Ísland komið í skammarkrókinn vegna osts

Árni Sæberg skrifar 14. febrúar 2025 13:26

Pitsaostur hefur komið Íslandi í skammarkrók Evrópusambandsins. Cooksimage/Getty

Evrópusambandið hefur í fyrsta sinn sett Ísland á lista yfir viðskiptahindranir, sem útflutningsfyrirtæki í Evrópusambandsríkjum eru beitt í ríkjum utan sambandsins. Ástæðan er ákvörðun Skattsins árið 2020 að breyta tollflokkun á pitsuosti með íblandaðri jurtaolíu.

Í tilkynningu á vef Félags atvinnurekenda segir að ákvörðun Skattsins hafi verið tekin undir þrýstingi frá fjármálaráðuneytinu, Bændasamtökum Íslands og Mjólkursamsölunni.

Nýr fjármálaráðherra hafi nú birt í samráðsgátt stjórnvalda áform um lagasetningu sem breytir tollflokkuninni aftur til lögmæts horfs. „Félag atvinnurekenda fagnar því að vinda eigi ofan af því stjórnsýsluhneyksli, sem fyrri ákvörðun stjórnvalda var,“ segir í tilkynningu.

Ber háan toll að ósekju

Forsaga málsins sé í stuttu máli sú að heildsala hér á landi hafi hafið innflutning pitsuost með íblandaðri jurtaolíu. Samkvæmt ráðleggingum starfsmanna tollstjóra hafi osturinn verið flokkaður sem vara sem ber ekki tolla.

„MS og Bændasamtökin þrýstu á stjórnvöld að flokka vöruna í 4. kafla tollskrárinnar, sem ber háa tolla. Látið var undan þeim þrýstingi og bar yfirtollvörður fyrir dómi í máli Danóls gegn ríkinu að fjármálaráðuneytið hefði gert embættinu að „fremja ólög“. Heil deild hjá Skattinum sagði sig frá málinu í framhaldinu en tollflokkuninni var engu að síður breytt.“

Alþjóðatollastofnunin ósammála

Osturinn hafi verið fluttur inn frá Belgíu og tollflokkun stjórnvalda hafi verið í andstöðu við afstöðu belgískra tollayfirvalda, formlega afstöðu framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins og túlkun Alþjóðatollastofnunarinnar, WCO.

Evrópusambandið hafi látið á málið reyna hjá WCO og tollflokkunarfundur stofnunarinnar komist að þeirri niðurstöðu í mars 2023 að varan ætti að flokkast í 21. kafla tollskrárinnar, sem ber ekki tolla. Íslensk stjórnvöld hafi neitað að fara eftir þeirri niðurstöðu.

Sett í skammarkrókinn í fyrsta sinn

Eftir að belgíski útflytjandinn kvartaði til framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins hafi verið tekin ákvörðun um að setja Ísland í fyrsta sinn á lista yfir viðskiptahindranir, sem ríki utan ESB beita útflytjendur innan sambandsins.

Í lýsingu málsins komi fram að varan eigi að njóta tollfrelsis samkvæmt bókun 3 við samninginn um Evrópska efnahagssvæðið en íslensk stjórnvöld hafi flokkað hana í tollflokk sem beri 30 prósent verðtoll og 798 króna magntoll á kíló, sem „hindri þannig útflutning frá ESB til Íslands.“

Fyrr í vikunni hafi verið birt í samráðsgátt stjórnvalda áform um lagasetningu, þar sem lögð er til leiðrétting á tollflokkuninni til fyrra horfs. Meðal annars með vísan til áðurnefndrar ákvörðunar WCO.

Félagið fagnar

„Við fögnum þessum viðsnúningi nýrrar ríkisstjórnar eindregið. Málið allt var stjórnsýsluhneyksli frá upphafi til enda. Látið var undan þrýstingi frá hagsmunaaðilum og vara færð á milli tollflokka, þvert á álit tollflokkunarsérfræðinga Skattsins. Fjármálaráðuneytið beitti óeðlilegum þrýstingi. Gögnum var stungið undir stól og þau bæði falin fyrir fyrirtækinu sem í hlut á, sem er brot á stjórnsýslulögum, og fyrir dómstólum,“ er haft eftir Ólafi Stephensen, framkvæmdastjóra Félags atvinnurekenda.

Ísland hafi hundsað álit Alþjóðatollastofnunarinnar og þar að auki tekið vöru, sem sé tollfrjáls samkvæmt EES-samningnum og fært hana í tollflokk sem ber háa tolla.

„Fyrrverandi fjármálaráðherra varði þennan gjörning með kjafti og klóm á Alþingi. Að íslensk stjórnvöld hunsi alþjóðlegu tollskrána, ákvarðanir WCO, EES-samninginn og sjónarmið ESB, sem er okkar stærsti markaður, skapar stórvarasamt fordæmi. Þessi leikur verður vonandi aldrei endurtekinn, enda setja slík vinnubrögð utanríkisviðskipti Íslands í uppnám.“

Athugasemd Bændasamtakanna

Bændasamtök Íslands hafa gert athugasemd við fyrirsögn fréttarinnar. Hana má sjá hér að neðan:

Bændasamtök Íslands gera athugasemd við fréttina Ísland komið í skammarkrókinn vegna osts

Í fréttinni segir m.a.: Evrópusambandið hefur í fyrsta sinn sett Ísland á lista yfir viðskiptahindranir, sem útflutningsfyrirtæki í Evrópusambandsríkjum eru beitt í ríkjum utan sambandsins. Eftir lestur fréttarinnar má draga þá ályktun að í þessu felist að Ísland sé komið í skammarkrók hjá ESB.

Miðað við þær upplýsingar sem Bændasamtökin hafa er þarna rangt með farið, enda ekki um að ræða neitt í líkingu við skammarkrók. Er þarna um að ræða lista yfir kvartanir til ESB, en skráning á listann felur hvorki í sér ákvörðun eða tilkynningu af hálfu ESB. Eins og sjá má á listanum sem um ræðir þá eru þar ýmis mál til umfjöllunar gagnvart fjölda landa og þar á meðal er annað EES land þ.e. Noregur. Einnig eru önnur stór viðskiptalönd ESB á listanum eins og Argentína, Ástralía, Bretland, Bandaríkin og Kanada.

Þar sem fyrirtæki innan ESB eiga rétt á því að stofna til slíkra kvartana þá verður einfaldlega að líta á skráningu Íslands á listann sem eðlilegan hluta þess að eiga í milliríkjaviðskiptum við ESB.

Matur Skattar og tollar Neytendur Evrópusambandið

Mest lesið

Fleiri fréttir