Skoðun

Ein­stak­lingur á undir högg að sækja í dóms­máli við svindlara

Jörgen Ingimar Hansson skrifar

Svik í viðskiptum við einstaklinga og lítil fyrirtæki eru algeng hér á landi. Lík­legt er að niður­stöðum þeirra svipi til nauðg­­unarmála hvað það varð­ar að fæst þeirra komi fyrir dómstóla og hinn svikni, það er kærandinn, tapi málinu fari það fyrir dómstóla.

Ég minnist þess sérstaklega sem tveir menn hoknir af reynslu úr viðskiptalífinu sögðu einu sinni við mig stuttu eftir að ég byrjaði sjálfur að reyna að feta mig við rekstur eigin fyrirtækis:

„Þegar þú lendir í svikara skaltu flýja eins og fætur toga. Alls ekki skaltu leita til dómstóla. Þeir ráða ekki við þannig mál.“

Ég reyndist of vitlaus til þess að fara eftir þessum ráðum. Mér fannst málið sem ég lenti í bara vera svo einfalt. Málið fjallaði um sannanlega ógreidda reikninga sem ég var með í hönd­un­um. Langt var frá því að það dygði mér til sigurs í dóms­málinu. Hinn aðili málsins beitti tiltækum ráðum til þess að það tækist ekki, með­al annars fölsun á mínum undirskriftum. Þær voru hins vegar svo vel gerðar að ekki tókst að koma með sannanir fyrir fölsununum fyrr en málinu var lokið fyrir dóm­stól­um. Dómarar, einnig í Hæsta­rétti, sáu heldur enga ástæðu til þess að veita þeim kröfum mín­um stuðning að hinn aðil­inn legði fram bankagögn um að ein­hverjar greiðslur hefðu yfirleitt farið fram.

Hefur einhver heyrt um að unnt sé að komast hjá því að greiða hita­veitu­­­reikn­inginn með því að segjast hafa greitt hann en neita að leggja fram greiðslu­­­­gögn?

Dómararnir, einnig í Hæstarétti, vildu heldur ekki veita því eftirtekt að hinn aðil­inn ætti í vandræðum með að útskýra hvernig þær hefðu átt að geta farið fram. Dæmt var að ákveðinn kreditreikning vantaði í mína stefnu þótt sannað væri að svo væri ekki.

Lögin um meðferð dómsmála miðast við þjóðfélagið eins og það var 1950-1970. Á þeim tíma voru undirritanir meðal skástu sannana. Þær eru það ekki leng­ur. Þær eru ekki nægjanlega áreiðanlegar. Kostnaðurinn við rannsókn á þeim er fram úr hófi mikill. Þar er um milljónir króna að ræða. Samkvæmt reynslu getur tekið að minnsta kosti ár að ná fram nið­ur­stöðu. Unnt er að fara fram á að aðrir sérfræðing­ar endurtaki hana. Þá getur hún tekið að minnsta kosti ár í við­bót og kostar miklu fleiri milljónir króna.

Unnt á að vera að leggja fram bankagögn næstum sam­stund­­is og án teljandi kostn­að­ar. Þau eru nú alveg örugg. Upphæð, hver greiddi hverjum og hvenær koma fram í sömu færslunni. Að neita að leggja fram bankagögn í dómsmáli er að mínu áliti það sama og að segja að þau séu ekki til sem var staðreyndin í málinu þótt dómarar lok­uðu aug­­un­um fyrir því.

Hinn aðilinn notaði einmitt þær aðferðir sem Alþingi úthlutar honum og reynst hafa hinum sterka svo vel í dómskerfinu sem raun ber vitni. Hluti af þeim eru þær lagareglur sem fjallað er um í síðustu grein minnihér í Vísi hinn 8. nóvember síð­ast­liðinn.

Eftir því sem ég best gat séð nýtti hann forræðisregluna út í ystu æsar. Það er regl­una um að aðilar málsins stýri málinu að langmestu leyti hvor fyrir sig óháð vilja hins. Samkvæmt henni var unnt að þenja kostnaðinn við rekstur málsins út innan mjög víðra marka.

Þagnarreglan var líklega mikilvægasta lagareglan fyrir hann enda virtist megin­stefnan hjá honum að svara engu í dómsal og leggja eng­in gögn fram. Í stað þess krafðist hann þess að ég sannaði að ég hefði ekki samþykkt greiðsluviðurkenning­ar með undirritunum mínum. Honum tókst að fá því framgengt. Ekki hefði málið litið vel út í augum dómarans ef ég hefði hafnað að gera það. Til viðbótar var máls­hraða­­reglunni beitt í sífellu, það er laga­regl­­unni um að mál ættu að hafa eins skjót­an fram­gang og unnt væri, að því er virtist til þess að reyna að koma í veg fyrir að unnt væri að svara kröfum hans svo vel væri.

Eins og sést á ofangreindu stuðlar Alþingi beinlínis að því í svikamálum að ein­mitt svikarinn komi sem best út úr þeim vegna ákafa síns um að hygla þeim best settu í þjóðfélaginu. Athuga þarf að það sem ég hef verið að gagnrýna hér að ofan eru aðgerðir í samræmi við íslensk lög.

Með ólíkindum er að einmitt hið háa Alþingi skuli leiðast til þess að hygla þeim sem stunda svik á kostnað hins almenna borgara og miða dómskerfið við allt annað þjóðfélag en er við lýði í dag. Það gengur svo langt að væntan­lega væri miklu rétt­ara að kasta upp um niðurstöðuna en að dómarar dæmi í málinu væri það markmið­ið að hún væri í sem bestu samræmi við réttlæti, sann­girni og heil­brigða skynsemi.

Að lokum er rétt að spyrja hvort hinum venjulega Íslendingi sé yfirleitt óhætt í dómskerfinu. Því miður held ég að svo sé ekki.

Höfundur er rekstrarverkfræðingur. 




Skoðun

Sjá meira


×