Þunn lína milli orsaka og afleiðinga Valerio Gargiulo skrifar 25. mars 2024 08:30 Í flóknu efni mannlegra samskipta birtist hugtakið orsök og afleiðing í mörgum myndum, sem oftar en ekki sleppur við tafarlausan skilning. Þessi flókna hreyfing er sérstaklega áberandi í sumum gangverkum lífs okkar. Lýsandi dæmi um þetta vandamál er að finna í hernaðariðnaðinum og mótmælahringnum t.d. gegn stríði. Þegar verksmiðjur framleiða sprengjur og vopn skapar það atburðarás sem getur að lokum leitt til eyðileggingar og dauða. Viðbrögð friðarsinna finnast þó oft aðeins þegar þessi vopn eru notuð á vígvellinum, þegar hrikaleg áhrif sprenginga og annarra vopna eru þegar óafturkræf. Sprengja sem hefur verið framleidd verður fyrr eða síðar sprengd á einhverjum tímapunkti. Þessi yfirlýsing vekur mikilvæga sýn á hringrás ofbeldis og brýn þörf á að taka á rótum átakanna. Framleiðsla vopna skapar óhjákvæmilegt skilyrði fyrir notkun þeirra og kyndir undir hringrás ofbeldis sem getur leitt til hrikalegra afleiðinga. Þetta viðhorf vekur upp grundvallarspurningar um mátt mótmæla og möguleika þeirra til að hafa áhrif á gang mála. Ef friðarsinnar gripu fyrr inn í og einbeittu sér að rótum átakanna frekar en hörmulegum afleiðingum þeirra, gætu þeir í raun skipt máli? Sem svar við þessari spurningu koma fram nokkur sjónarmið. Sumir halda því fram að barátta við rótarsökina, vopnaiðnaðinn, sé skilvirkari til að koma í veg fyrir átök í framtíðinni og stuðla að friðarmenningu. Aðrir telja hins vegar að mótmæli gegn augljósari og skjótari áhrifum stríðs, svo sem tap á saklausum mannslífum, sé öflugri skírskotun til sameiginlegrar samvisku og grundvallarmannlegra gilda. Í raun og veru er lausnin ekki endilega fólgin í einni töfra lausn heldur frekar blandað af ólíkum skoðunum þar sem lausnin hefur einhvern ávinning. Alhliða og áhrifamikil mótmæli ættu að íhuga bæði orsakir og afleiðingar átakanna og viðurkenna mikilvægi þess að taka á báðum þáttum til að stuðla að þýðingarmiklum breytingum. Upp í hugann kemur atriði úr ítölskri kvikmynd þar sem söguhetjan sagði um stríð: "Peningar skapa stríð, stríð gerir eftirstríðstímabilið, eftirstríðstímabilið skapar svarta markaðinn, svarti markaðurinn endurgerir peninga, peningar endurgerir stríð. Í stríð eru allir í hættu, nema þeir sem vildu stríð." Höfundur er skáld, rithöfundur og þýðandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Valerio Gargiulo Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í flóknu efni mannlegra samskipta birtist hugtakið orsök og afleiðing í mörgum myndum, sem oftar en ekki sleppur við tafarlausan skilning. Þessi flókna hreyfing er sérstaklega áberandi í sumum gangverkum lífs okkar. Lýsandi dæmi um þetta vandamál er að finna í hernaðariðnaðinum og mótmælahringnum t.d. gegn stríði. Þegar verksmiðjur framleiða sprengjur og vopn skapar það atburðarás sem getur að lokum leitt til eyðileggingar og dauða. Viðbrögð friðarsinna finnast þó oft aðeins þegar þessi vopn eru notuð á vígvellinum, þegar hrikaleg áhrif sprenginga og annarra vopna eru þegar óafturkræf. Sprengja sem hefur verið framleidd verður fyrr eða síðar sprengd á einhverjum tímapunkti. Þessi yfirlýsing vekur mikilvæga sýn á hringrás ofbeldis og brýn þörf á að taka á rótum átakanna. Framleiðsla vopna skapar óhjákvæmilegt skilyrði fyrir notkun þeirra og kyndir undir hringrás ofbeldis sem getur leitt til hrikalegra afleiðinga. Þetta viðhorf vekur upp grundvallarspurningar um mátt mótmæla og möguleika þeirra til að hafa áhrif á gang mála. Ef friðarsinnar gripu fyrr inn í og einbeittu sér að rótum átakanna frekar en hörmulegum afleiðingum þeirra, gætu þeir í raun skipt máli? Sem svar við þessari spurningu koma fram nokkur sjónarmið. Sumir halda því fram að barátta við rótarsökina, vopnaiðnaðinn, sé skilvirkari til að koma í veg fyrir átök í framtíðinni og stuðla að friðarmenningu. Aðrir telja hins vegar að mótmæli gegn augljósari og skjótari áhrifum stríðs, svo sem tap á saklausum mannslífum, sé öflugri skírskotun til sameiginlegrar samvisku og grundvallarmannlegra gilda. Í raun og veru er lausnin ekki endilega fólgin í einni töfra lausn heldur frekar blandað af ólíkum skoðunum þar sem lausnin hefur einhvern ávinning. Alhliða og áhrifamikil mótmæli ættu að íhuga bæði orsakir og afleiðingar átakanna og viðurkenna mikilvægi þess að taka á báðum þáttum til að stuðla að þýðingarmiklum breytingum. Upp í hugann kemur atriði úr ítölskri kvikmynd þar sem söguhetjan sagði um stríð: "Peningar skapa stríð, stríð gerir eftirstríðstímabilið, eftirstríðstímabilið skapar svarta markaðinn, svarti markaðurinn endurgerir peninga, peningar endurgerir stríð. Í stríð eru allir í hættu, nema þeir sem vildu stríð." Höfundur er skáld, rithöfundur og þýðandi.
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun