Framdi Fréttablaðið glæp? 1. nóvember 2005 00:01 Hróbjartur Jónatansson hrl. ritar grein í Morgunblaðið 3. október undir heitinu „Glæpur Fréttablaðsins“. Í greininni fjallar lögmaðurinn um lögbannsmál sem hann fer með f.h. Jónínu Benediktsdóttur. Í greininni er því haldið fram að Fréttablaðið hafi framið glæp og vísar lögmaðurinn til nokkurra lagaákvæða m.a. stjórnarskrár og almennra hegningarlaga. Í grein sinni gefur lögmaðurinn sér þá forsendu að glæpur hafi verið framinn en það er röng staðhæfing. Lögbannsmálið er einkamál og hefur ekkert með glæp að gera, refsingu eða viðurlög. Tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. er mjög víðtækt. Í dómi Hæstaréttar í máli gegn Agnesi Bragadóttur frá 1996 segir meðal annars: „Efni ákvæðisins á rót sína að rekja til ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála um tjáningarfrelsi og byggist á þeim sjónarmiðum að það sé almennt æskilegt og í samræmi við lýðræðishefðir að almenningur fái að fylgjast með því sem er að gerast í þjóðfélaginu. Í málinu var krafist að Agnes gæfi upp heimildarmann sinn en rannsóknarlögregla taldi að einn af yfirmönnum Landsbanka Íslands hefði gerst brotlegur við ákvæði laga og rofið þagnarskyldu og orðið með því sekur um alvarlegt trúnaðarbrot. Þeirri beiðni var hafnað og um leið viðurkennt mikilvægi þess að tjáningarfrelsið sé ekki heft með þeim hætti að það geti skaðað eðlilega lýðræðislega umræðu og upplýsingagjöf. Fréttablaðið hefur ekki brotið gegn ákvæðum laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga eins og lögmaður Jónínu Benediktsdóttur heldur fram. Í 5. gr. laganna er vísað til að víkja megi frá ákvæðum laganna í þágu fjölmiðlunar en það er ekki aðalatriðið heldur hitt að lögin gilda um rafræna og handvirka skráningu persónuupplýsinga sem eiga að vera hluti af skrá. Tilvísun í lög um fjarskipti hefur takmarkað gildi enda bendir lögmaðurinn ekki á sérstaka lagagrein fullyrðingum sínum til stuðnings. Markmið þeirra laga er að tryggja hagkvæm og örugg fjarskipti hér á landi og efla virka samkeppni á fjarskiptamarkaði. Ákvæði laganna um vernd persónuupplýsinga og friðhelgi einkalífs varðar aðallega þá sem hafa með fjarskipti að gera, en ekki birtingu fjölmiðils úr ljósritum. Lögmaðurinn vísar í lögbannsbeiðni sinni til 228. og 229. gr. almennra hegningarlaga því til stuðnings að Fréttablaðið hafi brotið af sér. Verknaðarlýsing 228. gr. almennra hegningarlaga á ekki við um birtingu Fréttablaðsins á ljósritum af tölvupósti Jónínu Benediktsdóttur. Málið er ekki flóknara en það. Í 229. gr. alm. hgl. segir að hver sem skýri opinberlega frá einkamálefnum annars manns án þess að nægar ástæður séu fyrir hendi er réttlæti verknaðinn skuli sæta þar til greindri refsingu. Meginatriðið er að það er almennt óheimilt að skýra frá einkamálefnum fólks. Á því eru þó undantekningar og séu þær ástæður fyrir hendi sem réttlæta verknaðinn er þar ekki um refsivert brot eða glæp að ræða. Slíkar ástæður voru fyrir hendi varðandi birtingu Fréttablaðsins, auk heldur var ekki um einkamálefni að ræða. Fréttablaðið birti eingöngu úr gögnunum fréttaefni sem á erindi til almennings eftir að blaðamaður hafði rætt við hlutaðeigandi. Gerð er grein fyrir verkþáttum ákveðinna nafngreindra og að hluta ónafngreindra aðila við að koma fram ákæru á hendur forráðamönnum Baugs. Frá því í ágústmánuði hefur verið fjallað um þær ákærur. Ýmsir aðilar hafa tjáð sig um málið. Skiptir máli fyrir fólk að fá að vita hvernig málið varð til? Er glæpur að upplýsa það? Er glæpur að gera grein fyrir verkþáttum þeirra sem komu að því að fá Jón Gerald Sullenberger til að kæra? Getur nokkur haldið því fram að upplýsingar um það eigi ekki erindi til almennings í landinu? Að sjálfsögðu á almenningur í landinu að fá að vita hverjir það eru sem koma að því að ákæra á hendur forsvarsmönnum Baugs er sett fram. Slíkt er eðlilegur hluti af umræðu og upplýsingagjöf í lýðræðisþjóðfélagi. Af þeim sökum mundu upplýsingar um atriði sem skipta jafn miklu máli aldrei verða talin brot gegn ákvæði 229. gr. almennra hegningarlaga. En fleira kemur til. Fréttablaðið hefur ekki skýrt frá einkamálefnum þeirra aðila sem um ræðir. Birtar voru upplýsingar um það með hvaða hætti reynt var að koma á skattrannsókn gagnvart Baugi og síðar kæru á hendur forsvarsmönnum Baugs. Slíkt eru ekki viðkvæmar persónuupplýsingar um sendanda eða viðtakendur tölvupóstsins þó þar sé um viðkvæmar og óvæntar upplýsingar að ræða. Fréttablaðið hefur því ekki framið glæp. Fréttablaðið hefur ekki gert annað en að gegna því hlutverki sem er skylda fréttamiðils og hver einasti frjáls fjölmiðill hefði birt í lýðfrjálsu landi. Hvar hefði Watergate-málið lent hefðu viðmiðanir gilt sem lögmaður Jónínu heldur fram? Hvað hefði orðið um ákæru á New York Times vegna Pentagon-skjalanna? Í stað þess að Nixon hrökklaðist frá völdum og Erlichman og Haldeman lentu í fangelsi hefðu Bandaríkjamenn setið uppi með menn á æðstu valdastólum sem höfðu gerst brotlegir við refsilög. Birting gagna er ekki glæpur fréttamiðilsins jafnvel þó einhver hafi komist yfir þau með ólögmætum hætti. Hefði Fréttablaðið stungið þessum gögnum undir stól og ekki birt það sem máli skiptir hefði Fréttablaðið framið glæp gegn lesendum sínum og lýðræðinu í landinu. Glæpur Fréttablaðsins er sá einn að hafa rækt skyldu sína við málfrelsið og eðlilega upplýsingagjöf til almennings í landinu. Sumir kalla það ef til vill glæp en ég kalla það virðingu fyrir að gefa borgurum í lýðfrjálsu landi eðlilegar upplýsingar. Jón Magnússon lögmaður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gestapennar Í brennidepli Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Skoðun Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Sjá meira
Hróbjartur Jónatansson hrl. ritar grein í Morgunblaðið 3. október undir heitinu „Glæpur Fréttablaðsins“. Í greininni fjallar lögmaðurinn um lögbannsmál sem hann fer með f.h. Jónínu Benediktsdóttur. Í greininni er því haldið fram að Fréttablaðið hafi framið glæp og vísar lögmaðurinn til nokkurra lagaákvæða m.a. stjórnarskrár og almennra hegningarlaga. Í grein sinni gefur lögmaðurinn sér þá forsendu að glæpur hafi verið framinn en það er röng staðhæfing. Lögbannsmálið er einkamál og hefur ekkert með glæp að gera, refsingu eða viðurlög. Tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. er mjög víðtækt. Í dómi Hæstaréttar í máli gegn Agnesi Bragadóttur frá 1996 segir meðal annars: „Efni ákvæðisins á rót sína að rekja til ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála um tjáningarfrelsi og byggist á þeim sjónarmiðum að það sé almennt æskilegt og í samræmi við lýðræðishefðir að almenningur fái að fylgjast með því sem er að gerast í þjóðfélaginu. Í málinu var krafist að Agnes gæfi upp heimildarmann sinn en rannsóknarlögregla taldi að einn af yfirmönnum Landsbanka Íslands hefði gerst brotlegur við ákvæði laga og rofið þagnarskyldu og orðið með því sekur um alvarlegt trúnaðarbrot. Þeirri beiðni var hafnað og um leið viðurkennt mikilvægi þess að tjáningarfrelsið sé ekki heft með þeim hætti að það geti skaðað eðlilega lýðræðislega umræðu og upplýsingagjöf. Fréttablaðið hefur ekki brotið gegn ákvæðum laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga eins og lögmaður Jónínu Benediktsdóttur heldur fram. Í 5. gr. laganna er vísað til að víkja megi frá ákvæðum laganna í þágu fjölmiðlunar en það er ekki aðalatriðið heldur hitt að lögin gilda um rafræna og handvirka skráningu persónuupplýsinga sem eiga að vera hluti af skrá. Tilvísun í lög um fjarskipti hefur takmarkað gildi enda bendir lögmaðurinn ekki á sérstaka lagagrein fullyrðingum sínum til stuðnings. Markmið þeirra laga er að tryggja hagkvæm og örugg fjarskipti hér á landi og efla virka samkeppni á fjarskiptamarkaði. Ákvæði laganna um vernd persónuupplýsinga og friðhelgi einkalífs varðar aðallega þá sem hafa með fjarskipti að gera, en ekki birtingu fjölmiðils úr ljósritum. Lögmaðurinn vísar í lögbannsbeiðni sinni til 228. og 229. gr. almennra hegningarlaga því til stuðnings að Fréttablaðið hafi brotið af sér. Verknaðarlýsing 228. gr. almennra hegningarlaga á ekki við um birtingu Fréttablaðsins á ljósritum af tölvupósti Jónínu Benediktsdóttur. Málið er ekki flóknara en það. Í 229. gr. alm. hgl. segir að hver sem skýri opinberlega frá einkamálefnum annars manns án þess að nægar ástæður séu fyrir hendi er réttlæti verknaðinn skuli sæta þar til greindri refsingu. Meginatriðið er að það er almennt óheimilt að skýra frá einkamálefnum fólks. Á því eru þó undantekningar og séu þær ástæður fyrir hendi sem réttlæta verknaðinn er þar ekki um refsivert brot eða glæp að ræða. Slíkar ástæður voru fyrir hendi varðandi birtingu Fréttablaðsins, auk heldur var ekki um einkamálefni að ræða. Fréttablaðið birti eingöngu úr gögnunum fréttaefni sem á erindi til almennings eftir að blaðamaður hafði rætt við hlutaðeigandi. Gerð er grein fyrir verkþáttum ákveðinna nafngreindra og að hluta ónafngreindra aðila við að koma fram ákæru á hendur forráðamönnum Baugs. Frá því í ágústmánuði hefur verið fjallað um þær ákærur. Ýmsir aðilar hafa tjáð sig um málið. Skiptir máli fyrir fólk að fá að vita hvernig málið varð til? Er glæpur að upplýsa það? Er glæpur að gera grein fyrir verkþáttum þeirra sem komu að því að fá Jón Gerald Sullenberger til að kæra? Getur nokkur haldið því fram að upplýsingar um það eigi ekki erindi til almennings í landinu? Að sjálfsögðu á almenningur í landinu að fá að vita hverjir það eru sem koma að því að ákæra á hendur forsvarsmönnum Baugs er sett fram. Slíkt er eðlilegur hluti af umræðu og upplýsingagjöf í lýðræðisþjóðfélagi. Af þeim sökum mundu upplýsingar um atriði sem skipta jafn miklu máli aldrei verða talin brot gegn ákvæði 229. gr. almennra hegningarlaga. En fleira kemur til. Fréttablaðið hefur ekki skýrt frá einkamálefnum þeirra aðila sem um ræðir. Birtar voru upplýsingar um það með hvaða hætti reynt var að koma á skattrannsókn gagnvart Baugi og síðar kæru á hendur forsvarsmönnum Baugs. Slíkt eru ekki viðkvæmar persónuupplýsingar um sendanda eða viðtakendur tölvupóstsins þó þar sé um viðkvæmar og óvæntar upplýsingar að ræða. Fréttablaðið hefur því ekki framið glæp. Fréttablaðið hefur ekki gert annað en að gegna því hlutverki sem er skylda fréttamiðils og hver einasti frjáls fjölmiðill hefði birt í lýðfrjálsu landi. Hvar hefði Watergate-málið lent hefðu viðmiðanir gilt sem lögmaður Jónínu heldur fram? Hvað hefði orðið um ákæru á New York Times vegna Pentagon-skjalanna? Í stað þess að Nixon hrökklaðist frá völdum og Erlichman og Haldeman lentu í fangelsi hefðu Bandaríkjamenn setið uppi með menn á æðstu valdastólum sem höfðu gerst brotlegir við refsilög. Birting gagna er ekki glæpur fréttamiðilsins jafnvel þó einhver hafi komist yfir þau með ólögmætum hætti. Hefði Fréttablaðið stungið þessum gögnum undir stól og ekki birt það sem máli skiptir hefði Fréttablaðið framið glæp gegn lesendum sínum og lýðræðinu í landinu. Glæpur Fréttablaðsins er sá einn að hafa rækt skyldu sína við málfrelsið og eðlilega upplýsingagjöf til almennings í landinu. Sumir kalla það ef til vill glæp en ég kalla það virðingu fyrir að gefa borgurum í lýðfrjálsu landi eðlilegar upplýsingar. Jón Magnússon lögmaður
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun