Flugfrumkvöðull deyr 31. janúar 2007 00:01 Á þessari ljósmynd sem tekin var 17. desember árið 1903 sést þegar þeir Wright-bræður afrekuðu að fljúga flugvél sinni 39 metra. Orville Wright sat í flugmannssætinu en bróðir hans Wilbur hljóp með henni. MYND/AFP Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára. Héðan og þaðan Mest lesið Starfsfólk truflað á tveggja mínútna fresti Atvinnulíf Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Viðskipti innlent Kalifornía fjórða öflugasta efnahagsríki heims Viðskipti erlent Gefur eftir í tollastríði við Kína Viðskipti erlent Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Kaupsamningur undirritaður um Grósku Viðskipti innlent Frumkvöðlar í áratugi: „Launalaus sjálfboðavinna fyrstu árin“ Atvinnulíf Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Viðskipti innlent Ætlar að einbeita sér að Tesla eftir slæmt uppgjör Viðskipti erlent Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Viðskipti innlent Fleiri fréttir Umræðan einkennist af rangfærslum um ofurhagnað Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Sjá meira
Í gær voru liðin 59 ár frá andláti Orvilles Wright, yngri bróður Wilburs Wright, en saman eiga þeir heiðurinn að því að hafa komið fyrstu vélknúnu flugvélinni á loft í jólamánuði ársins 1903. Orville, sem sat undir stýri vélarinnar, fæddist 19. ágúst árið 1871 og var eitt sjö barna foreldra sinna. Börnin komust flest á legg en tvíburasystkini hans, sem fæddust ári á undan Orville, létust skömmu eftir fæðingu. Að því er Orville sagði sjálfur frá í ævisögu sinni voru þeir bræður uppátækjasamir í æsku og hvöttu foreldrar þeirra bræðra þá með ráðum og dáð. Fjölskyldufaðirinn var biskup trúardeildar sinnar í Bandaríkjunum og var hann því oft á faraldsfæti. Eftir að heim var komið að lokinni einni slíkri ferð árið 1878 gaf hann yngstu sonum sínum tveimur, þeim Wilbur og Orville, leikfangaþyrlu. Varla var hægt að tala um þyrlu eins og þær þekkjast í dag enda var hún gerð úr pappír, bambus og korki. Þá var tvinni notaður til að trekkja „vél“ þyrlunnar upp. Bræðurnir fengu gríðarlega mikinn áhuga á leikfanginu og léku sér í flugleikjum með hana þar til hún eyðilagðist í hamaganginum. Þeir bjuggu til sína eigin þyrlu eftir þetta og og bentu reyndar á það í viðtölum á efri árum að þessi gjöf föður þeirra hefði kveikt áhuga þeirra á flugmálum. En litlu munaði að ekkert hefði orðið úr tilraunastarfsemi bræðranna við að koma flugvél í loftið. Dag einn fékk Wilbur ísknattleikskylfu í andlitið og slasaðist nokkuð. Ekki eru til heimildir fyrir því hvort það hafi verið árið 1885 eða ári síðar en atburðurinn hafði mikil áhrif á drenginn, sem þá var á nítjánda ári. Wilbur varð einrænn eftir þetta, dró umsókn sína um nám í Yale til baka og lokaði sig af innan veggja heimilisins. Orville hugðist sömuleiðis sjálfur hefja bóknám. Hann entist hins vegar ekki til þess og ákvað að setja á laggirnar prentsmiðju árið 1889, þá 18 ára að aldri. Prentvélina smíðaði hann sjálfur ásamt bróður sínum, Wilbur. Þetta varð til þess að Wilbur gekk til liðs við yngri bróður sinn og tók við stjórn vikurits, sem þeir gáfu út. Þótt bræðurnir séu iðulega nefndir í sama vetfangi sem frumkvöðlar í flugsögunni þá mun það hafa verið Wilbur sem átti frumkvæðið að því að skrifa Smithsonian-stofnuninnni og óska eftir upplýsingum um flugvélar og þróun þeirra. Bræðurnir unnu hins vegar að þróun flugvélar sinnar í sameiningu ásamt starfsmanni á reiðhjólaverkstæði, sem þeir bræður ráku. Bræðranna beið vandasamt verk enda hafði fjöldi manna látið lífið við tilraunir til þess að hefja sig til flugs. Þeir gerðu nokkrar atlögur að flugi frá aldamótaárinu 1900 og smíðuðu nokkrar missterkar flugvélar áður en þeim tókst loksins að fljúga vél sinni rúma 39 metra undir lok árs 1903. Flugið tók 12 sekúndur. Galdurinn fólst í vél úr áli sem knúði vélina áfram og bættu stýrikerfi vélarinnar. Tilraunaflugið var framkvæmt með leynd því bræðurnir óttuðust að aðrir myndu stela hugmynd þeirra. Næstu árin á eftir unnu bræðurnir að því hörðum höndum að fullkomna flugvélina og vinna að því að fá einkaleyfi fyrir hana. Wilbur og Orville áttu fleira sameiginlegt en brennandi áhuga á flugi. Hvorugur þeirra kvæntist og voru þeir báðir barnlausir. Þá höfðu þeir gert drög að húsi sem þeir ætluðu að búa saman í í Oakwood í Ohio. Wilbur entist hins vegar ekki aldur því hann lést árið 1912, einungis 45 ára að aldri. Orville lést svo árið 1948. Hann varð 76 ára.
Héðan og þaðan Mest lesið Starfsfólk truflað á tveggja mínútna fresti Atvinnulíf Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Viðskipti innlent Kalifornía fjórða öflugasta efnahagsríki heims Viðskipti erlent Gefur eftir í tollastríði við Kína Viðskipti erlent Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Kaupsamningur undirritaður um Grósku Viðskipti innlent Frumkvöðlar í áratugi: „Launalaus sjálfboðavinna fyrstu árin“ Atvinnulíf Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Viðskipti innlent Ætlar að einbeita sér að Tesla eftir slæmt uppgjör Viðskipti erlent Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Viðskipti innlent Fleiri fréttir Umræðan einkennist af rangfærslum um ofurhagnað Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Sjá meira