Ferðaþjónustan og fyrirsjáanleikinn Pétur Óskarsson skrifar 21. október 2024 14:32 Tíminn leikur stórt hlutverk þegar kemur að ferðaþjónustunni sem atvinnugrein. Gestirnir okkar taka sér tíma í að láta sig dreyma, taka tíma í ákvörðun, tíma í að bóka og síðast en ekki síst tíma til að láta sig hlakka til. Þessi tími er hluti af upplifun gesta okkar og það þarf að umgangast hann af sömu virðingu og þann tíma sem gestirnir eru hér á landi. Fátt kemur verr við gesti okkar og erlenda samstarfsaðila en hringlandaháttur um verð á umsamdri þjónustu fram á síðustu stundu. Þetta vitum við sem erum að reka ferðaþjónustufyrirtækin en sú þekking þarf að dreifast víðar. Ferðaþjónusta er í dag orðin ein af grunnstoðum efnahags- og atvinnulífs á Íslandi og stærsta útflutningsgreinin. Hún hefur bætt lífskjör á Íslandi og stuðlar að efnahagslegum stöðugleika og viðheldur kaupmætti með stöðugu innstreymi gjaldeyris. Fjárfestinga- og atvinnutækifæri hafa skapast víða um land og einkaframtakið hefur blómstrað. Draumurinn um að skjóta fleiri öflugum stoðum undir áður einfalt og hráefnisdrifið hagkerf okkar hefur orðið að veruleika og íslensk tæknifyrirtæki, sprottin úr ferðaþjónustunni, náð flugi langt út fyrir landsteinana. Ferðaþjónustan skilar meira en 600 milljörðum í gjaldeyristekjur og yfir 200 milljörðum í skatta árlega, sem styðja við mikilvægustu kerfin okkar eins og mennta-, heilbrigðis- og velferðarkerfi. Í harðri alþjóðlegri samkeppni Þessi árangur er ekki sjálfsagður og ekki er á vísan að róa til framtíðar nema við höldum vel á þessu nýja öfluga fjöreggi okkar. Það er auðvelt og til eru dæmi um að áfangastaðir hafa misst flugið og hreinlega orðið undir í samkeppni þjóðanna vegna slæmar ákvarðana og skammsýni. Ferðaþjónustan er alþjóðleg og samkeppnin er hörð og ferðalangar refsa áfangastöðum miskunarlaust ef þeir standa ekki undir væntingum og slæmt orðsport berst mun hraðar en góðar sögur. Skilningur í orði en ekki á borði Íslensk ferðaþjónustufyrirtæki hafa tekist á við ýmsar áskoranir síðustu ár og hafa sýnt útsjónarsemi og seiglu þegar á móti hefur blásið í ytra umhverfinu. Hægt er að skipta þessum áskorunum í tvennt, annarsvegar náttúruhamfarir eins og eldgos og heimsfaraldur og hinsvegar misgóðar ákvarðanir stjórnmálanna sem teknar hafa verið og innleiddar með alltof stuttum fyrirvara. Við í ferðaþjónustunni höfum í gegnum tíðina átt ótal samtöl við stjórnmálamenn um mikilvægi þess að greinin fái góðan fyrirvara þegar gera á stórar breytingar. Við vinnum 12-24 mánuði fram í tímann og að auki njóta gestir okkar sem neytendur verndar gegn verðhækkunum eftir að ferð hefur verið keypt. Allir sýna þessari staðreynd skilning en þegar á hólminn er komið eru samt teknar ákvarðanir og innleiddar nánast samstundis. Má þar nefna nærtækt dæmi eins og ákvörðunin um tvöföldun gistináttaskatts um síðustu áramót sem innleidd var með nær engum fyrirvara og olli þannig tilfinnanlegu tjóni hjá fyrirtækjum í greininni. Stórar breytingar liggja fyrir Alþingi Nú eru aftur yfirvofandi stórar breytingar á rekstrarumhverfi bílaleiga með innleiðingu kílómetragjalds á alla bílaleigubíla, hækka á álögur á hópferðabíla, hækka á gistináttaskattinn og leggja innviðagjöld á gesti skemmtiferðaskipa. Í frumvörpum sem lögð hafa verið fram um þessi mál er gert ráð fyrir að nýjar reglur taki gildi 1. janúar 2025. Það er þó ekki ljóst hvað nákvæmlega mun þá taka gildi eftir meðfarir þingsins og því ekki hægt að bregðast við fyrr en Alþingi klárar þessi mál. Fyrirvaralaus áhættuatriði stjórnmálanna Það er okkur ljóst sem vinnum í ferðaþjónustunni að verðlag á ferðum til Íslands er í hæstu hæðum um þessar mundir. Sterkt raungengi og miklar kostnaðarhækkanir undanfarinna ára hafa dregið úr samkeppnishæfni greinarinnar. Það er áhættuatriði að hækka álögur á greinina við þessar aðstæður og algjörlega óverjandi að sturta þeim yfir okkur fyrirvaralaust. Við erum eins og áður sagði í harðri alþjóðlegri samkeppni og það er raunverulega á brattan að sækja. Alþingi er nú í dauðafæri til að stíga varlega niður þegar kemur að auknum álögum á ferðaþjónustuna og verður að gefa greininni lengri tíma til að aðlaga sig að breytingum í rekstrarumhverfinu. Það á að vera regla að innleiðing slíkra breytinga komi ekki til framkvæmda fyrr en eftir a.m.k. 18 mánuði, helst tvö ár. Þá geta fyrirtæki í greininni og samstarfsaðilar þeirra á erlendum mörkuðum stillt sig inná fyrirhugaðar breytingar og þeim sem ætlað er að bera hækkaðar álögur sé raunverulega að bera þær. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pétur Óskarsson Ferðamennska á Íslandi Skattar og tollar Mest lesið Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson Skoðun Skoðun Skoðun Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson skrifar Skoðun Barningur smáframleiðenda Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Erum við í ofbeldissambandi? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Ó nei, ekki aftur! Leyfisveitingar fyrir Hvammsvirkjun Margrét Erlendsdóttir skrifar Skoðun Siddhi: Yfirnáttúrulegir hæfileikar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Innviðaskuldin mikla Grímur Atlason skrifar Skoðun Umsókn um stöðu kennara í (vonandi) nálægri framtíð Heiða Ingunn Þorgeirsdóttir skrifar Skoðun Sögur Hannesar Hólmsteins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvað gerist svo? Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hernaðurinn gegn skólunum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Látum gusta um sjónvarpssalina og loftum út á Alþingi Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Hegðaði sér eins og einræðisherra Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hættum við að geta hugsað? Þorsteinn Siglausson,GPT-4 skrifar Skoðun Að leita langt yfir skammt Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kveðja frá „lata“ kennaranum sem er „alltaf í fríi“ Elva Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur, háskólamálaráðherra Ragna Benedikta Garðarsdóttir skrifar Skoðun Að lifa sjálfstæðu lífi Ágústa Arnar Sigurdórsdóttir skrifar Skoðun Menntaumræða á villigötum Gunnlaugur Magnússon skrifar Skoðun Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Sjá meira
Tíminn leikur stórt hlutverk þegar kemur að ferðaþjónustunni sem atvinnugrein. Gestirnir okkar taka sér tíma í að láta sig dreyma, taka tíma í ákvörðun, tíma í að bóka og síðast en ekki síst tíma til að láta sig hlakka til. Þessi tími er hluti af upplifun gesta okkar og það þarf að umgangast hann af sömu virðingu og þann tíma sem gestirnir eru hér á landi. Fátt kemur verr við gesti okkar og erlenda samstarfsaðila en hringlandaháttur um verð á umsamdri þjónustu fram á síðustu stundu. Þetta vitum við sem erum að reka ferðaþjónustufyrirtækin en sú þekking þarf að dreifast víðar. Ferðaþjónusta er í dag orðin ein af grunnstoðum efnahags- og atvinnulífs á Íslandi og stærsta útflutningsgreinin. Hún hefur bætt lífskjör á Íslandi og stuðlar að efnahagslegum stöðugleika og viðheldur kaupmætti með stöðugu innstreymi gjaldeyris. Fjárfestinga- og atvinnutækifæri hafa skapast víða um land og einkaframtakið hefur blómstrað. Draumurinn um að skjóta fleiri öflugum stoðum undir áður einfalt og hráefnisdrifið hagkerf okkar hefur orðið að veruleika og íslensk tæknifyrirtæki, sprottin úr ferðaþjónustunni, náð flugi langt út fyrir landsteinana. Ferðaþjónustan skilar meira en 600 milljörðum í gjaldeyristekjur og yfir 200 milljörðum í skatta árlega, sem styðja við mikilvægustu kerfin okkar eins og mennta-, heilbrigðis- og velferðarkerfi. Í harðri alþjóðlegri samkeppni Þessi árangur er ekki sjálfsagður og ekki er á vísan að róa til framtíðar nema við höldum vel á þessu nýja öfluga fjöreggi okkar. Það er auðvelt og til eru dæmi um að áfangastaðir hafa misst flugið og hreinlega orðið undir í samkeppni þjóðanna vegna slæmar ákvarðana og skammsýni. Ferðaþjónustan er alþjóðleg og samkeppnin er hörð og ferðalangar refsa áfangastöðum miskunarlaust ef þeir standa ekki undir væntingum og slæmt orðsport berst mun hraðar en góðar sögur. Skilningur í orði en ekki á borði Íslensk ferðaþjónustufyrirtæki hafa tekist á við ýmsar áskoranir síðustu ár og hafa sýnt útsjónarsemi og seiglu þegar á móti hefur blásið í ytra umhverfinu. Hægt er að skipta þessum áskorunum í tvennt, annarsvegar náttúruhamfarir eins og eldgos og heimsfaraldur og hinsvegar misgóðar ákvarðanir stjórnmálanna sem teknar hafa verið og innleiddar með alltof stuttum fyrirvara. Við í ferðaþjónustunni höfum í gegnum tíðina átt ótal samtöl við stjórnmálamenn um mikilvægi þess að greinin fái góðan fyrirvara þegar gera á stórar breytingar. Við vinnum 12-24 mánuði fram í tímann og að auki njóta gestir okkar sem neytendur verndar gegn verðhækkunum eftir að ferð hefur verið keypt. Allir sýna þessari staðreynd skilning en þegar á hólminn er komið eru samt teknar ákvarðanir og innleiddar nánast samstundis. Má þar nefna nærtækt dæmi eins og ákvörðunin um tvöföldun gistináttaskatts um síðustu áramót sem innleidd var með nær engum fyrirvara og olli þannig tilfinnanlegu tjóni hjá fyrirtækjum í greininni. Stórar breytingar liggja fyrir Alþingi Nú eru aftur yfirvofandi stórar breytingar á rekstrarumhverfi bílaleiga með innleiðingu kílómetragjalds á alla bílaleigubíla, hækka á álögur á hópferðabíla, hækka á gistináttaskattinn og leggja innviðagjöld á gesti skemmtiferðaskipa. Í frumvörpum sem lögð hafa verið fram um þessi mál er gert ráð fyrir að nýjar reglur taki gildi 1. janúar 2025. Það er þó ekki ljóst hvað nákvæmlega mun þá taka gildi eftir meðfarir þingsins og því ekki hægt að bregðast við fyrr en Alþingi klárar þessi mál. Fyrirvaralaus áhættuatriði stjórnmálanna Það er okkur ljóst sem vinnum í ferðaþjónustunni að verðlag á ferðum til Íslands er í hæstu hæðum um þessar mundir. Sterkt raungengi og miklar kostnaðarhækkanir undanfarinna ára hafa dregið úr samkeppnishæfni greinarinnar. Það er áhættuatriði að hækka álögur á greinina við þessar aðstæður og algjörlega óverjandi að sturta þeim yfir okkur fyrirvaralaust. Við erum eins og áður sagði í harðri alþjóðlegri samkeppni og það er raunverulega á brattan að sækja. Alþingi er nú í dauðafæri til að stíga varlega niður þegar kemur að auknum álögum á ferðaþjónustuna og verður að gefa greininni lengri tíma til að aðlaga sig að breytingum í rekstrarumhverfinu. Það á að vera regla að innleiðing slíkra breytinga komi ekki til framkvæmda fyrr en eftir a.m.k. 18 mánuði, helst tvö ár. Þá geta fyrirtæki í greininni og samstarfsaðilar þeirra á erlendum mörkuðum stillt sig inná fyrirhugaðar breytingar og þeim sem ætlað er að bera hækkaðar álögur sé raunverulega að bera þær. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar
Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur, háskólamálaráðherra Ragna Benedikta Garðarsdóttir skrifar
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun