Havarti skal það sem sannara reynist Ólafur Stephensen skrifar 9. ágúst 2024 12:31 Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. Verðlækkanir gætu numið á bilinu 19 til 43% á þeim vörum, sem Viðskiptaráð skoðaði. Lækkun tolla er eitt af stærstu hagsmunamálum neytenda á Íslandi og ein skilvirkasta leiðin til að glíma við þráláta verðbólgu og hátt vaxtastig, eins og Félag atvinnurekenda hefur ítrekað bent á. Ekki hafði Viðskiptaráð fyrr birt úttekt sína en kunnuglegur söngur upphófst á samfélagsmiðlum um að tollalækkanir skili sér ekki í vasa neytenda. Hér er t.d. athugasemd af Facebook-síðu Viðskiptaráðs: „Þvílí[k] ótrúleg heimska. Sagan hefur síendurtekið sýnt að þegar tollar eru afnumdir hirða millimenn gróðann og [engu] af honum er skilað til almennings.“ Svipuð ummæli má sjá víða á netinu þar sem fjallað er um úttekt Viðskiptaráðs. Jákvæð áhrif tollalækkana margstaðfest Fullyrðingar um að lækkun tolla og annarra álagna á vörur skili sér ekki til neytenda eru alrangar og margar skýrslur og rannsóknir eru því til staðfestingar. Afnám tolla og vörugjalda af t.d. fatnaði og heimilistækjum, sem átti sér stað í áföngum á árunum 2015-2017, skilaði sér í lækkun smásöluverðs og lækkun álagningar verzlana á vörurnar í krónum talið, samkvæmt niðurstöðum skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Í byrjun árs 2017 var felldur niður tollur af innfluttu kartöflusnakki. Samkvæmt úttekt sem Félag atvinnurekenda gerði í byrjun þess árs hafði verð ýmissa vinsælla snakktegunda þá þegar lækkað um 22-43%. Árið 2015 var gerður tvíhliða tollasamningur milli Íslands og Evrópusambandsins, þar sem samið var um niðurfellingu eða lækkun tolla á fjölda matvara og stækkun tollkvóta fyrir aðrar vörur, til dæmis kjöt og osta. Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn takmarkað magn af vöru án tolla. Samningurinn tók gildi í áföngum 2018-2021. Um svipað leyti var tekin upp ný aðferð við útboð á tollkvótum, svokallað jafnvægisútboð. Í skýrslu sem verðlagseftirlit Alþýðusambandsins gerði fyrir þáverandi atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, kom fram að neytendur hefðu notið góðs bæði af tollasamningnum og breyttri útboðsaðferð. Verð á innfluttum kjötvörum og ostum hefði hækkað mun minna en við mátti búast vegna veikingar krónunnar á tímabilinu frá desember 2019 til september 2020 og lækkað í sumum tilvikum. Þá hefði úrval bæði innlendrar og innfluttrar búvöru aukizt í kjölfar tollasamningsins, sem er sömuleiðis hagur neytenda. Tollkvótar lækka verð á ostum Ágætt nýlegt dæmi um jákvæð áhrif tollasamningsins við ESB er „stóra ostamálið“ sem svo var kallað í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis í Bylgjunni, en þar var fjallað um að neytendur hefði rekið í rogastanz er danskur Havarti-ostur hækkaði skyndilega um 70% í Bónusi. Ástæðan fyrir þessu var að Bónus fékk niðurfellingu tolla af ákveðnu magni af ostum, svokallaðan ESB-tollkvóta fyrir upprunaverndaða osta. Þegar enginn tollur var á Havarti-osti skilaði Bónus þeim ávinningi til neytenda en þegar kvótinn kláraðist og tollurinn lagðist á aftur, hækkaði verðið (reyndar um minna en nam fullum tolli). Þetta er enn ein sönnun þess að verzlunin skilar tollalækkun til neytenda. Stjórnvöld verja sérhagsmuni Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir voru í lok árs 2022 gengu Félag atvinnurekenda og viðsemjendur þess, stéttarfélög innan Alþýðusambandsins, á fund Svandísar Svavarsdóttur, þáverandi matvælaráðherra, og Bjarna Benediktssonar, þáverandi fjármálaráðherra, og lögðu fyrir þau tillögur sínar um lækkun og afnám tolla. Bent var á að verðbólga hefði aukizt á ný og lækkun tolla væri ein skilvirkasta leiðin til að ná henni niður og bæta hag launþega. Lagt var til að tollar féllu niður sem vernduðu ekki hefðbundna íslenzka búvöruframleiðslu, þ.e. af alifugla- og svínakjöti, frönskum kartöflum og blómum sem ekki væru ræktuð á Íslandi. Sömuleiðis var lagt til að innlendum afurðastöðvum búvöru og vinnslustöðvum í þeirra eigu yrði óheimilt að bjóða í eða sækjast eftir tollkvóta fyrir innfluttar búvörur og skoðaðar yrðu leiðir til að úthluta tollkvótum án endurgjalds. Þá var lagt til að tollar á mjólkur- og undanrennudufti og smjöri féllu niður, en slíkt er stórt hagsmunamál innlends matvælaiðnaðar. Ráðherrarnir tóku tillögunum ljúflega – og gerðu svo nákvæmlega ekkert með þær. Tækifærin til að lækka tolla í þágu neytenda og samkeppni voru látin ónotuð, væntanlega til að verja háværa sérhagsmunahópa í innlendri framleiðslu. Eins og úttekt Viðskiptaráðs og ofangreindar skýrslur og úttektir sýna glögglega, er lækkun eða afnám tolla hins vegar skilvirk og sannreynd leið til að lækka matarverð og verðbólgu og bæta hag almennings á Íslandi. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Neytendur Skattar og tollar Verðlag Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Ævintýralegar eftiráskýringar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson Skoðun Skoðun Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Iðkum nægjusemi, nýtum náttúruna Borghildur Gunnarsdóttir,Ósk Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hægt með krónunni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Loftslagskvíði Sjálfstæðisflokksins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Geðheilbrigðismál á Íslandi er langtímaverkefni Ingibjörg Isaksen skrifar Sjá meira
Viðskiptaráð Íslands birti í gær góða samantekt um áhrif innflutningstolla á matvælaverð. Niðurstöðurnar sýna vel hvað lækkun eða afnám tolla gæti haft jákvæð áhrif á verðlag á matvöru. Verðlækkanir gætu numið á bilinu 19 til 43% á þeim vörum, sem Viðskiptaráð skoðaði. Lækkun tolla er eitt af stærstu hagsmunamálum neytenda á Íslandi og ein skilvirkasta leiðin til að glíma við þráláta verðbólgu og hátt vaxtastig, eins og Félag atvinnurekenda hefur ítrekað bent á. Ekki hafði Viðskiptaráð fyrr birt úttekt sína en kunnuglegur söngur upphófst á samfélagsmiðlum um að tollalækkanir skili sér ekki í vasa neytenda. Hér er t.d. athugasemd af Facebook-síðu Viðskiptaráðs: „Þvílí[k] ótrúleg heimska. Sagan hefur síendurtekið sýnt að þegar tollar eru afnumdir hirða millimenn gróðann og [engu] af honum er skilað til almennings.“ Svipuð ummæli má sjá víða á netinu þar sem fjallað er um úttekt Viðskiptaráðs. Jákvæð áhrif tollalækkana margstaðfest Fullyrðingar um að lækkun tolla og annarra álagna á vörur skili sér ekki til neytenda eru alrangar og margar skýrslur og rannsóknir eru því til staðfestingar. Afnám tolla og vörugjalda af t.d. fatnaði og heimilistækjum, sem átti sér stað í áföngum á árunum 2015-2017, skilaði sér í lækkun smásöluverðs og lækkun álagningar verzlana á vörurnar í krónum talið, samkvæmt niðurstöðum skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Í byrjun árs 2017 var felldur niður tollur af innfluttu kartöflusnakki. Samkvæmt úttekt sem Félag atvinnurekenda gerði í byrjun þess árs hafði verð ýmissa vinsælla snakktegunda þá þegar lækkað um 22-43%. Árið 2015 var gerður tvíhliða tollasamningur milli Íslands og Evrópusambandsins, þar sem samið var um niðurfellingu eða lækkun tolla á fjölda matvara og stækkun tollkvóta fyrir aðrar vörur, til dæmis kjöt og osta. Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn takmarkað magn af vöru án tolla. Samningurinn tók gildi í áföngum 2018-2021. Um svipað leyti var tekin upp ný aðferð við útboð á tollkvótum, svokallað jafnvægisútboð. Í skýrslu sem verðlagseftirlit Alþýðusambandsins gerði fyrir þáverandi atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, kom fram að neytendur hefðu notið góðs bæði af tollasamningnum og breyttri útboðsaðferð. Verð á innfluttum kjötvörum og ostum hefði hækkað mun minna en við mátti búast vegna veikingar krónunnar á tímabilinu frá desember 2019 til september 2020 og lækkað í sumum tilvikum. Þá hefði úrval bæði innlendrar og innfluttrar búvöru aukizt í kjölfar tollasamningsins, sem er sömuleiðis hagur neytenda. Tollkvótar lækka verð á ostum Ágætt nýlegt dæmi um jákvæð áhrif tollasamningsins við ESB er „stóra ostamálið“ sem svo var kallað í útvarpsþættinum Reykjavík síðdegis í Bylgjunni, en þar var fjallað um að neytendur hefði rekið í rogastanz er danskur Havarti-ostur hækkaði skyndilega um 70% í Bónusi. Ástæðan fyrir þessu var að Bónus fékk niðurfellingu tolla af ákveðnu magni af ostum, svokallaðan ESB-tollkvóta fyrir upprunaverndaða osta. Þegar enginn tollur var á Havarti-osti skilaði Bónus þeim ávinningi til neytenda en þegar kvótinn kláraðist og tollurinn lagðist á aftur, hækkaði verðið (reyndar um minna en nam fullum tolli). Þetta er enn ein sönnun þess að verzlunin skilar tollalækkun til neytenda. Stjórnvöld verja sérhagsmuni Í kjölfar kjarasamninga sem gerðir voru í lok árs 2022 gengu Félag atvinnurekenda og viðsemjendur þess, stéttarfélög innan Alþýðusambandsins, á fund Svandísar Svavarsdóttur, þáverandi matvælaráðherra, og Bjarna Benediktssonar, þáverandi fjármálaráðherra, og lögðu fyrir þau tillögur sínar um lækkun og afnám tolla. Bent var á að verðbólga hefði aukizt á ný og lækkun tolla væri ein skilvirkasta leiðin til að ná henni niður og bæta hag launþega. Lagt var til að tollar féllu niður sem vernduðu ekki hefðbundna íslenzka búvöruframleiðslu, þ.e. af alifugla- og svínakjöti, frönskum kartöflum og blómum sem ekki væru ræktuð á Íslandi. Sömuleiðis var lagt til að innlendum afurðastöðvum búvöru og vinnslustöðvum í þeirra eigu yrði óheimilt að bjóða í eða sækjast eftir tollkvóta fyrir innfluttar búvörur og skoðaðar yrðu leiðir til að úthluta tollkvótum án endurgjalds. Þá var lagt til að tollar á mjólkur- og undanrennudufti og smjöri féllu niður, en slíkt er stórt hagsmunamál innlends matvælaiðnaðar. Ráðherrarnir tóku tillögunum ljúflega – og gerðu svo nákvæmlega ekkert með þær. Tækifærin til að lækka tolla í þágu neytenda og samkeppni voru látin ónotuð, væntanlega til að verja háværa sérhagsmunahópa í innlendri framleiðslu. Eins og úttekt Viðskiptaráðs og ofangreindar skýrslur og úttektir sýna glögglega, er lækkun eða afnám tolla hins vegar skilvirk og sannreynd leið til að lækka matarverð og verðbólgu og bæta hag almennings á Íslandi. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun