Horfin þjóð Sævar Þór Jónsson skrifar 24. október 2024 19:31 Nú í tilefni 80 ára afmæli lýðveldisins er vert að líta til baka og meta hversu langt þessi unga þjóð er á veg komin. Sú þjóð sem stóð að stofnun lýðveldisins er fyrir margt löngu horfin. Sumir tala um gamla Ísland og horfa til fortíðar með söknuði eins og allt hafi verið betra þá. Á ákveðnum tímapunkti á lífsleiðinni horfa flestir til fortíðar með eftirsjá en það er ekki alltaf þannig að hið gamla hafi verið betra. Það á sér alltaf einhver þróun stað í öllu sem hefur bæði kosti og galla. Það verður hins vegar að játast að sú þjóð sem stóð að stofnun lýðveldisins var dugleg. Hún þurfti að brjótast út úr mikilli fátækt og þá var aðalmarkmiðið að hafa vinnu og búa til sín eigin tækifæri. Þá var ekki spurt hvað ríkið eða stjórnvöld gerðu fyrir fólkið. Þá var ekki tími til að fara á torg og barma sér yfir óréttlæti, mismunun, getuleysi eða aðgerðaleysi almennt í stjórnkerfinu líkt og nú er gert. Fólk virðist hafa lagt meira af mörkum til að byggja upp samfélagið án þess að spyrja hvað það fengi sjálft fyrir sitt framlag. Einstaklingsframtakið virðist hafa verið virkara þá en það er í dag. Þetta var önnur þjóð sem var menningarlega einsleitari en hún er í dag. En höfum við þá misst af einhverju? Hvernig er þá þessi þjóð í dag. Við erum blandaðri, við erum í hringiðu menningarfjölbreytni sem hefur gefið okkur önnur og margvíslegri tækifæri en þekktist áður fyrr. Við erum samt ekki að hlúa nógu vel að tungumálinu okkar eða tryggja framtíð íslenskunnar. Stjórnmálamenn virðast skorta getu í að taka á þeim málum af festu af óskiljanlegum ástæðum. Kannski að vald ferðaþjónustunnar ráði þar ferðinni því það skortir ódýrt vinnuafl í þá grein og þá má ekki gera miklar kröfur. Í dag kvartar fólk yfir misrétti í sinn garð hvort sem það eru minnihlutahópar sem vilja láta taka eftir sér af því þeir eru jú minnihlutahópar og þurfa að minna á sig, eða stjórnmálaofvitar sem hljóma ótrúlega líkt og anarkistar sem vilja skapa glundroða í samfélaginu í nafni tjáningarfrelsis. Þá er ekki hægt að þverfóta fyrir öllum þeim ólíku hagsmunahópum sem telja að þeir eigi rétt á athygli á því sem þeir hafa fram að færa, án þess að það liggi ljóst fyrir hvað þeir standi í raun og veru fyrir og hvað þeir hafi fram að færa til uppbyggingar þjóðarinnar. Við kvörtum endalaust yfir hlutskipti okkar, hömumst við að tala um úrbætur í hvaða máli sem er eða að við séum beitt órétti í öllu því sem við kemur samskiptum við stjórnvöld. Við erum með hóp af vinstri sinnuðu fólki sem vill helst hafa alla í breyttum lífsstíl, lífsstíl sem ekki endilega hentar öllum eða höfðar sérstaklega til allra, helst láta alla hjóla eða ganga án þess að taka nokkurt tillit til þess hvort aðstaða sé til þess. Þetta sama fólk talar gegn þeirri samfélagslegu uppbyggingu sem hin eldri kynslóð lýðveldisstofnenda barðist fyrir. Þetta er sama fólkið sem upphefur sig með því að kalla sig vinstri sinnað og jafnréttissinna en vill ekki hlusta á að fólk hafi ólíkar skoðanir eða lífsstíl en það sjálft. Þetta fólk man eflaust ekki eftir atvinnuleysi eða fábreytni í atvinnuframboði. Svo er það annar hópur sem auðinn hefur og leggur sig alla fram í að búa sér til fjárhagsleg tækifæri sem nýtast þeim og þeim einum en tala fyrir því að þjóðin eigi að standa saman og vinna saman. Þetta eru þeir sem vilja einangra landið, þeir sem halda völdum á kostnað þjóðar sem þeir telja sig eiga með húð og hári. Það er til lítils að eiga við þennan hóp enda er hann búinn að koma sér vel fyrir í stjórnkerfi landsins. Þá er það þriðji hópurinn sem er út undan í öllu. Sá hópur vill eiga jöfn tækifæri á vinnu, menntun og heilbrigðiskerfi. Fólkið sem bíður eftir því að komast að í heilbrigðiskerfinu og stendur undir þjóðinni í reynd. Fólkið sem greiðir öll sín gjöld og skyldur. Lætur undan ofstæki hinna tveggja hópa þó það sé þeim þvert um geð. Fólkið sem leggur til samfélagsins með auknum álögum og ofstæki hins opinbera, fólkið sem þegir af ótta við að það geti ekki tjáð sig því annars mætir þeim ofstækið. Fólkið sem hugsar um að vera sjálfstætt og metið af sínum eigin verðleikum. Þessi hópur fólks er sífellt að láta meira undan. Þetta er fólkið sem byggði þjóðina og fórnaði öllu. Fólkið sem í dag er búið að fá nóg af skoðanakúgunum og ofstækinu og er farið að hneigjast til hægri öfgaafla sem lofa breytingum. Þetta er sú þróun sem er orðin augljós allt í kringum okkur. Þessi þriðji hópur er orðinn þreyttur á fámennum klappstýrum stórra þjóðfélagsbreytinga og atvinnupólitíkusum sem hugsa um að halda valdinu sama hvað og svíkja sífellt loforð um breytingar. Þetta er fólkið sem sættir sig ekki lengur við að vera þriðja flokks þegnar í eigin landi sem þeir leggja mikið til. Það er orðið brýnt að við lítum í eigin barm og skoðum hver við erum orðin eftir þessar miklu og hröðu breytingar sem hafa orðið frá því að Ísland varð lýðveldi, - er þetta þjóð sátta og samheldni líkt og við lýðveldisstofnun? Það er vert að velta þessu spurningum fyrir sér þegar við horfum upp á aðstæður í nágrannaríkjum okkar þar sem við sjáum hverjar afleiðingarnar geta orðið af sinnuleysi stjórnmálamanna í garð þessa hóps. Það kann vel að vera að hér séu hlutir settir fram í mikilli einfeldni en það er þó vert að hafa í huga hvernig stjórnmálin í Evrópu hafa þróast og hvers vegna fólk er farið að snúa sér meira í átt að hægri öfgum en áður þrátt fyrir upplýstara samfélög. Höfundur er hæstaréttarlögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sævar Þór Jónsson Íslensk tunga Alþingi Efnahagsmál Mest lesið Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson Skoðun Skoðun Skoðun Óljós viðurkenning þrátt fyrir stefnu stjórnvalda Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson skrifar Skoðun Barningur smáframleiðenda Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Erum við í ofbeldissambandi? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Ó nei, ekki aftur! Leyfisveitingar fyrir Hvammsvirkjun Margrét Erlendsdóttir skrifar Skoðun Siddhi: Yfirnáttúrulegir hæfileikar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Innviðaskuldin mikla Grímur Atlason skrifar Skoðun Umsókn um stöðu kennara í (vonandi) nálægri framtíð Heiða Ingunn Þorgeirsdóttir skrifar Skoðun Sögur Hannesar Hólmsteins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvað gerist svo? Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hernaðurinn gegn skólunum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Látum gusta um sjónvarpssalina og loftum út á Alþingi Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Hegðaði sér eins og einræðisherra Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hættum við að geta hugsað? Þorsteinn Siglaugsson,GPT-4 skrifar Sjá meira
Nú í tilefni 80 ára afmæli lýðveldisins er vert að líta til baka og meta hversu langt þessi unga þjóð er á veg komin. Sú þjóð sem stóð að stofnun lýðveldisins er fyrir margt löngu horfin. Sumir tala um gamla Ísland og horfa til fortíðar með söknuði eins og allt hafi verið betra þá. Á ákveðnum tímapunkti á lífsleiðinni horfa flestir til fortíðar með eftirsjá en það er ekki alltaf þannig að hið gamla hafi verið betra. Það á sér alltaf einhver þróun stað í öllu sem hefur bæði kosti og galla. Það verður hins vegar að játast að sú þjóð sem stóð að stofnun lýðveldisins var dugleg. Hún þurfti að brjótast út úr mikilli fátækt og þá var aðalmarkmiðið að hafa vinnu og búa til sín eigin tækifæri. Þá var ekki spurt hvað ríkið eða stjórnvöld gerðu fyrir fólkið. Þá var ekki tími til að fara á torg og barma sér yfir óréttlæti, mismunun, getuleysi eða aðgerðaleysi almennt í stjórnkerfinu líkt og nú er gert. Fólk virðist hafa lagt meira af mörkum til að byggja upp samfélagið án þess að spyrja hvað það fengi sjálft fyrir sitt framlag. Einstaklingsframtakið virðist hafa verið virkara þá en það er í dag. Þetta var önnur þjóð sem var menningarlega einsleitari en hún er í dag. En höfum við þá misst af einhverju? Hvernig er þá þessi þjóð í dag. Við erum blandaðri, við erum í hringiðu menningarfjölbreytni sem hefur gefið okkur önnur og margvíslegri tækifæri en þekktist áður fyrr. Við erum samt ekki að hlúa nógu vel að tungumálinu okkar eða tryggja framtíð íslenskunnar. Stjórnmálamenn virðast skorta getu í að taka á þeim málum af festu af óskiljanlegum ástæðum. Kannski að vald ferðaþjónustunnar ráði þar ferðinni því það skortir ódýrt vinnuafl í þá grein og þá má ekki gera miklar kröfur. Í dag kvartar fólk yfir misrétti í sinn garð hvort sem það eru minnihlutahópar sem vilja láta taka eftir sér af því þeir eru jú minnihlutahópar og þurfa að minna á sig, eða stjórnmálaofvitar sem hljóma ótrúlega líkt og anarkistar sem vilja skapa glundroða í samfélaginu í nafni tjáningarfrelsis. Þá er ekki hægt að þverfóta fyrir öllum þeim ólíku hagsmunahópum sem telja að þeir eigi rétt á athygli á því sem þeir hafa fram að færa, án þess að það liggi ljóst fyrir hvað þeir standi í raun og veru fyrir og hvað þeir hafi fram að færa til uppbyggingar þjóðarinnar. Við kvörtum endalaust yfir hlutskipti okkar, hömumst við að tala um úrbætur í hvaða máli sem er eða að við séum beitt órétti í öllu því sem við kemur samskiptum við stjórnvöld. Við erum með hóp af vinstri sinnuðu fólki sem vill helst hafa alla í breyttum lífsstíl, lífsstíl sem ekki endilega hentar öllum eða höfðar sérstaklega til allra, helst láta alla hjóla eða ganga án þess að taka nokkurt tillit til þess hvort aðstaða sé til þess. Þetta sama fólk talar gegn þeirri samfélagslegu uppbyggingu sem hin eldri kynslóð lýðveldisstofnenda barðist fyrir. Þetta er sama fólkið sem upphefur sig með því að kalla sig vinstri sinnað og jafnréttissinna en vill ekki hlusta á að fólk hafi ólíkar skoðanir eða lífsstíl en það sjálft. Þetta fólk man eflaust ekki eftir atvinnuleysi eða fábreytni í atvinnuframboði. Svo er það annar hópur sem auðinn hefur og leggur sig alla fram í að búa sér til fjárhagsleg tækifæri sem nýtast þeim og þeim einum en tala fyrir því að þjóðin eigi að standa saman og vinna saman. Þetta eru þeir sem vilja einangra landið, þeir sem halda völdum á kostnað þjóðar sem þeir telja sig eiga með húð og hári. Það er til lítils að eiga við þennan hóp enda er hann búinn að koma sér vel fyrir í stjórnkerfi landsins. Þá er það þriðji hópurinn sem er út undan í öllu. Sá hópur vill eiga jöfn tækifæri á vinnu, menntun og heilbrigðiskerfi. Fólkið sem bíður eftir því að komast að í heilbrigðiskerfinu og stendur undir þjóðinni í reynd. Fólkið sem greiðir öll sín gjöld og skyldur. Lætur undan ofstæki hinna tveggja hópa þó það sé þeim þvert um geð. Fólkið sem leggur til samfélagsins með auknum álögum og ofstæki hins opinbera, fólkið sem þegir af ótta við að það geti ekki tjáð sig því annars mætir þeim ofstækið. Fólkið sem hugsar um að vera sjálfstætt og metið af sínum eigin verðleikum. Þessi hópur fólks er sífellt að láta meira undan. Þetta er fólkið sem byggði þjóðina og fórnaði öllu. Fólkið sem í dag er búið að fá nóg af skoðanakúgunum og ofstækinu og er farið að hneigjast til hægri öfgaafla sem lofa breytingum. Þetta er sú þróun sem er orðin augljós allt í kringum okkur. Þessi þriðji hópur er orðinn þreyttur á fámennum klappstýrum stórra þjóðfélagsbreytinga og atvinnupólitíkusum sem hugsa um að halda valdinu sama hvað og svíkja sífellt loforð um breytingar. Þetta er fólkið sem sættir sig ekki lengur við að vera þriðja flokks þegnar í eigin landi sem þeir leggja mikið til. Það er orðið brýnt að við lítum í eigin barm og skoðum hver við erum orðin eftir þessar miklu og hröðu breytingar sem hafa orðið frá því að Ísland varð lýðveldi, - er þetta þjóð sátta og samheldni líkt og við lýðveldisstofnun? Það er vert að velta þessu spurningum fyrir sér þegar við horfum upp á aðstæður í nágrannaríkjum okkar þar sem við sjáum hverjar afleiðingarnar geta orðið af sinnuleysi stjórnmálamanna í garð þessa hóps. Það kann vel að vera að hér séu hlutir settir fram í mikilli einfeldni en það er þó vert að hafa í huga hvernig stjórnmálin í Evrópu hafa þróast og hvers vegna fólk er farið að snúa sér meira í átt að hægri öfgum en áður þrátt fyrir upplýstara samfélög. Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun
Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson Skoðun
Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar
Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar
Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun
Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson Skoðun