Þar sem náttúran tapar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar 22. september 2024 12:00 Fyrirhugaðar framkvæmdir vegna atvinnustarfsemi í og við Þorlákshöfn, sem mikið hefur verið fjallað um undanfarið, hafa vakið ugg hjá mörgum íbúum svæðisins. Iðnaðarsvæðið vestan Þorlákshafnar munu nefnilega verða mjög sýnilegt og gjörbreyta ásýnd strandsvæðisins til frambúðar að mati Náttúrufræðistofnun Íslands. Almennt séð verður um gífurlega mikið rask að ræða og munu til dæmis fyrirhugaðar byggingar mölunarverksmiðju Heidelberg sjást frá stöðum líkt og Selvogsvita, Karlsminni, Arnarkeri og fjörunni við Eyrarbakka sem skráðir eru sem áhugaverðir staðir á vefsjá Ferðamálastofu. Verksmiðjan mun sjást á nánast allri gönguleiðinni frá Hafnarnesi að Selvogsvita og áhrifa mun gæta á öðrum svæðum sem nýtt eru til útivistar og geta verið viðkvæm fyrir ásýndaráhrifum enda muni framkvæmdin hafa bein og varanleg áhrif á ásýnd í allt að 20 km fjarlægð frá verksmiðjunni. Mannvirki verksmiðju Heidelberg munu einnig vera umfangsmikil og ráðgert er að lækka efri hluta hraunsins sem hún mun standa á um nokkra metra auk þess sem verulegar breytingar á jarðmyndunum næst ströndinni, vegna afrennslis frá settjörnum og hafnargerðar, munu verða að veruleika. Hafsbotni þarf að raska mjög mikið með dýpkun til að koma upp starfhæfri höfn og gríðarlegri umbreyting mun eiga sér stað á stóru svæði við Þorlákshöfn. Hugmyndir um efnistöku við Selvogsbanka sem er afar verðmætt svæði eru afskaplega varhugaverðar. Bæði vegna lífríkis eins og komið hefur fram í skrifum margra en einnig mun efnisþörf vegna hafnargerðar verða töluvert umfangsmikil og ekki er fyrir séð úr hvaða námum sú efnistaka eigi að fara fram. Það er nefnilega ekki sjálfbært til framtíðar að einstök sveitarfélög og landeigendur taki ákvarðanir um efnistöku á móbergi (eða hverju öðru hráefni í náttúrunni) á forsendum stakra verkefna heldur þarf að móta heildstæða stefnu byggða á greinagóðu mati til að tryggja megi sjálfbæra landnýtingu og vernd. Samkvæmt 61. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd njóta ákveðnar jarðmyndanir sérstakrar verndar. Hluti fyrirhugaðs framkvæmdasvæðis (litla Sandfell) er staðsett á Leitarhrauni sem er rúmlega 5000 ára gamalt. Í hrauninu er að finna marga hella þ.á.m. Raufarhólshelli, Arnarker og Árnahelli. Samkvæmt 3. mgr. ákvæðisins skal forðast röskun þeirra náttúrufyrirbæra, sem undir greinina falla, nema brýna nauðsyn beri til og ljóst að aðrir kostir séu ekki til staðar. Mikil áhersla er á að einungis mjög ríkir hagsmunir geti réttlætt röskun og þá fyrst og fremst brýnir almannahagsmunir. Erfitt er að sjá hvaða brýnu hagsmuni er um að ræða, auk þess er rask á hrauni er varanleg og óafturkræf aðgerð sem verður hvorki bætt né milduð með mótvægisaðgerðum. Heidelberg er einnig með áætlanir um námuvinnslu af hafsbotni sem mun hafa gríðarleg bein og óafturkræf áhrif á jarðmyndanir og sjávarbotn. Umfang áhrifanna er mikið þar sem nálega öllu hrauni innan athafnasvæðis verður raskað og heildaráhrif á jarðmyndanir og hafsbotn eru neikvæð að mati sérfræðinga. Lífríki sveitarfélagsins og landsins alls mun bera skaða af. Námusvæðið er innan mikilvægs hrygningarsvæðis verðmætra nytjastofna, mögulega verðmætasta hrygningarsvæði landsins og því einstakt náttúrufyrirbæri. Fuglalíf mun einnig verða fyrir skaða þar sem sandsíli sem halda sig í fjörunni og eru lykiltegund í vistkerfi Selvogsbanka eru mikilvægasta fæða flestra sjófuglategunda. Þá er bent á að grunnsævið verði fyrir varanlegu og óafturkræfu raski með tilheyrandi áhrifum á lífríki þess. Landvernd ályktaði á síðasta landsfundi um mikilvægi þess að koma 5% allra hafsvæða við landið undir stranga vernd og að ráðast þyrfti í viðamiklar rannsóknir á vistkerfum hafbotnsins til að ákvarða hvaða 30% hafsvæða (að lágmarki) þarfnist verndar á grundvelli mikilvægra vistkerfa. Næsta víst er að Selvogsbanki myndi falla þar undir og því glapræði að ráðast í óafturkræfar og eyðileggjandi framkvæmdir á meðan rannsóknarniðurstöður liggja ekki fyrir. Höfundur er leikskólastjóri, oddviti Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs í Suðurkjördæmi og stjórnarkona í hreyfingunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Umhverfismál Ölfus Mest lesið Halldór 19.10.24 Halldór Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við Ágústa Árnadóttir Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir Skoðun Opið bréf til ríkissaksóknara og forseta Hæstaréttar Guðbjörn Jónsson Skoðun Það er komið nóg Bozena Raczkowska Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þarf háskólamenntað fólk til að kenna litlum börnum? Aldís Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til ríkissaksóknara og forseta Hæstaréttar Guðbjörn Jónsson skrifar Skoðun Það er komið nóg Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Í upphafi kosningabaráttu Heimir Pálsson skrifar Skoðun Ert þú ég eða verð ég þú Júlíus Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Ákall um annars konar hagkerfi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Lögbrot íslenskrar stjórnsýslu og dómstóla Huginn Þór Grétarsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands styður þjóðarmorð Elí Hörpu og Önundarbur skrifar Skoðun Stjórnvöld bregðist við eggjaskorti með afnámi tolla Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Í hvernig samfélagi viljum við búa í? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Endurhugsum íslenskt skólakerfi: Ný sýn á nám og kennslu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Þankar um framtíð landsins okkar Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Er Landsvirkjun til sölu? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar pólitík hindrar framför Hjörtur Sveinsson skrifar Skoðun Nú á lýðræðið næsta leik Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fær þitt barn kennslu í fjármálalæsi? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Fyrirhugaðar framkvæmdir vegna atvinnustarfsemi í og við Þorlákshöfn, sem mikið hefur verið fjallað um undanfarið, hafa vakið ugg hjá mörgum íbúum svæðisins. Iðnaðarsvæðið vestan Þorlákshafnar munu nefnilega verða mjög sýnilegt og gjörbreyta ásýnd strandsvæðisins til frambúðar að mati Náttúrufræðistofnun Íslands. Almennt séð verður um gífurlega mikið rask að ræða og munu til dæmis fyrirhugaðar byggingar mölunarverksmiðju Heidelberg sjást frá stöðum líkt og Selvogsvita, Karlsminni, Arnarkeri og fjörunni við Eyrarbakka sem skráðir eru sem áhugaverðir staðir á vefsjá Ferðamálastofu. Verksmiðjan mun sjást á nánast allri gönguleiðinni frá Hafnarnesi að Selvogsvita og áhrifa mun gæta á öðrum svæðum sem nýtt eru til útivistar og geta verið viðkvæm fyrir ásýndaráhrifum enda muni framkvæmdin hafa bein og varanleg áhrif á ásýnd í allt að 20 km fjarlægð frá verksmiðjunni. Mannvirki verksmiðju Heidelberg munu einnig vera umfangsmikil og ráðgert er að lækka efri hluta hraunsins sem hún mun standa á um nokkra metra auk þess sem verulegar breytingar á jarðmyndunum næst ströndinni, vegna afrennslis frá settjörnum og hafnargerðar, munu verða að veruleika. Hafsbotni þarf að raska mjög mikið með dýpkun til að koma upp starfhæfri höfn og gríðarlegri umbreyting mun eiga sér stað á stóru svæði við Þorlákshöfn. Hugmyndir um efnistöku við Selvogsbanka sem er afar verðmætt svæði eru afskaplega varhugaverðar. Bæði vegna lífríkis eins og komið hefur fram í skrifum margra en einnig mun efnisþörf vegna hafnargerðar verða töluvert umfangsmikil og ekki er fyrir séð úr hvaða námum sú efnistaka eigi að fara fram. Það er nefnilega ekki sjálfbært til framtíðar að einstök sveitarfélög og landeigendur taki ákvarðanir um efnistöku á móbergi (eða hverju öðru hráefni í náttúrunni) á forsendum stakra verkefna heldur þarf að móta heildstæða stefnu byggða á greinagóðu mati til að tryggja megi sjálfbæra landnýtingu og vernd. Samkvæmt 61. gr. laga nr. 60/2013 um náttúruvernd njóta ákveðnar jarðmyndanir sérstakrar verndar. Hluti fyrirhugaðs framkvæmdasvæðis (litla Sandfell) er staðsett á Leitarhrauni sem er rúmlega 5000 ára gamalt. Í hrauninu er að finna marga hella þ.á.m. Raufarhólshelli, Arnarker og Árnahelli. Samkvæmt 3. mgr. ákvæðisins skal forðast röskun þeirra náttúrufyrirbæra, sem undir greinina falla, nema brýna nauðsyn beri til og ljóst að aðrir kostir séu ekki til staðar. Mikil áhersla er á að einungis mjög ríkir hagsmunir geti réttlætt röskun og þá fyrst og fremst brýnir almannahagsmunir. Erfitt er að sjá hvaða brýnu hagsmuni er um að ræða, auk þess er rask á hrauni er varanleg og óafturkræf aðgerð sem verður hvorki bætt né milduð með mótvægisaðgerðum. Heidelberg er einnig með áætlanir um námuvinnslu af hafsbotni sem mun hafa gríðarleg bein og óafturkræf áhrif á jarðmyndanir og sjávarbotn. Umfang áhrifanna er mikið þar sem nálega öllu hrauni innan athafnasvæðis verður raskað og heildaráhrif á jarðmyndanir og hafsbotn eru neikvæð að mati sérfræðinga. Lífríki sveitarfélagsins og landsins alls mun bera skaða af. Námusvæðið er innan mikilvægs hrygningarsvæðis verðmætra nytjastofna, mögulega verðmætasta hrygningarsvæði landsins og því einstakt náttúrufyrirbæri. Fuglalíf mun einnig verða fyrir skaða þar sem sandsíli sem halda sig í fjörunni og eru lykiltegund í vistkerfi Selvogsbanka eru mikilvægasta fæða flestra sjófuglategunda. Þá er bent á að grunnsævið verði fyrir varanlegu og óafturkræfu raski með tilheyrandi áhrifum á lífríki þess. Landvernd ályktaði á síðasta landsfundi um mikilvægi þess að koma 5% allra hafsvæða við landið undir stranga vernd og að ráðast þyrfti í viðamiklar rannsóknir á vistkerfum hafbotnsins til að ákvarða hvaða 30% hafsvæða (að lágmarki) þarfnist verndar á grundvelli mikilvægra vistkerfa. Næsta víst er að Selvogsbanki myndi falla þar undir og því glapræði að ráðast í óafturkræfar og eyðileggjandi framkvæmdir á meðan rannsóknarniðurstöður liggja ekki fyrir. Höfundur er leikskólastjóri, oddviti Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs í Suðurkjördæmi og stjórnarkona í hreyfingunni.
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Skoðun Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar
Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir Skoðun