiða til að mynda fjórtán mismunandi tegundir af 155mm sprengikúlum fyrir stórskotalið en það er kaliberið sem flest stórskotaliðsvopn bandalagsins nota.


Tengdar fréttir

Yfirmaður Svartahafsflotans rekinn úr starfi

Viktor Sókolóv, yfirmaður Svartahafsflota Rússlands, er sagður hafa verið rekinn úr starfi. Er það í kjölfar þess að Úkraínumenn sökktu rússnesku herskipi með drónum undan ströndum Krímskaga.

Rússar þrói kjarnavopn í geimnum

Bandarísk yfirvöld óttast að Rússar muni vilja koma kjarnavopnum umhverfis sporbaug. Ætlunin yrði að beita þeim gegn gervihnöttum en tæknin er nú í þróun í Rússlandi.

Gera aðra tilraun með hernaðaraðstoð

Bandarískir öldungadeildarþingmenn samþykktu í dag frumvarp um 95,3 milljarða dala hernaðaraðstoð til Úkraínu, Ísraels og Taívan auk mannúðaraðstoðar til Palestínumanna. Frumvarpið var samþykkt eftir næturlangt málþóf nokkurra þingmanna Repúblikanaflokksins.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×