Flestir eru að gera það gott 27. september 2006 00:01 Hagvöxtur undanfarinna tveggja ára á Íslandi hefur verið með eindæmum mikill, vel á áttunda prósent hvort ár, ef miðað er við aukningu vergrar landsframleiðslu. Jafnvel þótt tekið sé tillit til fólksfjölgunar var vöxturinn mikill, ríflega 6% aukning á mann hvort ár. Hagvaxtartölur sem þessar eru sjaldséðar í auðugum ríkjum, það er helst að ríki sem eru að ná að brjótast til velmegunar úr sárri fátækt nái þetta örum vexti. Vöxturinn minnkar þó aðeins ef tekið er tillit til þess að þjóðin safnar ört skuldum í útlöndum og hluti landsframleiðslunnar rennur til að greiða vexti af þeim. Þegar afraksturinn af striti landsmanna vex þetta ört er nánast óhjákvæmilegt að laun hækka einnig mikið. Það hafa þau líka gert. Raunar hefur hlutur launa og launatengdra gjalda í landsframleiðslu sjaldan eða aldrei verið hærri en í fyrra, rétt tæp 69% skv. mælingum Hagstofunnar. Launþegar hafa því notið góðærisins ríkulega, a.m.k. ef horft er til þeirra í heild, þótt vitaskuld sé hækkunin ekki sú sama hjá öllum. Þessi ríflega aukning launatekna verður hins vegar nánast ræfilsleg þegar sveiflurnar í fjármagnstekjum landsmanna eru skoðaðar. Í fyrra hækkaði markaðsverðmæti hlutabréfa í skráðum félögum í Kauphöll Íslands um nánast sömu upphæð og nam öllum launum og launatengdum gjöldum á landinu. M.ö.o., þeir sem áttu þessi hlutabréf fengu jafnmikið fyrir það og öll fyrirtæki landsins greiddu í laun og launatengd gjöld. Hlutabréf skiluðu að jafnaði um 60% raunávöxtun þetta ár, sem er vitaskuld óvenju gott og miklu meira en hægt er að gera sér vonir um að jafnaði. Jafnvel í meðalári hefur hlutabréfamarkaðurinn þó gefið vel af sér eða ríflega 20% raunávöxtun á ári að meðaltali frá byrjun árs 1993. Vegna þess hve markaðsverðmæti skráðra hlutafélaga var lítið framan af á þessu tímabili þá nam þessi ávöxtun ekki háum fjárhæðum, a.m.k. ekki sem hlutfall af vergri landsframleiðslu. Samanlagt markaðsverðmætið náði fyrst einu prósenti af landsframleiðslu árið 1992 en vöxturinn hefur verið ævintýralegur. Þegar mest varð snemma á þessu árið var markaðsverðmæti hlutafélaga í Kauphöll Íslands orðið tvöföld landsframleiðslan en hefur reyndar aðeins minnkað síðan. Þegar markaðsverðmætið er orðið þetta mikið skiptir ávöxtunin verulegu máli í öllu efnahagslífi landsmanna. Undanfarin fjögur ár hefur ávöxtun hlutabréfa í Kauphöll Íslands samanlagt numið sem samsvarar landsframleiðslu í eitt og hálft ár. Sá mikli auður sem orðið hefur til - a.m.k. á pappírnum - skýrir m.a. væntanlega talsverðan hluta viðskiptahalla landsmanna því að hluti fjármagnsteknanna fer í neyslu og innflutning. Hækkun fasteignaverðs hefur haft áhrif í sömu átt. Hallæri á hlutabréfamarkaði eða snörp lækkun fasteignaverðs myndi hafa þveröfug áhrif, draga úr neyslu og innflutningi, hægja á hjólum efnahagslífsins og bæta viðskiptajöfnuðinn. Fjármagnstekjurnar skiptast miklu ójafnar en launatekjur og því hefur tekjudreifing landsmanna breyst mikið. Sérstaklega eiga þeir allra ríkustu miklu meira en áður og tekjur