Skoðun

Lausnin út í mýri?

Álfhildur Leifsdóttir og Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifa

Ágæti lesandi, árið er 2024 og Sameinuðu þjóðirnar hafa talað, áratugur 2021 til 2030 eru áratugur endurheimtar vistkerfa (e. ecosystem restoration). Markmiðið er að draga úr hnignun og snúa við eyðingu með áherslu á að endurheimta það sem hefur glatast. Það er engin tilviljun að á tímum hamfarahlýnunar beini Sameinuðu þjóðirnar spjótum sínum að þessum málaflokki. Þar er áherslan á mikilvægi fjöl­breyttra vistkerfa til að mynda sem forsendur þjónustu vistkerfa. Þjónustu sem er undir­staða allra athafna okkar sem við lítum oft á sem sjálfgefna, njótum án þakk­lætis og vissulega ókeypis. Þjónusta fjölbreyttra vistkerfa er til að mynda í flóða­vörnum, aðgangi að hreinu vatni og andrúmslofti auk þessa að vera forsenda matvæla­framleiðslu.

Fyrir Íslendinga er mjög mikilvægt að hlúa að og vernda okkar viðkvæmustu vistkerfi og endurheimta röskuð. Votlendi er eitt þeirra.

Stórátak í endurheimt votlendis skiptir ekki aðeins máli upp á vatnsbúskap heldur er einnig mikilvægt til að binda kolefni í jarðveg, jarðvegs sem annars stærsta kol­efnis­forða­búr heims á eftir sjónum. Endurheimt grunnvatnsstöðu í mýrum og flóðum er áhrifa­rík og varanleg aðgerð í kolefnisbindingu og minnkun á losun koltvísýrings. Einnig þykir endurheimt votlendis dýrmæt fyrir líffjölbreytileika.

Þó að íslenskar rannsóknir á þessu sviði séu á byrjunarstigi og binding líklega breytileg eftir svæðum er óheppilegt að yfirfæra niðurstöður frá öðrum löndum yfir á íslenskar aðstæður. Mikilvægt er að styðja við rannsóknir hérlendisog byggja raunhæf markmið um samdrátt í losun sem rekja má til landnotkunar (LULUCF). Stefna Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs er að gera heildstæða land­nýtingar­stefnu og setja raunhæf markmið samfara bestu þekkingu hverju sinni.

Í dag fá landeigendur hagræna hvata til endurheimtar, þeir virðast þó ekki vera nægir til að farið sé af stað. Hvatana þarf að styrkja enn frekar til dæmis þannig að endur­heimtin haldi áfram að gefa af sér efnahagslega. Votta þarf votlendið, verð­mæta­mat og vottanir við þessar aðstæður geta verið viðkvæmar en eru um leið væn­legast­ar til að skila árangri. Hér er átt við verðmætamat á endurheimtu landi, hversu mikið það bindur og hve mikið styður það við líffjölbreytileika.

Endurheimta þarf það votlendi sem ekki er í nýtingu. Mikilvægt er að tryggja land til endur­heimtar, bæði þjóðlendur og jarðir í eigu hins opinbera þar sem hefðbundinn búskapur hefur lagst af. Endurheimt þarf að vera undir gæðaeftirliti og hagrænum hvötum stýrt og þeir veittir í gegnum samninga við ríkið. Endurheimtu votlendi fylgja tækifæri fyrir nýja landnotkun, stundum til beitar eða fuglaskoðunar.

Vekja þarf sérstaklega athygli landeiganda á jákvæðum ávinning endurheimtar.

Sú þekking sem er til staðar er mikilvægur grunnur til að byggja á, þó að endur­heimt sé kostnaðarsamt átak er alltaf kostnaðarsamara að gera ekki neitt. Endurheimt vistkerfa er mikilvægur þáttur til að draga úr hamfarahlýnun sem og bindingu í jarðvegi, bæði með landgræðslu og endurheimt votlendis. Fjöl­breytt vistkerfi eru jafnframt nauðsynleg búsvæði fyrir fjölbreyttan lífveruhóp eru því í samhljómi með vernd líffjölbreytileika.

Það væri til fyrirmyndar ef fólk og fyrirtæki geti keypt vottaðar kolefniseiningar til endurheimtar votlendis og jafnharðan fylgst með framlagi sínu. Tökum höndum saman, byggjum upp hvatakerfi þannig að áratugarins verði sannar­lega minnst sem áratugarins þar sem blaðinu í baráttunni við loftslagsvána var snúið við!

Höfundar eru Hólmfríður Sigþórsdóttir, flokkráðsfulltrúi Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs og  Álfhildur Leifsdóttir, formaður Sveitarstjórnarráðs VG & stjórnarkona Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs.




Skoðun

Sjá meira


×