þeirra eru að sama skapi miklu hærri. Þess vegna er allt í einu sprottin upp fámenn stétt manna sem ferðast um í einkaþotum, á hallir í útlöndum, kaupir innlend einbýlishús til niðurrifs og gerir ýmislegt fleira sem auðkýfinga fyrri ára hefði ekki einu sinni dreymt um. Flestir aðrir eiga þó líka hlutabréf, a.m.k. óbeint vegna aðildar sinnar að lífeyrissjóði og fá því einhverja hlutdeild í góðærinu á hlutabréfamarkaðinum. Í lok síðasta árs áttu innlendir lífeyrissjóðir íslensk hlutabréf fyrir 187 milljarða króna. Þótt þetta sé verulegt fé þá samsvarar þetta þó ekki nema um einum tíunda af verðmæti allra skráðra hlutabréfa hérlendis. Auk þess eiga lífeyrissjóðirnir eitthvað af innlendum hlutabréfum óbeint, vegna eignar í verðbréfasjóðum. Það er því helst að góðærið fari alveg framhjá þeim sem vegna aldurs eða veikinda eru ekki á vinnumarkaði og eiga lítil lífeyrisréttindi eða aðrar eignir. Viðskipti Mest lesið Kaupum meira og meira þrátt fyrir mikla verðbólgu Neytendur Lágvöruverðsverslunin Prís opnar í dag Neytendur Reiknar með því að Bónus sjái Prís sem áskorun Neytendur Öllu starfsfólki kollagenvinnslu í Grindavík sagt upp Viðskipti innlent Temu kaupin getu hæglega orðið að fíkn Neytendur Ritúalið verður að Skjóli Viðskipti innlent Verðstríð að hefjast á matvörumarkaði Neytendur Ósáttur við að fyrrum eigandi Skagans 3X standi í vegi endurreisnar Viðskipti innlent Litlu fyrirtækin: Upplifa sjálfbærni sem aukavinnu og vesen Atvinnulíf Susan Wojcicki er látin Viðskipti erlent Fleiri fréttir Ritúalið verður að Skjóli Öllu starfsfólki kollagenvinnslu í Grindavík sagt upp Enginn byggi upp fyrirtæki til að standa í veg fyrir endurreisn þess Telja minni líkur á samdrætti í ferðaþjónustu með aukinni kortaveltu Ósáttur við að fyrrum eigandi Skagans 3X standi í vegi endurreisnar Staðreyndum snúið á hvolf til að eigna ríkisstjórninni verðbólguna Seðlabankinn hafi ekki önnur úrræði en að lækka vexti Tónleikastöðum fækkar: „Þetta er bara sorgleg þróun“ Spá áframhaldandi óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku Tryggja sér 650 milljóna króna fjármögnun „Allt að því galið“ að taka ekki þátt í séreignarsparnaði Þórhallur ráðinn fjármálastjóri SORPU Ætla að lækka verð með ungverskum tannlæknum Hefja sölu áfengis á næstu tveimur vikum Atvinnuleysi mest á Suðurnesjum og minnst á Norðurlandi vestra Afnám tolla myndi gera út af við íslenskan landbúnað Bjóða upp á langlægsta verðið en samkeppnisaðilar óttast ekkert Upplifunin verði eins og að fara í búð í útlöndum Kominn tími til að Hopp og Zolo fái samkeppni Evrópska rafhlaupahjólaleigan Bolt opnar á Íslandi í dag Stórt skref stigið í yfirtöku JBT á Marel Klara nýr forstöðumaður hjá RSV „Komin í hóp fullorðnu félaganna“ Play mætt á aðalmarkað Kauphallar Meiri harka í framkvæmdum en áður og fleiri mál fyrir dóm Stefnir í helmingshækkun fasteignaskatta á atvinnuhúsnæði Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla Ein og hálf milljón í sekt vegna leyfislausrar Airbnb útleigu Gjaldþrotið nam 780 milljónum króna Stefna að því að opna Starbucks á fyrri hluta næsta árs Sjá meira
Hagvöxtur undanfarinna tveggja ára á Íslandi hefur verið með eindæmum mikill, vel á áttunda prósent hvort ár, ef miðað er við aukningu vergrar landsframleiðslu. Jafnvel þótt tekið sé tillit til fólksfjölgunar var vöxturinn mikill, ríflega 6% aukning á mann hvort ár. Hagvaxtartölur sem þessar eru sjaldséðar í auðugum ríkjum, það er helst að ríki sem eru að ná að brjótast til velmegunar úr sárri fátækt nái þetta örum vexti. Vöxturinn minnkar þó aðeins ef tekið er tillit til þess að þjóðin safnar ört skuldum í útlöndum og hluti landsframleiðslunnar rennur til að greiða vexti af þeim. Þegar afraksturinn af striti landsmanna vex þetta ört er nánast óhjákvæmilegt að laun hækka einnig mikið. Það hafa þau líka gert. Raunar hefur hlutur launa og launatengdra gjalda í landsframleiðslu sjaldan eða aldrei verið hærri en í fyrra, rétt tæp 69% skv. mælingum Hagstofunnar. Launþegar hafa því notið góðærisins ríkulega, a.m.k. ef horft er til þeirra í heild, þótt vitaskuld sé hækkunin ekki sú sama hjá öllum. Þessi ríflega aukning launatekna verður hins vegar nánast ræfilsleg þegar sveiflurnar í fjármagnstekjum landsmanna eru skoðaðar. Í fyrra hækkaði markaðsverðmæti hlutabréfa í skráðum félögum í Kauphöll Íslands um nánast sömu upphæð og nam öllum launum og launatengdum gjöldum á landinu. M.ö.o., þeir sem áttu þessi hlutabréf fengu jafnmikið fyrir það og öll fyrirtæki landsins greiddu í laun og launatengd gjöld. Hlutabréf skiluðu að jafnaði um 60% raunávöxtun þetta ár, sem er vitaskuld óvenju gott og miklu meira en hægt er að gera sér vonir um að jafnaði. Jafnvel í meðalári hefur hlutabréfamarkaðurinn þó gefið vel af sér eða ríflega 20% raunávöxtun á ári að meðaltali frá byrjun árs 1993. Vegna þess hve markaðsverðmæti skráðra hlutafélaga var lítið framan af á þessu tímabili þá nam þessi ávöxtun ekki háum fjárhæðum, a.m.k. ekki sem hlutfall af vergri landsframleiðslu. Samanlagt markaðsverðmætið náði fyrst einu prósenti af landsframleiðslu árið 1992 en vöxturinn hefur verið ævintýralegur. Þegar mest varð snemma á þessu árið var markaðsverðmæti hlutafélaga í Kauphöll Íslands orðið tvöföld landsframleiðslan en hefur reyndar aðeins minnkað síðan. Þegar markaðsverðmætið er orðið þetta mikið skiptir ávöxtunin verulegu máli í öllu efnahagslífi landsmanna. Undanfarin fjögur ár hefur ávöxtun hlutabréfa í Kauphöll Íslands samanlagt numið sem samsvarar landsframleiðslu í eitt og hálft ár. Sá mikli auður sem orðið hefur til - a.m.k. á pappírnum - skýrir m.a. væntanlega talsverðan hluta viðskiptahalla landsmanna því að hluti fjármagnsteknanna fer í neyslu og innflutning. Hækkun fasteignaverðs hefur haft áhrif í sömu átt. Hallæri á hlutabréfamarkaði eða snörp lækkun fasteignaverðs myndi hafa þveröfug áhrif, draga úr neyslu og innflutningi, hægja á hjólum efnahagslífsins og bæta viðskiptajöfnuðinn. Fjármagnstekjurnar skiptast miklu ójafnar en launatekjur og því hefur tekjudreifing landsmanna breyst mikið. Sérstaklega eiga þeir allra ríkustu miklu meira en áður og tekjur þeirra eru að sama skapi miklu hærri. Þess vegna er allt í einu sprottin upp fámenn stétt manna sem ferðast um í einkaþotum, á hallir í útlöndum, kaupir innlend einbýlishús til niðurrifs og gerir ýmislegt fleira sem auðkýfinga fyrri ára hefði ekki einu sinni dreymt um. Flestir aðrir eiga þó líka hlutabréf, a.m.k. óbeint vegna aðildar sinnar að lífeyrissjóði og fá því einhverja hlutdeild í góðærinu á hlutabréfamarkaðinum. Í lok síðasta árs áttu innlendir lífeyrissjóðir íslensk hlutabréf fyrir 187 milljarða króna. Þótt þetta sé verulegt fé þá samsvarar þetta þó ekki nema um einum tíunda af verðmæti allra skráðra hlutabréfa hérlendis. Auk þess eiga lífeyrissjóðirnir eitthvað af innlendum hlutabréfum óbeint, vegna eignar í verðbréfasjóðum. Það er því helst að góðærið fari alveg framhjá þeim sem vegna aldurs eða veikinda eru ekki á vinnumarkaði og eiga lítil lífeyrisréttindi eða aðrar eignir.
Viðskipti Mest lesið Kaupum meira og meira þrátt fyrir mikla verðbólgu Neytendur Lágvöruverðsverslunin Prís opnar í dag Neytendur Reiknar með því að Bónus sjái Prís sem áskorun Neytendur Öllu starfsfólki kollagenvinnslu í Grindavík sagt upp Viðskipti innlent Temu kaupin getu hæglega orðið að fíkn Neytendur Ritúalið verður að Skjóli Viðskipti innlent Verðstríð að hefjast á matvörumarkaði Neytendur Ósáttur við að fyrrum eigandi Skagans 3X standi í vegi endurreisnar Viðskipti innlent Litlu fyrirtækin: Upplifa sjálfbærni sem aukavinnu og vesen Atvinnulíf Susan Wojcicki er látin Viðskipti erlent Fleiri fréttir Ritúalið verður að Skjóli Öllu starfsfólki kollagenvinnslu í Grindavík sagt upp Enginn byggi upp fyrirtæki til að standa í veg fyrir endurreisn þess Telja minni líkur á samdrætti í ferðaþjónustu með aukinni kortaveltu Ósáttur við að fyrrum eigandi Skagans 3X standi í vegi endurreisnar Staðreyndum snúið á hvolf til að eigna ríkisstjórninni verðbólguna Seðlabankinn hafi ekki önnur úrræði en að lækka vexti Tónleikastöðum fækkar: „Þetta er bara sorgleg þróun“ Spá áframhaldandi óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku Tryggja sér 650 milljóna króna fjármögnun „Allt að því galið“ að taka ekki þátt í séreignarsparnaði Þórhallur ráðinn fjármálastjóri SORPU Ætla að lækka verð með ungverskum tannlæknum Hefja sölu áfengis á næstu tveimur vikum Atvinnuleysi mest á Suðurnesjum og minnst á Norðurlandi vestra Afnám tolla myndi gera út af við íslenskan landbúnað Bjóða upp á langlægsta verðið en samkeppnisaðilar óttast ekkert Upplifunin verði eins og að fara í búð í útlöndum Kominn tími til að Hopp og Zolo fái samkeppni Evrópska rafhlaupahjólaleigan Bolt opnar á Íslandi í dag Stórt skref stigið í yfirtöku JBT á Marel Klara nýr forstöðumaður hjá RSV „Komin í hóp fullorðnu félaganna“ Play mætt á aðalmarkað Kauphallar Meiri harka í framkvæmdum en áður og fleiri mál fyrir dóm Stefnir í helmingshækkun fasteignaskatta á atvinnuhúsnæði Allt að 43 prósent lægra matvöruverð án tolla Ein og hálf milljón í sekt vegna leyfislausrar Airbnb útleigu Gjaldþrotið nam 780 milljónum króna Stefna að því að opna Starbucks á fyrri hluta næsta árs Sjá meira